Thấy điềm gở- Tìm hồn

 

THẤY ĐIỀM GỞ VÀ ĐI TÌM HỒN

 (Sầm Văn Bình phiên âm, dịch ra tiếng Việt)

* Lời dẫn: Con người được sinh ra, ai rồi cũng sẽ đến lúc chết đi. Đó là quy luật của cuộc sống, không ai có thể tránh khỏi cái chết. Người Thái quan niệm rằng, trước lúc đi đến với cái chết con người thường có điềm báo thông qua giấc mộng hoặc điềm gở. Đó là những cảnh tượng quái đản, khác lạ xảy ra trong giấc mơ của họ; hoặc đó cũng là những chuyện xảy ra trong đời thực nhưng được ông trời "sắp xếp" một cách ngẫu nhiên làm cho họ có thể nhận thức được…

Nếu đã gặp phải những điểm gở thì phải tổ chức cúng tìm hồn. Việc tìm hồn không phải đơn giản, phải cúng nhiều loại, mất nhiều của cải. Đi tìm hồn thì phải tìm ở nhiều nơi. Nếu đã đi tìm đến tất cả những nơi liên quan đến việc nuôi dưỡng và chăm nom hồn vía ở trên mường trời mà thấy những nơi đó ở vào tình trạng không được chăm nom, tiều tuỵ, xác xơ, hư hỏng v.v… thì bản thể con người không tránh khỏi cái chết, và đó là quy luật.

Trong tâm linh người Thái hiểu thế giới quan vũ trụ có ba mường: Mương Phạ (Mường trên trời), Mương Chuông Cáng, hay còn gọi là Mương Lủm (Mường ở trên trái đất này), Mương Còng Mương Lủm (mường phía dưới trần gian, hay còn gọi là âm phủ).

Người ta cho rằng mọi vật đều có hồn, trong đó con người cũng có hồn. Mỗi một bộ phận trên cơ thể đều có hồn ở đó. Khi ốm đau là hồn đi vắng, cần phải tìm hồn trở lại con người mới khỏi ốm. Bộ phận nào bị đau là hồn ở bộ phận đó đi vắng. Khi con người chết, cho là niên hạn số ở trên trời đưa xuống hết hạn ở trần gian, cần phải trở lại trên trời để bà mụ nặn ra con người mới, đầu thai vào người khác. Cũng có khái niệm thứ hai, khi xác con người chết thì hồn con người đó phải lên ở với tổ tiên trên trời.

 

* Phần phiên âm:          Láng quai tấng xọc hả vẳn

 

