Sự tích động Nang Man

(Ảnh chỉ mang tính minh họa. Nguồn: internet)

Động Nang Man ở bản Pha, xã Yên Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An, là một hang động đẹp nổi tiếng. Tại sao động Nang Man lại đẹp như vậy? Dân bản Thái ở đây kể rằng:

Ngày xưa, chủ bản Pha có một người con gái vô cùng xinh đẹp. Mỗi khi nàng xuống suối Huồi Diêm
, tôm cá đến vây lượn xung quanh đôi chân bắp chuối nõn nà của nàng. Nàng vừa đẹp, vừa hát hay. Mỗi lần nghe nàng hát, chim trên núi Phá Hín sau bản đang bay cũng dừng cánh lắng nghe. Nàng hát hay, đẹp người lại đẹp nết. Trong bản, ai cũng yêu thương nàng. Một chàng trai bản khoẻ đẹp đem lòng yêu nàng chân thành, tha thiết. Nàng cũng rất yêu chàng, nhưng không dám để lộ cho ai biết. Nàng sợ nhất là bố. Bố nàng là một chủ bản nghiêm khắc, rất phân biệt giữa người giàu, kẻ nghèo.

Một hôm, nhà chủ bản có khách. Khách ở mường xa nghe nói là rất giàu có mang rượu thịt đến xin cầu hôn với cô gái ông chủ bản. Chủ bản gọi nàng ra giữa sàn hỏi:

- Người ta muốn cầu hôn với con, con ưng chứ?

Nàng bỗng đổ gục xuống giữa nhà, nước mắt đầm đìa, không nói được một lời.

- Ưng hay không, con cũng nói với bố một tiếng chứ!? Chủ bản đã bắt đầu nổi cáu.

Người mẹ rất thương con, biết được nỗi niềm của con, liền từ trong nhà ra dìu con vào. Bà nói:

- Thôi, ông hãy để cho tôi dỗ dành nó.

Ở trong buồng, nàng vẫn khóc, nước mắt chan hoà. Nàng nói:

- Mẹ ơi, con chết mất!... Con đã có người yêu…

- Mẹ biết, mẹ biết- người mẹ nói, nước mắt ứa ra. Nhưng bố sẽ không cho con lấy người đó đâu.

Người con gái bỗng khóc nấc lên. Chủ bản sầm sầm bước vào nhà, nói:

- Tao đã nhận lời với người ta rồi! Tao đã nhận bạc vàng, rượu thịt của người ta rồi!

- Không, bố ơi! Không!- Người con gái tuột khỏi tay mẹ, vùng dậy nói.

- Mày phải lấy!- Chủ bản rít lên- Mày không lấy thì tao giết mày!

Nàng nghe nói đến đó lại đổ gục xuống sàn. Chủ bản quay ra tiếp khách. Cô gái khóc nấc lên một tiếng rồi níu lấy người mẹ, nói:

- Mẹ cho con đi xuống dưới vườn một tí nhé!

Người mẹ nhìn con, nước mắt càng tuôn trào. Bà gật gật đầu. Cô gái lẻn xuống thang phía sau nhà. Cô đi dưới ánh trăng khuya. Bàn chân cô lướt nhẹ trên cỏ ướt đầm hơi sương. Cô đi về phía nhà của người con trai yêu dấu. Cô khẽ gọi người yêu và hai người quấn quýt lấy nhau, đi vào rừng. Họ đến chân núi, trèo lên hang đá. Trăng càng sáng ngời ngợi. Chàng trai cởi áo trải trước cửa hang cho nàng ngồi. Chàng gắn nụ hôn của mình vào cặp môi nàng như không muốn rời ra nữa. Bản Pha đã chìm trong giấc ngủ. Chỉ còn lại mặt trăng tròn đầy đặn, soi tỏ, chứng giám cho tình yêu của hai người.

Gần đến ngày cưới thì chủ bản biết con gái mình có thai. Lão quá bàng hoàng, trút giận dữ lên người con gái. Lão hét:

- Mày có thai với ai?! Mày có thai với thằng nào?! Nói, không tao cắt lưỡi!

Lão hét và tuốt dao khỏi vỏ sáng loáng.

Nàng đành phải thú tội. Biết là con gái đã có thai với một thằng con nhà nghèo, lão gầm lên:

- Tao sẽ tống cổ mày vào hang đá trên núi, cho mày đẻ trên đó, cho thằng con của mày chết mất xác!

Nói rồi lão sai tay chân túm lấy nàng lôi đi. Chúng nhét nàng vào hang đá trước đây nàng đã cùng người yêu say đắm bên nhau, rồi tấp cửa hang lại. Đếm đến, nhân lúc bọn canh gác đã ngủ say, người yêu của nàng lẻn đến, thò tay vào hang đưa cơm cho nàng. Trong lúc nàng ăn, chàng ghé vai vào tảng đá, định mở cửa hang, cứu nàng ra cùng trốn đi, nhưng một mình chàng thì không thể bẩy được. Đêm hôm sau, chàng lại lẻn lên, đưa cơm nước, chăn, áo… cho nàng. Cứ thế, chàng đi lại chăm sóc nàng cho đến ngày nàng sinh. Dù không thấy mặt con, nhưng chàng đã nghe tiếng con khóc, biết nó bú khoẻ, ngủ ngoan, lòng chàng tràn đầy hạnh phúc. Tất cả những việc làm đó của chàng, tất cả những buổi gặp gỡ của chàng với nàng chẳng hề ai biết được, chỉ trừ một người: đó là Pỏ Phạ (ông Trời).

Cảm phục trước mối tình đẹp đẽ của hai người, Pỏ Phạ cho người xuống giúp họ. Người nhà Pỏ Phạ mở cửa hang; sắp xếp bên trong hang cho rộng ra; trang trí vòm hang, vách hang những cảnh rồng bay phượng múa; làm giường cho nàng nằm; làm những nhũ đá buông xuống; làm những núm cồng cho nàng đánh… Trong hang đã lộng lẫy, nguy nga, nhưng người nhà Pỏ Phạ còn muốn làm cho lộng lẫy, nguy nga hơn nữa; bèn kê đá, đứng lên, định trang trí thêm vòm hang một chút nữa… Chợt họ làm lăn tảng đá kê, gây nên tiếng động, làm hai mẹ con nàng thức giấc. Bị lộ, người nhà Pỏ Phạ nhanh chóng rút ra khỏi hang và lập tức cả hang hoá đá.

Hôm sau, dân bản Pha nhìn lên núi thấy cửa hang rộng mở. Lão chủ bản chạy lên xem, tưởng con mình đã bị chàng trai cứu thoát. Nào ngờ, hắn thấy một cái hang hoàn toàn khác; trong đó có người phụ nữ bồng con hoá đá! Lão gục xuống, hối hận ôm lấy tượng đá khóc. Người mẹ cô con gái và người yêu của nàng cũng vừa lên đến nơi, cùng ôm lấy tượng đá khóc như đứt từng khúc ruột.

Nước mắt của họ chảy mãi, chảy mãi thành suối nước chảy róc rách trong lòng hang.

Sau này, người dân bản Pha gọi cái hang động đẹp lộng lẫy của bản mình là động Nang Man- tức là động Cô Gái Có Thai để nhớ chuyện cô gái con chủ bản đã từng bị giam hãm, sinh nở ở đây.

Theo "Múa hát mừng nhà mới"- Quán Vi Miên chủ biên.

Người kể: Lương Thị Thu, bản Pha, Yên Khê, Con Cuông, Nghệ An.