Kiếp người chung chạ (Xuống mường hạ giới, p6)

Sau thời khai khẩn mặt đất của ông Y Thi và bà Y Thón, con người đã có cơ hội để tồn tại. Sau khi hai ông bà chết đi, hồn họ lại quay về Trời. Chúng tôi xin trích giới thiệu tiếp đoạn kể về việc ông Trời sai hai ông bà Kăm Ngọc và Kăm Vá xuống mường đất để chăm lo cho loài người…

…Và rồi nước mường bằng không có người uống

Đất mường phẳng không có người chăm

Trời mới sai ông Kăm Ngọc và bà Kăm Vá

Xuống chăm nước mường bằng sao cho nhiều cá

Xuống lo đất mường phẳng sao cho nhiều lúa ngô

Ông Y- Thi cày nên đồi núi (Xuống mường hạ giới, p5)

…Sau khi cây si thần đổ xuống, mặt đất đã quang quẻ, con người làm được cái để ăn. Nhiều năm sau ông Dơ bà Mảy chết, hồn của họ quay trở lại Mường Trời. Chúng tôi xin lược trích giới thiệu tiếp đoạn nói về việc Trời lại sai ông Y Thi và bà Y Thon xuống mặt đất giúp con người làm ăn…

…Nước mường bằng lại không có người uống

Đất mường phẳng không có người chăm lo

Trời lại sai Ông Y Thi và Bà Y Thón

Cho xuống mường bằng uống nước

Cho xuống mường phẳng chăm đất đai

Cây si thần đổ xuống (Xuống mường hạ giới, p4)

…Từ đấy, nước mường trũng không có người uống

Đất mường bằng không có người làm ăn

Trời mới sai Ông Dơ Bà Mảy

Xuống đắp nước mường trũng cho nên

Cấy lúa mường bằng cho tốt

Chặt cây si thần (Xuống mường hạ giới, p3)

…Từ đấy, nước mường trũng không có người uống

Đất mường bằng không có người làm ăn

Cây si thần che hết bầu trời

Cây đa thần đổ bóng trùm mặt đất

Làm ruộng làm nương không được cái ăn

Những người bé nhỏ (Xuống mường hạ giới, p2)

Lớp người lứa ấy

Nhỏ bằng cái chìa vôi

Đứng lên ngang vành thúng

Ăn cà xanh phải chọc

Ăn cà trắng phải leo

Hình thành trời đất (Xuống mường hạ giới, p1)

"Xuống mường hạ giới" (Lống mướng lùm) là một truyện thơ rất cổ của người Thái Nghệ An, được ghi chép lại bằng chữ Thái cổ. Truyện kể về sự hình thành trời đất, sông suối, con người, cây cối và các loài muông thú… Truyện cũng đề cập đến những sự vật lộn chế ngự thiên nhiên để con người có thể tồn tại và sinh sôi…

Thời đó trên đầu chưa có trời

Dưới chân chưa có đất

Nhão như nồi canh lá môn

Lịch sử phủ Quỳ Châu xưa qua một văn bản chữ Thái.

Trong sử sách Nghệ An xưa, Quỳ Châu và Tương Dương là hai phủ ở miền Tây Nghệ An. Sách "Đại Nam nhất thống chí" do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn, khắc in vào năm 1909 đời vua Duy Tân có chép về phủ Quỳ Châu:
"Phủ Quỳ Châu (…) xưa là đất Diễn Châu. Thời thuộc Minh, năm Vĩnh Lạc thứ 13, tách đặt làm châu, trước lệ vào phủ Diễn Châu