Xưa dù xao nủ hón

Mỏn dù hủa nủ cắt

*

Mủ thắt côn má hả

Mả thắt côn má xù

*

05.     Mo nưng chau pển lượt

          Mo mượt chau pển phảng

          Cảng hướn chau pển lượt dạt

          *

          Pảy hày hển ngú xả

          Pảy ná hển ngú càn pong

10.     Hau ban hển nỏn đỉn

          Pảy nặm hển ngược tò hứa

          Mứa pà hển xửa tò chạng tò mạ

          Mưởi phà hày tốm chá

          Xửa phà ná tốm khau

          *

15.     Húng kỉn nặm tơ xịch mà

          Nộc dù pà má hướn

          *

          Chau pảy nộc thổ hí ton chiểu

          Phán tỉn điểu ton phệch

          *

          Pảy táng nặm hển xạc pả pộc

20.     Chau pảy táng bộc hển xạc quảng phán

*

          Mạc mịt chằng bàn xía thạc

          Mạc pạ chằng bàn chẳm xẳn

          Mạc vản chau hạc ngẳn chẳm bong

          Hụng hủa đòn ton chiểu

25.     Phán tỉn điểu ton phệch

          *

          Hăm hạc họng nớ pà xiểng vón

          *

          Cả cắm họng cảng cứn cảng đảng hay xù

          Hăm hạc họng tấng nghến mướng ban khừn khổm

          Cạu đổng họng tấng cứn xại xằn

30.     Xiểng bàng họng pú đàn đổng mỏng

          *

          Phẳn lòng hứa pảy tơ

          Phẳn tòi phỉ cảng hảo

          Phẳn tòi đảo cảng phạ

          Phẳn khì mạ tảm pịch pá bỉn

          *

35.     Đăm hướn đỉ

          Phỉ hướn nhờ

          Pển đăm bo pển đỉ

          Pển phỉ bo pển xừ

          Đăm hiệc lực má ngái

40.     Đăm bải lản má năng

          Tắc nặm hơ đăm ạp

          Hạp nặm hơ đăm xuồi tỉn mứ

          *

          Pù xưa cổng

          Đổng xưa ban

45.     Khảy tủ hơ chau ọc

          Thọc tủ hơ chau pảy

          *

          Pảy đủ tôn tỏng hóng hè

          Đăm on èo nón đảng

          Đỉn đíp tạch hảnh

50.     Đỉn lạnh hăn tạch tha

          Tôn nha nọi cà còng cóng phẳng

          Mí cỏng mạy piếng hủa

          Mí cỏng lổ piếng bà

          *

          Một chằng mứa đủ hồm hướn đăm

55.     Hồm hướn đăm pển phằng pó téo

          Pển hẻo ngược ngú má hau

          Chằng lồm chặc xía hỏng

          Lồm chóng bường bài xía chau

          Bầng đủ xảu chầng phài khoả

60.     Xảu hoả phài xại

          Xảu chầng ọc tả

          Xảu hoả ọc nhọt

          Một mứa đủ lúc ké năng hướn đăm mún tỏng tạu

          Lúc lau năng hướn đăm mún tỏng xả

65.     Đăm bo văm hảy pàu vạy đải

          Bo văm hảy lái vạy lạ

          Nhắng xờ lau hảy nhờ vạy tha khưởi

          Xờ lau hảy pưởi vạy tha khạch

          Lau hảy chiệu hảy chẻ tứ hướn

70.     Đăm áu lổ tỉm bạch

          Đăm dết khạch má hướn

          Khạch lực Lay bo má

          Khạch Xó Lá bo tau

          Khạch chau phạ lẹo lống

75.     Dết mạy đíp cài chán

          Dết cán hẻo cài hộ

          Lô lòn hăn ính đảy

          Táy cảy khằm mứ váy hay

          Tổng hướn đăm lẹo bảng

80.     Khảng hướn đăm lẹo còng

          Xảu hòng dạt lượt quái

          Xảu chán tạc pha phườn

          Đăm dết phườn lống tảm

          Đăm dết hạn lống tó

85.     Tàn phà mạy lắm nhờ dết pỉ

          Tàn tỉ mạy lắm nhờ dết nộc

          Mí kẹp mạy mún chán

          Mí kẹp vản mún quan

          Xải khển tốc na hòng

90.     Cháo phạ cỏng cảng hướn

          Áu kẹp mạy má khưởi tẳm

          Áu hắm hơ khưởi pồn

          *

          Một mứa đủ pau hướn mình pắn lắn

          Chau hướn vẳn cu cà

95.     Ca cạt xòng nàn hướn vẳn

          Chàm láu năng hướn vẳn nhắng xòng hển phạ

          Chàm nha năng hướn vẳn nhắng hạt hển bưởn cánh đảo

          Tạo liệng hăn bo hẻn

          Thẻn cắm hăn bo hè

100.   Bo hè xưa lực má

Bo hè phá lực liệng

