Dựng cây hoa

 

DỰNG CÂY HOA

 (Sầm Văn Bình phiên âm, dịch ra tiếng Việt)

* Lời dẫn:

 

Trường hợp người ta chết trẻ, qua đời ở tuổi thanh niên từ khoảng 12-18 tuổi và chưa kết hôn, người Thái quan niệm rằng linh hồn của những người đó luôn vui chơi với bạn bè ở "Mường Vui" trên trời, nơi đó được gọi là cánh đồng Tổng Cắc- Tổng Co[1]. Số phận cho họ xuống đầu thai làm người trần gian được hơn chục năm thì lại quay về Mường Vui trên trời… Cứ lặp đi lặp lại mãi như thế.

Khi có người chết trẻ, gái trai trong bản mường cùng đi đến nhà có tang. Họ chặt một cành cây hoặc một cây cao khoảng 2- 3m, có nhiều cành (hoặc nếu ít cành thì lấy bên ngoài buộc thêm vào) rồi cùng nhau, nhóm thì đi hái hoa rừng, nhóm thì đi chặt và thụt lấy ruột bấc của cây Tàng[2] rồi nhuộm màu sắc đính thành các chuỗi hoa trang trí rồi đính vào cây hoa được dựng lên với đủ loại bông hoa và dải tua màu trang trí, hoặc kết thành vòng hoa để mang đến đặt bên mồ của họ. Trên các cành cây hoa còn có thể được treo thêm các hình con vật như ve sầu, dế, bọ ngựa…, hoặc hình các con chim lớn bé như chim sẻ, chim gáy, bồ câu… được đan bằng các sợi lạt mềm và nhuộm màu cho đẹp.

Khi người lớn, các bậc ông bà, cha chú, dâu rể trong nhà đang lo liệu mọi nghi lễ cho đám tang thì trai gái trong bản cũng tổ chức các trò vui chơi để linh hồn người chết cùng được vui vẻ…

 

* Phần phiên âm:                    Pắc bọc

 