*

          Một chằng mứa đủ xủm khau háng

          Xảng khau màu

          Lạu khau hướn vẳn

105.   Lạu khau năng hướn vẳn bo nhạc

          Pạc lạu năng hướn vẳn chau khảy

          Nủ hảng lẻm cắt hím cháy lạu

          *

          Một chằng mứa đủ pù chàng lò

          Pò chàng tỉ

110.   Pù ỉnh kí pan bau

          Pan bau pển lực pò

          Cò bau pển cốn phú mờ

          *

          Một mứa đủ chau kho ìu kho náy

          Chau kho xạ

115.   Kho mà kho ông hướn vẳn

          Kho ông chau bo ngạo

          Kho tảo chau lẹo hắc

          Một cò và bo đỉ

          *

          Một mứa đỏm đủ nén nặm nén pháy

120.   Nén nặm chau ọc tỉn đảy

          Nén pháy thẩng na tàng

          *

          Một mứa đủ cuộc mè náng

          Háng mè bau

          Mè bau hăn lống háng

125.   Mè náng hăn lống chợ

          Quà chợ kỉn mạc láng

          Quà háng kỉn pú chuổng mạc nem

          *

          Một mứa đủ chau mè nu

          Kính cổm chau mè nốm mè la liệng lực

130.   Nặm nu chau ọc khổm

          Nặm nốm chau ọc lượt

          Pển nguống xắc tả

          Pển ngá tọt lực

          *

          Một chằng mứa đủ chau mè ù chàng pá

135.   Chau mè đả chàng xìa

          Xải ù chau xuôi hảng pả

          Xải đả chau xuôi hảng diền

          Xải ù chau tốc pà cá

          Xải đả chau tốc pà mạy

          *

140.   Một chằng mứa đủ phú luống kè

          Mè luống cón

          Luống kè chau tảm hỏn

          Luống cón chau tảm pịch

          Tảm pịch lẹo bỉn tàm bỉn lẻn

145.   Tạo liệng hăn bo hẻn

          Thẻn cắm hăn bo hè

          Bo hè xưa lực má

          Bo hè phá lực liệng

          *

          Một chằng mứa đủ chau đả mình hí hén

150.   Chau đả nén tằm hục

          Hục mình chau lẹ thẩng bằn

          Chặn hục chau thẩng hảu cánh phứm

          Bo hí mứa nửa mừn vá

          Bo ma mứa nửa mừn vá pắn vá

          *

155.   Một mứa đủ thuôi bau còng, chóng bau cài

          Bau dù phạ má bài pển cốn

          Thuôi bau chau lẹo hanh

          Thuôi nén chau lẹo tạch

          *

          Một mứa đủ tôn cày tò

160.   Pò cày hẳn

          Pòi cày hau pà láu nhển lạch

          Hau pà phạch nhển kỉn

          Hụng hủa đòn áu mứa kỉn chỏm phả

          Cả cắm áu mứa kỉn chỏm lạn chỏm đàn

165.   Cày kếp khau năng mù bo diến

          Cày tọt piển năng hướn vẳn bo pọm

          Cày lộc nọi lẹo xẻ

          Cày phủa mía chau pài

          *

          Một chằng mứa đủ cốc cuôi nguốn

170.   Xuổn cuôi mình na tàng hướn vẳn

          Bưởn mựt tàn má tòng áu lắm

          Bưởn đẳm phỉ má chẳm áu nò

          Hắc áu cà can

          Cạn áu cà lắm

          *

175.   Một mứa đủ nỏng pả úc

          Lúc pả vẳn

          Cắn lủm chau lẹo póng

          Cắn nỏng chau lẹo cạn

          Cạn pảy xù nỏng thắng

180.   Pắng pảy xù nỏng tàn

          Nộc chàu năng mướng phạ

          Má kỉn pả mình pả vẳn chau

          Pả tố nọi chau xẻ

          Pả phủa mía chau pài

          *

185.   Một mứa đủ chau lín nặm lín bò

          Tò xải chở xải có mè liệng

          Ngúa mướng phạ má tòng hủa phải

          Quái mướng phạ má tòng hủa lài

          Tàn pục phược xờ hủa đỏn

190.   Tàn pục món xờ hủa bò

          Tàn kình đỉn luổng lống pan

          Áu đàn nhờ lống kể

          Cồ mạy lẹo ắt pạc

          Hạc mạy lẹo ốt lín

195.   Nặm diển hạt xía

          Tò ho mứa vắng

          Nặm diển hạt xía Bổn

          Chở cốn hạt mướng lùm

          Tỉn chau lẹo tốc phạc

200.   A pạc hẻn Bổn

          Pển cốn lẹo lứm tổn mộm chua hăn lẹo

          ./.