          Chớ mứng lục mứng mứa

          Mứng lửa ngải tả hau xuổn chẳn pắc bọc

          Len dòng hau xuổn phạ áu bọc lống nhái

          Mứng tải òn hưn hướn phạ

05.     Cú khăm pắc bọc mạy má hè phưởn ngái

          Mứng tải cải

          Cú khăm pắc bọc bải má hè phưởn khau

          Cú khăm pắc bọc cau than hưn hướn phạ mứa hè Ná Có đè nớ

          Khăm mói đủ

10.     Bọc cốc tạch ngà cốc pển chum lái lò

          Pò xằng khư chiền vạy hỏng tàn lải cháo

          Bọc xỏng tạch xỏng pế chò lái tiến

          Táy lùm hụ pườn pắc xờ hủa

          Táy piếng hụ pườn pắc xờ cau

15.     Xỏng bọc tau lống lùm dù nhún nháo

          Bọc xảm tạch xảm ngà cọp nhom

          Xỏng bọc phộng lống piếng ết on

          Pựa chọn đay bọc tạch ngà nắm cỏ

          Bọc xì tạch ngà xì

20.     Chù tì chù thảm hả

          Chù ngà má thảm khào

          Mơi dù xư tàng tạo khanh hạc thảm tấng

          Cọp nhám má

          Xỏng bọc phộng lống lùm chắc chằn hay pém phả

25.     Cọp nhám má

          Xỏng bọc phộng lống piếng

          Cả lến hay pải mạy

          Chắc ki chông pải mạy tải òn nớ phả

          Bọc ha tạch ngà ha

30.     Cọp nhám má xỏng bọc phộng lống piếng ết on

          Pựa chọn đay bọc ạ tăng mèn nhóng đổi

          Bọc hốc tạch ngà hốc

          Tốc xờ na phả pế lái ngoạc

          Tốc xờ na phả pế lái ngoạng

35.     Lải cốn quành hẻn mứa hướn Bổn hướn Thẻn xiềng khô

          Cô xạt hưn cáu ạnh mệ chằng dù nhún hẩng

          Bọc chết tạch ngà chết

          Cọp nhám má xỏng bọc phộng tỉm tồng cả lống

          Cọp nhám má xỏng bọc ma hống hống cảng tà

40.     Phạ tành hơ bọc ạ mèn bọc ết nhái

          Bọc pẹt tạch ngà pẹt

          Xỏng bọc phộng lống lùm bọc đảnh

          Ăn ạ mèn bọc đỉ hau Phả Khảnh phén kè

          Bo chắc ki chông cạch lạ hỏng nhà Phả Khảnh

45.     Bọc cau tạch ngà cau

          Cọp nhám má xỏng bọc phộng lống pòng Mướng Ẩm

          Xỏng bọc phộng lống mướng tơ đỉn

          Dù bo đay pườn lục pảy nhái

          Mói hển lải cốn tực phổn tực lốm pà xái pảy lin

50.     Pựa lin đay bọc ạ tực chuồng Náng Húng đè nớ

          Ý khôn

          Phạ pày họng chù bọc mạy mướng lùm pày bản

          Chù bọc bủa bọc tản kẻm ná pày ma

          Chù kẻm ca ná pại tha tò cóng phổn

55.     Mói hển táy chọp áu pườn và pỉ cải

Táy hải áu pườn và pỉ nị

Mọc òn dù Mướng Láo nảo dển

          Dù Mướng Cua nảo tùa

Cong lùm phạ hơ họt pủa Táy

60.     Nảo dển hau cuổng kính nảo xằn

          Nảo dằn hau cuổng nựa xưa hạt chẳm kính

          Pớ mí xút tấng phá tì đỉ mứa hau

          Pựa mí nau kính cọm pủ xừa nón xỏng

          Bưởn ạ pò chái chắp nghiếng lạn xuồi tỉn

65.     Mè nhính chắp nghiếng hỉn nghiếng phả xuồi na

          Pớ thau ta cỏng khùn

          Pò Bổn mứa hướn Bổn nặp xê

          Pò chau hau hướn phạ nặp chù hủa cốn

          Nặp đay xíp pắn lống mướng piếng chằng yển mướng ban

70.     Cau pắn hưn mướng phạ chằng dù nhún hẩng

          Cọp nhám nị

Pườn chằng ết lếch ca má xờ tảu

          Lảu pửn má xờ bong

          Tành na chong pửn phọt lếch pháy

75.     Pửn pháy hưn mứa nửa bạt bạt

          Xọng hưn tọt phu cày keo mướng phạ hỏn xẹt cớ đứa cắm

          Đứa nừng tốc lống nặm chằng cượt pển pủ

          Quặt hú hơ pả xày pả cò chằng xày

          Đứa nừng tốc lống nặm cượt pển

80.     Ngược dù nặm lái bàng hảng phứa

          Tốc mứa pú pển xửa hảng càn

          Tốc hau căm pà lạn chằng cượt pển mởi

          Phạ khăm họng pò tành ết đằng

          Phắng nghỉn cày cờ tộc hiếu hàng

85.     Cày cờ tạc hiếu xáng

          Nộc cốt tút chắp hiếu o

          Pả ho hiếu xáng

          Nọng đỉ tum tơ bở nửa hạc

          Cặn cạc tên lống nỏng

90.     Bọc tóng lục tày ngà

          Xoi dù pà pí vẻ

          Pe dằn xoi cuổng đổng họng hà

          Bọc nạt tum tỉn phả

          Bọc cà tum tỉn chọi

95.     Oi ò bọc hơ xằn

          Pò Bổn chằng xằn

          Oi ằn bọc hơ xải

          Pò Bổn chằng xải

          Cắm cái bọc hơ lươm

100.   Pò Bổn chằng lươm

          Mói hển xì chìm phạ xải lươm pặp xíp

          Xì chìm phạ xải lươm pặp xáo

          Phạ họng hơ pớ lớ nghỉn còn

          Mói hển chạng kỉn nha cuổng pà hủ túp

105.   Nhển con cắp dù ná chả tên

          Mên dù xụm hủ bảng

          Quảng dù pú hỏng xọng

          Cạc ai nọng Táy Hày nghỉn tảm

          Cạc bào hám mướng đỉn mướng piếng chù cốn nghỉn pọm

110.   Mói hển pò Bổn uôn xiểng Bổn huồm xòng

          Pò chàng uôn xiểng nọi xiểng tằm lống piếng

          Mói hển táy mướng đỉn mướng piếng

          Pớ cờ tốp mứ hưn mứa nửa xổng xà phạ họng

          Phạ tành hơ cạc nọng táy lùm xạc hủa

115.   Nủa nỉa lẹo táy piếng xạc cau

          Pớ mí han cắm mằn xạc hủa

          Pớ mí han cắm bủa xạc cau

          Pớ tộc xì mằn hay

          Pớ đay xì mằn hổ

120.   Xảo tó phứn tó lổ ồ hối má ban

          Pớ thau tan cắm muồn thảm cẳn

          Phạ họn hơ pỉ mờ nóng phổn

          Pựa đay bít lô khư pòng ná

          Bít chá khư cò hày

125.   Păm mạy khư tó cuổng pà

          Pớ ết hướn nhắng pày ết dao

          Ết xao lẹo nhắng pày ết phả

          Lón pạt xao hủa cỏn lón dù

          Lón pạt xao hủa khừ lón nón

130.   Dù nừng bàng dù cỏn

          Dù nừng hỏn dù nen

          Mí ngái tốc xấn huổng cọp chau

          Khau cày hau chộc lạu ổng xấn

          Phạ tùm họng mí mờ nóng phổn

135.   Phổn tốc lống

          Chù xánh phắc xánh tảnh mướng đỉn mướng piếng ồ hối chốm ma

          Phắc nọc ọc cắn ca

          Cò bản phắc pha ọc cắn ná

          Cò bản nha pẹt nọi pồng òn kẻm nỏng

140.   Cò bản tôn cà hặc

          Cò bản tôn cà hỏn

          Cò bản tôn cươm nọi pồng òn hủa ná

          Cò bản hủa mướng mí bọc nha

          Cò bản la nặm mí bọc bưởi bốc

145.   Cốc mắn mí pển pùm pục

          Pùm kẻm nặm pườn bo ham xỏ bọc lớ đải