 

THẤY ĐIỀM GỞ VÀ ĐI TÌM HỒN

         

* Phần dịch nghĩa:        Thấy điềm gở và đi tìm hồn

         

          Áo vắt sào chuột nhấm

          Gối trên đầu chuột gặm

          *

          Lợn lê đít trước mặt

          Chó lê mông đi đến

          *

05.     Nồi ninh của chủ có máu

          Nồi to của chủ đỏ như nước Pháng[1]

          Giữa nhà chủ vía đọng máu tươi

          *

          Đi nương thấy rắn sọc dưa

          Đi ruộng thấy rắn cạp nong

10.     Vào bản thấy giòi đất

          Đi đường nước thấy rồng to bằng thuyền

          Đi đường rừng thấy hổ to bằng ngựa bằng voi

          Gấu phá nương vừa xanh

          Hổ phá ruộng lúa đang lên tốt

          *

15.     Cầu vồng xuống lấy nước cạnh nhà

          Chim ở rừng bay vào nhà

          *

          Chủ vía đi rừng thấy khướu đuôi dài kêu nhại

          Hoẵng giơ chân kêu giễu

          *

          Đi đường nước thấy xác chết cá bọp

20.     Đi đường cạn gặp xác hươu nai

          *

          Dao nhỏ bị mẻ chuôi

          Dao lớn bị mẻ tận sống lưỡi

          Cái rìu bị gãy cán tận khâu[2]

          Diều hâu đầu trắng đón đường[3]

25.     Hoẵng giơ chân kêu giễu

          *

          Nghe tiếng từ quy kêu trong rừng sâu làm xúc động

          *

          Nghe quạ vàng kêu trong đêm mà nức nở

          Ban ngày nghe tiếng từ quy kêu nghĩ sầu mường bản

          Tiếng cú vọ kêu đêm trong rừng sâu nghe ớn lạnh

30.     Nghe chồn bay kêu trên đỉnh núi nghĩ sầu

          *

          Nằm mơ theo thuyền đi xuống xuôi

          Mơ theo ma đi lên không trung

          Mơ theo sao đi trên vòm trời

          Mơ cưỡi ngựa có cánh lượn bay

          *

35.     Đẳm nhà tốt

          Ma nhà to

          Làm Đẳm không làm tốt

          Làm ma không làm ngay thẳng

          Đẳm gọi con về ăn trưa

40.     Đẳm dắt cháu về cùng

          Múc nước cho Đẳm tắm

          Gánh nước cho Đẳm rửa tay chân

          *

          Ông tổ thổ công

          Ông tổ nghĩa địa của bản

45.     Mở cổng cho chủ vía ra  

          Mở chốt cổng cho chủ vía đi

          *

          Đi ngó cây chuối lá trải ở nghĩa địa

          Đẳm nũng nịu ngủ yên

          Đất tươi nẻ thành vết

50.     Đất khô đã nứt ra chờ

          Lùm cỏ nhỏ xanh tốt chờ trông

          Có đống củi ngang đầu

          Có đống đuốc ngang vai

          *

          Mo Một đi ngó bóng râm nhà Đẳm

55.     Cạnh nhà Đẳm đã thành bờ rãnh

          Thành hang cho rồng rắn đi vào

          Mới mất mát của cải

          Của bỏ chủ vía đi

          Nhìn đến cột chính ở bên phải

60.     Cột hoa ở bên trái

          Cột chính đã trổ mắt

          Cột hoa thì trổ chồi

          Mo Một về ngó góc vò rượu nhà Đẳm bịt nhiều lá Tạu[4]