          Mói hển bọc xải mốc xải chở cằm vắn cóng tha

          Bọc màng ma phằng nặm ọc bọc đảnh hóng

          Hóng xọng hển đảnh xở tò bở chẳm can

150.   Hóng xọng bọc xang cảy bọc vày vảng

          Mèn bọc nảm hẳn chằng pắn má cạu

          Xên nha pắn cạu má vày tỉn phổm

          Bọc liệp nặm bọc bỏn

          Bọc tếnh pú tếnh phả bọc phạc

155.   Bọc pế mạc bọc quẳn

          Bọc pế thẳn bọc nguộn

          Bọc muộn hau cháu cụm bọc món

          Bọc chằng tắt chàng tản ạ mèn bọc khau

          Bọc pế pau pế puộng bọc bủa

160.   Bọc nửa hủa mèn bọc chờ mà

          Bọc pù pà bọc hỉnh

          Bọc pế ển pế níu bọc pạo

          Pườn chằng nạo tấng can tấng kình má đết

          Đết xỏng thẳn xảm thẳn bào hám xảo hám má hoi

165.   Xoi xình hơ lản nọi má vè kẻm chúng

          Bọc pế tỉn pế mứ bọc tang

          Bọc xỉ ngoạng mèn bọc chóc ngỏi

          Bọc pế xỏi bọc phâng

          Bọc tăng chò mèn bọc ngá chiểng

170.   Bọc pế xoi tếnh hủa cắm mằn

          Bọc dằn xoi pế puộng mèn bọc tiếu khoả

          Bọc hảo xở ạ mèn bọc ngấn vèn

          Tò chóng pen mèn bọc tiến pắm

          Bọc xang hày bọc cá

175.   Bọc xang ná mèn bọc phắc can

          Bọc xang ban táy piếng bọc nạt

          Bọc phạc ạ mèn bọc cớ đỏm

          Bọc chỏm pú chỏm phả bọc cào

          Tàn chằng nạo tấng kình má đết

180.   Đết áu đay xỏng thẳn xảm thẳn bào hám xảo hám má hoi

          Xoi xình hơ lản nọi mứa hè tủ đổng

          Nhắng bọc hỉnh phộng tỉn tai

          Bọc phai phộng la lạt tỉn phả

          Cắng cá mèn bọc nha

185.   Bọc phạc na mèn bọc nha khuyết

          Bọc pế kết bọc lưa

          Tau dù hựa cau xên pắn pỉ

          Ẳn đỉ ạ mèn bọc mờ kiêng

          Con điềng nọi keo òn tả mẻn

190.   Bở pớ pển chỏm lái hỏn ngược

          Bọc xỉ lược bọc phẻn

          Bọc phén đảnh bọc đừa

          Dù cừa căm phằng nặm kẻm còng pả máng

          Nhắng bọc pha khủm tấng bọc phúm nặm

195.   Bọc dù căm phằng nặm mèn bọc liếu phỉ

          Đỉ xỏng tẹ mèn bọc mờ cuôi

          Xỏng pái bọc duộc

          Bọc hưn hộ hưn hược bọc tảnh

          Bọc ế đẳm ế dảnh bọc hom

200.   Bọc chàng nhọm lá lạt bọc tảo

          Hảo xở mèn bọc pàn

          Bọc phàn phạ mèn bọc tả nghến

          Bọc pế ển pế níu bọc xan

          Bọc la ban táy lùm bọc ké

205.   Bọc pí vắc pí vẻ quái bo má ban

          Tàn đay can lau xáo kiệu mèn bọc tả lẻo

          Mết hành chông bọc mạy táy lùm bản cải

          Bọc xải mốc xải chở chù néo bản huội

          Bọc chum chuội na tàng bản lống

210.   Nhắng tò bọc lưởng tấng bọc đảnh

          Dù xuổn chẳn cằm bản phén chanh

          Tành đay chum bọc mạy mứa hừa Ná Có

          Tốc tỉn mứa Tồng Cắc- Tồng Có xọc quà hả nau

          Xọn lày hau Tồng Có quang táng phạ xọc quà hả đổi đè nớ

          ./.

 

DỰNG CÂY HOA

 

* Phần dịch nghĩa:                  Dựng cây hoa

         

          Khi cháu dậy cháu về

          Cháu từng ngửa mặt vào vườn Chắn[3] cắm hoa

          Lẻn vào vườn của trời hái hoa xuống chơi

          Cháu chết trẻ đi lên nhà trời

05.     Tôi[4] sẽ cắm hoa về làm đẹp mâm trưa

          Cháu chết qua phận rồi

          Tôi sẽ cắm hoa quanh làm đẹp mâm cơm

          Tôi cắm hoa "chín tầng"[5] lên nhà trời làm đẹp cho Na Co[6] nhé

          Hãy nhìn xem

10.     Bông hoa gốc bật cành gốc thành chùm hoa sáng

          Bố[7] dặn là để dành cho trần gian nhiều dòng họ

          Bông thứ hai bật ra thành hai chồi lốm đốm đồng tiền

          Người trần gian biết, họ cài lên đầu

          Người mường bằng biết, họ cài lên búi tóc

15.     Hai bông hoa xuống mường trũng lâu năm

          Bông thứ ba bật chồi thành ba bông tụ lại

          Có hai bông nảy xuống trần gian làm nũng

          Ai chọn được bông ấy nở trên cành cùng cây

          Bông thứ tư nở ra ở cành thứ bốn

20.     Mọi nơi đều hỏi đến

          Mọi ngả đều hỏi thăm

          Người ở mường khác bỗng dưng cũng hỏi

          Đến mùa về

          Hai bông hoa nở xuống trần gian, ve sầu khóc kêu bên vách đá

25.     Đến mùa về

          Hai bông hoa nở xuống mường bằng

          Cá Lên[8] khóc trên ngọn cây

          Bao nhiêu ngọn cây chết non héo rũ trên lèn[9]

          Bông thứ năm nở trên cành thứ năm

30.     Đến mùa về hai bông nở xuống mường bằng làm nũng

          Ai chọn được bông đấy thì mới thành đôi

          Bông thứ sáu nở cành thứ sáu

          Rơi xuống vách đá lèn rực rỡ

          Rơi xuống vách đá lèn sáng ngời

35.     Nhiều người vung tay về nhà Bôn nhà Then thử vận

          Bươn bả lên cầu khấn Bố và Mẹ[10] để được sống lâu

          Bông thứ bảy nở trên cành thứ bảy

          Đến mùa về hai bông nở đầy cánh đồng Cá Lống[11]

          Đến mùa về hai bông nở tươi ngời bến sông

40.     Trời sinh ra hai bông hoa đó là hoa vui chơi

          Bông thứ tám nở trên cành thứ tám

          Hai bông hoa rơi xuống cánh đồng là hoa đỏ

          Đấy là hoa đẹp vào núi Pha Khanh[12] càng thiêng

          Có bao nhiêu loài quý lạ của bà chủ đất Pha Khanh

45.     Bông thứ chín nở trên cành thứ chín

          Đến mùa về hai bông nở xuống Mường Âm Phủ

          Hai bông nở xuống mường dưới đất

          Ngồi không yên người ta dậy đi chơi

          Nhìn thấy nhiều người đi chơi bãi cát bị mắc gió mưa

50.     Ai nhặt chơi hoa đó mắc phải bùa Nàng Hung[13] đấy

          Vậy nhưng

          Trời chưa động sấm mọi bông hoa mường trũng chưa nở

          Mọi bông sen bông Tán[14] ven ruộng chưa xoè

          Mọi vạt mạ ruộng khô còn đang chờ mưa xuống

55.     Thấy hoa vừa độ hái họ bảo năm trước

          Hoa đang độ bán họ bảo năm này

          Sương mỏng phủ Mường Lào mát lạnh

          Ở Mường Cùa[15] rét khắp nơi

          Rét cả gầm trời cho đến vua Thái

60.     Rét lạnh lan vào trong người rét run

          Rét thấu vào trong mình áo rách lộ da

          Ai có chăn có màn ấm áp thì vào

          Ai có vợ có chồng trải nệm nằm đôi

          Tháng ấy đàn ông đứng bậc đá rửa chân

65.     Đàn bà đứng trên phiến đá bên lèn rửa mặt

          Người già đưa chân gạt đống tro

          Bố Bôn về nhà Bôn đếm thuế

          Bố chủ vào nhà trời đếm khắp từng người

          Đếm được mười ngàn xuống mường bằng bản mường mới yên

70.     Được chín ngàn lên mường trời mới được ở lâu

          Đến mùa này

          Người ta mang sắt cứng bỏ lò

          Vót tên đem bỏ ống

          Bẳn nỏ Chòng[16] mũi tên xẹt lửa

75.     Tên lửa bay vút lên rạt rạt

          Xúm bay lên đụng gà quý mường trời mào tía cựa vàng

          Một cựa rơi xuống nước hoá thành cua

          Moi lỗ cho cá đẻ, cá mới đẻ

          Một cựa rơi xuống nước hoá thành

80.     Rồng dưới nước vằn khoang đuôi toả

          Cựa rơi về núi hoá thành hổ đuôi khoanh

          Rơi vào rừng sâu hoá thành con gấu

          Trời sắp sấm trời động ầm ì

          Trời nghe tiếng gà cục ta ngọn giang

85.     Gà cục tác ngọn cây Xang

          Con bìm bịp đậu ngọn cây sậy

          Cá tụ bên ngọn Xang[17]