          Góc rượu cần bịt nhiều lá dướng

65.     Đẳm không úp vò rỗng để không

          Không úp cái vò hoa để vậy

          Còn để đựng rượu vò to cất đãi rể

          Còn để đựng rượu vò đẹp đãi khách

          Rượu chum kiệu chum vác để sẵn trong nhà

70.     Đẳm lấy củi đuốc đầy vác

          Đẳm làm khách đến nhà

          Khách người Mường Lay không đến

          Khách ở Mường Xo Mường La không lại

          Khách mường trời rồi xuống

75.     Làm cây tươi gác lên đầu sàn

          Làm đòn khiêng tươi gác bờ rào

          Cán mai bị long đem gác cạnh cầu thang

          Người mường xa cầm tay chia buồn

          Dầm ngang nhà của chủ bị mỏng

80.     Dầm dọc bị võng cong

          Cây cột vía bị bết máu con trâu

          Cây cột đầu sàn đem phơi thổ cẩm

          Đẳm lại làm đồ[5] xuống thêm

          Đẳm làm Hạn[6] xuống quấy

          *

85.     Họ chẻ thân cây to đẽo hình hoa chuối

          Họ chặt cây to đẽo làm hình chim

          Có mảnh gỗ rơi đầy sàn ngoài

          Mảnh gỗ rìu đẵn rơi đầy gian

          Có dây chăng chéo qua gian thờ

90.     Chao Phạ[7] buông nghiêng giữa nhà

          Lấy vụn gỗ về cho rể giã nhé

          Lấy vụn cây về cho rể đâm

          *

          Mo Một lại về ngó nơi ngôi nhà Minh[8] quyến luyến

          Nơi nhà của vía thảnh thơi

95.     Nhà vía còn nhìn rõ

          Nhưng gắp tranh lợp nhà vía nhìn thấu thấy trời

          Gắp cọ lợp nhà vía thủng ra nhìn thấy cả trăng sao

          Ông Tạo nuôi không thấy ngó ngàng

          Ông Tạo chăm đã bỏ bê

100.   Không chăm áo của con vía về

          Không giữ chăn của con vía nuôi

          *

          Mo Một về ngó đống lúa chưa đủ mẩy

          Ngó nong thóc phơi

          Ngó kho thóc nhà vía

105.   Kho thóc nhà vía để lỏng lơi

          Cửa kho thì không đóng

          Chuột đuôi nhọn đến cắn đến khoét vào

          *

          Mo Một mới đến ngó chỗ ông khéo đúc

          Ông khéo sửa

110.   Ông cẩn thận đậy khuôn

          Đậy khuôn để nên con bố

          Dựng khuôn để đúc thành người mới

          *

          Mo Một lại đến ngó kho đựng Ỉu[9] và Nay[10]

          Kho Xạ[11] của chủ

115.   Kho đạn kho súng của nhà vía

          Súng không dùng được nữa

          Đao trong kho gãy cán

          Mo Một nói là không tốt

          *

          Mo Một về ngó tiếp nơi Nen[12] nước và Nen lửa

120.   Nen nước của chủ bị chảy ra ở chân cầu thang

          Nen lửa thì tuôn ra cửa sổ

          *

          Mo Một lại về ngó bộ Cuộc[13] của Bà Nàng

          Ngó máng đúc khuôn của Mẹ Bảu

          Mẹ Bảu còn mải đi mua hàng

125.   Bà Nàng nơi ấy còn đi chợ

          Đi chợ tìm ăn cau

          Đi qua hàng bán trầu cau ăn miếng trầu têm

          *

          Mo Một về ngó nơi bà vú

          Bà vú thân tròn đẹp nuôi con nuôi út

130.   Thấy sữa bà vú sao bị đắng

          Sữa lành bà vú bị trộn máu tươi

          Đã thành vòi mổ mắt

          Đã thành ngà mổ con mất rồi

          *

          Mo Một lại về ngó bà mẹ nôi khéo bế

135.   Bà mẹ địu khéo dỗ khéo "xia"[14]

          Thấy dây nôi của chủ thót như đuôi cá

          Dây địu của chủ mút lại như đuôi lươn

          Dây nôi bị rơi ở rừng gianh

          Dây địu bị vương ở rừng cây rậm

          *

140.   Mo Một mới về ngó thuồng luồng già

          Con thuồng luồng bay như quả còn

          Thuồng luồng già thì thêm mào

          Thuồng luồng bay thì thêm cánh

          Thêm cánh rồi bay thấp bay cao

145.   Ông Tạo nuôi không thấy ngó ngàng

          Ông Tạo chăm đã bỏ bê

          Không chăm áo của con vía về

          Không giữ chăn của con vía nuôi

          *

          Mo Một lại về ngó chỗ chủ chăm vía Minh rộng hẹp

150.   Ông chủ chăm vía Nen dệt cửi

          Cửi Minh của chủ đã cụt sát trục Pặn[15]

          Lớp vải ở cửi chủ đã ngắn sát sợi Háu[16] và tấm Phưm[17]