          Em đẹp[18] nấp dưới lá trên rễ

          Cóc tía nhảy xuống ao

90.     Hoa vông bừng đỏ cả cành

          Chuỗi hoa trong rừng ngời sắc

          Từng chùm buông trong rừng vẫy gọi

          Hoa Nạt[19] phủ chân lèn

          Hoa Cả[20] phủ chân núi

95.     Lời nhẹ bảo cho rung

          Thì Bôn mới rung

          Lời nặng bảo cho vần vũ

          Thì Bôn mới vần vũ

          Vụn vàng bảo cho chớp

100.   Thì Bôn mới chớp

          Nhìn thấy bốn góc trời dây chớp gộp mười

          Bốn góc trời dây chớp chập hai mươi

          Trời động sấm ai nghe thấy trước

          Nhìn thấy voi ăn cỏ trong rừng tai rủ

105.   Thấy cáo choai ở ruộng mới nhảy

          Nhím ở trong ổ tai mỏng

          Hươu ở trên núi tai dựng

          Các anh em người Tày Hảy[21] nghe tiếp

          Các trai choai ở mường đất mường bằng cùng nghe khắp

110.   Nghe thấy Bố Bôn cất lời Bôn cùng vọng

          Bố khéo ngân giọng nhỏ giọng thấp xuống mường bằng

          Nhìn thấy người ở mường đất mường bằng

          Ai cũng vỗ tay mừng rỡ đón sấm

          Trời tốt cho các em gái mường trũng gội đầu

115.   Nhộn nhịp người mường bằng gội búi tóc[22]

          Ai có bùa thiêng thì gội đầu

          Ai có phép thiêng thì gội búi tóc

          Người buồn thì hay khóc

          Người vui thì hay cười

120.   Gái đi lấy củi đuốc gọi nhau về bản

          Người già vui chuyện hỏi han

          Trời nắng lâu thì có ngày mưa lũ

          Ai cũng sửa mai để đào ruộng

          Sửa cuốc để làm nương vạt mới

125.   Chặt cây cất để trong rừng

          Người làm nhà thì chưa làm cửa

          Bắc sào rồi nhưng chưa thưng phên

          Treo sào lên chân rui rồi ở vậy

          Ngoắc sào lên đầu văng rồi nằm chơi

130.   Ở vậy như chồn bay đậu cành

          Nằm vậy như con don vào giấc

          Có bữa trưa đến mời ông Xân Huông[23]

          Có lễ gà và cơm vào kho vào cối ông Xân[24]

          Trời rền sấm rồi có ngày mưa lũ

135.   Mưa rơi xuống

          Mọi loài rau loài dưa mường đất mường bằng đua nhau vươn lá

          Rau má phủ bờ ruộng mạ

          Rau Phắc Phà[25] mọc xanh bờ lúa

          Cỏ Pẹt Nọi[26] mọc mơn mởn ven ao

140.   Lên xanh gốc Cà Hặc[27]

          Lên xanh gốc Cà Hon[28]

          Lên xanh cây trám nhỏ vươn chồi đầu ruộng lúa

          Lên xanh đầu mường có bông hoa cỏ

          Phía cuối dòng suối có hoa Bươi Bốc[29]

145.   Gốc của nó toả xùm xoà

          Lùm ven suối người ta không lội qua xin hoa

          Nhìn thấy hoa lòng yêu dạ quý ngày đêm mong đợi

          Cây Mảng Mà[30] ven bờ nước nở hoa đỏ hồng

          Hoa đỏ hồng từ cuống đến lá

150.   Hồng ken dày hai bên xiên chéo

          Là bông Nám Hắn[31] vươn về quấn quýt

          Nhành cỏ quấn vươn về cài chân tóc

          Hoa dọc suối hoa môn

          Hoa trên núi trên lèn hoa Phạc[32]

155.   Hoa trông như quả là hoa Quăn[33]

          Hoa thành dải hoa Ngón[34]

          Hoa cuộn vào tụm lại hoa dâu tằm

          Hoa hay gặt hay hái là bông lúa ruộng

          Hoa thành chùm thành cụm- hoa sen

160.   Hoa rủ phía trên đầu- hoa Mạ[35]

          Hoa rậm rịt hoa gừng

          Hoa thành gân thành rẻo hoa dừa

          Người ta thường vít cả chùm cả bông về hái

          Hái được hai túm ba túm trai gái choai đem đến cài lên

165.   Treo thành chuỗi bên quan tài của cháu

          Bông thành chân thành tay- hoa Tàng

          Bông sáng quắc là hoa Chóc Ngoi[36]

          Hoa kết chuỗi hoa Phâng[37]

          Hoa dựng đốm là hoa Nga Chiếng[38]

170.   Hoa giăng chuỗi trên đầu như vàng

          Bông lủng lẳng thành chùm là bông xà tích

          Bông lấp loá ấy là bông bạc

          Kết bên giường ván là bông chuỗi tiền xu

          Hoa ven rẫy hoa gianh

175.   Hoa ven ruộng là hoa cỏ mác

          Hoa ven bản của người mường bằng là hoa đại bi

          Hoa bên kia là hoa Cơ Đóm[39]

          Hoa đỉnh núi đỉnh lèn hoa Cào[40]

          Người ta thường níu cả chùm về hái

180.   Hái được hai túm ba túm trai gái choai đem đến treo

          Treo thành chuỗi cho cháu mang về nghĩa địa

          Còn có hoa gừng nở dưới chân rào

          Hoa bông nở rải theo chân lèn đá

          Trảng rộng có hoa cỏ

185.   Nở phía trước là hoa Nhà Khuyết[41]

          Hoa thành vảy hoa Lưa[42]

          Sống ở mãi chín dây nghìn năm

          Nhìn thấy nở đẹp là hoa cam

          Quả cân nhỏ ngọc ngà mắt Men[43]

190.   Lá của ai tụ cao có vằn như mào rồng

          Hoa rực rỡ hoa Phen[44]

          Hoa đỏ nhất hoa sung

          Ở phía cửa bến nước gần vũng cá Mang

          Còn hoa Phà Khum[45] và hoa Phum Nặm[46]

195.   Hoa ở bên bờ nước là hoa Liêu Phi[47]

          Đẹp sáng lên là bông hoa chuối

          Hai nữa là hoa chuối rừng

          Hoa leo giàn leo rào hoa dưa

          Hoa làm nên đỏ nên đen là hoa Hỏm

200.   Hoa khéo nhuộm bám chi chít là hoa táo

          Trắng tinh là hoa cây gai

          Hoa chiếu lên trời là hoa vông vang

          Hoa có gân có dải là hoa sổ

          Hoa phía cuối bản của người mường trũng hoa Ke[48]

205.   Hoa lấp ló ẩn hiện trâu không dám về bản

          Người ta được uống rượu cần hai mươi kiệu, là hoa ta leo

          Tất cả mọi loài hoa của người mường trũng đều nở

          Hoa lòng yêu dạ quý mọi thứ đều tàn

          Hoa chùm chuỗi được ban bên cửa sổ

210.   Còn hoa vàng và hoa đỏ

          Ở vườn Chắn được ban cho sáng nhất

          Sắm sửa được chuỗi hoa đẹp về ngời sáng Na Co

          Bước chân đến Tổng Cắc- Tổng Co tìm vợ chồng

          Cùng dồn vào Tổng Co rộng rãi nẻo trời tìm đôi nhé!

          ./.

---

[1] Tổng Cắc- Tổng Co: Cánh đồng ở Mường Vui trên trời.

[2] Cây Tàng: cây thuộc nhóm núc nác, có gai ngắn và mập như gai cây gạo.

[3] Vườn Chắn: vườn hoa ở mường trời.

[4] Tức thầy Mo cúng.

[5] Chín Tầng: hoa ở mường trời.

[6] Na Co: Cánh đồng ở Mường Vui trên trời.

[7] Bố: Then Luông, Ngọc Hoàng.

[8] Cá Lên: một loài ve rừng lớn có hai cánh màu đen xen khoang vằn nhỏ, cũng còn gọi là Chắc Chẳn Chạng (ve voi).

[9] Lèn: núi đá.

[10] Bố, Mẹ: chỉ các vị Then và thần linh quản việc trên mường trời.

[11] Cánh đồng Cá Lống: tức cánh đồng Quạ Lạc, là cánh đồng rất rộng ở trên mường trời.

[12] Pha Khanh: núi đá ở trên mường trời.

[13] Nàng Hung: nữ thần Ngũ Sắc, nữ thần tình yêu.

[14] Cây Tán: một loài cây rừng.

[15] Mường Cùa: chưa rõ.

[16] Nỏ Chòng: nỏ bắn tên có mũi nhọn bịt sắt.

[17] Ngọn cây Xang ngâm rấp dưới vũng nước làm chỗ cho cá tụ.

[18] Tức là cá tụ bên ngọn cây Xang.

[19] Cây Nạt: cây đại bi.

[20] Cây Cả: cây sẹ.

[21] Tày Hảy: người Khơ Mú.

[22] Nguyên văn là "xạc hủa, xạc cau"- tức là gội không chỉ cho sạch sẽ mà còn mang ý nghĩa trừ tà ma, làm thanh sạch linh hồn.

[23] Xân Huông: Thần bản.

[24] Tức là Xân Huông.

[25] Phắc Phà: tên một loài rau thường chế biến bằng cách dùng chõ đồ lên cho chín.

[26] Pẹt Nọi: tên một loài cỏ mọc lan và bám sát mặt đất.

[27] Cà Hặc: tên một loài cây rừng.

[28] Cây Cà Hon: cây bồ hòn.

[29] Bươi Bốc: tên một loài cây rừng.

[30] Mảng Mà: cây bồ quân quả nhỏ.

[31] Nám Hắn: loài dây rừng cứng và có gai ngắn, hay dùng để nấu nước gội đầu, hoa được dùng để trang điểm.

[32] Cây Phạc: tên một loài cây rừng.

[33] Cây Quăn: loài cây thuộc họ tre nứa.

[34] Hoa Ngón: hoa của cây lá ngón.

[35] Mạ: loài cây hay mọc lá non vào tháng 5-6; nhiều lá, buông chùm dài từ 50-60 cm, lá non màu tím nhạt.

[36] Chóc Ngoi: tên một loài cây rừng.

[37] Phâng: tên một loài cây rừng.

[38] Nga Chiếng: một giống vừng, hạt tròn nhỏ mịn và rất thơm.

[39] Cơ đóm: loài dây nhỏ, mềm, quả gần giống quả mướp dại, hạt rất đắng.

[40] Cào: tên một loài cây rừng.

[41] Nhà Khuyết: cây ké hoa đào.

[42] Cây Lưa: cây huyết giác.

[43] Mắt Men: con mắt phép thuật liên quan đến mường Men Xòng, một mường phép thuật được nhắc trong Sử thi Khủn Chưởng.

[44] Phen: tên một loài cây rừng.

[45] Phà Khum: tên một loài cây rừng, có quả thành chùm nhỏ, chim chào mào thích ăn.

[46] Phum Nặm: tên một loài cây rừng.

[47] Liêu Phi: tên một loài cây rừng.

[48] Hoa Ke: hoa núc nác.