          Không còn dài về phía trước mười vạn[18] sải

          Không kéo lên trên mười vạn sải và ngàn sải

          *

155.   Mo Một lại về ngó bát khuôn trũng, muôi múc khuôn dài

          Khuôn ở trên trời để tạo ra người

          Bát khuôn của chủ đã cạn

          Bát đựng vía Nen của chủ bị vỡ rồi

          *

          Mo Một lại về ngó ông chăm gà chọi

160.   Ông chăm gà trống gáy

          Ông thả gà vào rừng lau bị cáo gặm

          Thả gà vào rừng Phạch[19] bị cáo ăn

          Diều hâu đầu trắng tha gà về ăn trên đỉnh lèn

          Quạ vàng tha lên ăn trên đỉnh núi đá

165.   Gà nhặt thóc theo đàn không sinh sôi

          Gà nhặt tấm ở nhà vía không còn đủ đàn

          Gà con bị mất

          Gà vợ chồng bị lìa nhau

          *

          Mo Một lại về ngó gốc cây chuối Nguôn[20]

170.   Vườn chuối Minh ở trước cửa sổ nhà vía

          Đêm tối trời họ về chặt mất cây

          Đêm không trăng họ về đào mất mầm

          Bẻ lấy cả cuống lá

          Đào cả gốc lấy cây

          *

175.   Mo Một lại về ngó ao cá Úc[21]

          Góc ao nuôi cá vía

          Bờ chuôm của chủ bị phồng

          Bờ ao chủ bị sạt

          Sạt đất vào ao bên cạnh

180.   Trào nước vào ao người ta

          Chim cò lửa trên mường trời

          Đến ăn mất cá vía chủ

          Cá con của chủ vía bị mất

          Cá vợ chồng lìa nhau

          *

185.   Mo Một lại về ngó chủ chăm máng nước máng nguồn

          Máng nối với linh hồn của mẹ nuôi

          Bò mường trời về sục nước đầu Phai[22]

          Trâu mường trời về khuấy nước đầu Lài[23]

          Người ta đến trồng khoai dong riềng ở đầu bãi

190.   Họ trồng dâu ở bãi phía đầu nguồn

          Họ bẩy đất xuống chắn

          Họ lấy đá đến ngăn

          Cây gỗ to bịt miệng nước

          Rễ cây về bịt miệng máng

195.   Nước liền bị chặn

          Nước trôi ngược về vũng sâu

          Nước về mường Bôn bị đứt đoạn

          Dây thở đã đứt khỏi trần gian

          Chân chủ thõng xuống sàn

200.   Há miệng nhận với Bôn

          Rằng nay đã quên thân mình được vẹn cuộc đời rồi

          ./.

 

(Số phận con người đến đây là kết thúc không phải ân hận điều gì nữa, gia đình, họ hàng cũng không chê trách gì, linh hồn được toại nguyện).

---

[1] Pháng: cây tô mộc, nước sắc lên có màu đỏ tươi, dùng để nhuộm hoặc làm thuốc tô mộc.

[2] Khâu: vòng đai sắt lồng vào cán rìu để giữ cho cán khỏi bị nứt.

[3] Sà xuống đậu phía trước mặt.

[4] Lá Tạu: lá cây bùng bục.

[5] Đồ thổ cẩm liên quan đến đám tang.

[6] Hạn: điều xấu, điều hại.

[7] Chao Phạ: Khi người đàn ông trong nhà chết thì nhất thiết phải có một dải vải tơ làm cờ, dài khoảng 8 - 12 sải tay. Độ dài này tuỳ thuộc vào tuổi tác, uy tín của người chết.

[8] Minh: trạng thái sức mạnh của linh hồn theo phương nằm ngang và theo bề rộng.

[9] Ỉu: cũng còn gọi là ịt, là che ép bông để tách hạt bông ra, thu lấy sợi bông.

[10] Nay: khi quay xa cuộn chỉ, chỉ được quấn vào trục xa thành con cúi gọi là "nay".

[11] Xạ: một thứ giỏ đan.

[12] Nen: trạng thái sức mạnh của linh hồn theo phương thẳng đứng (có thể được tượng trưng bằng cây linh hồn).

[13] Cuộc: nơi đựng các đồ nghề của bà Nàng đúc khuôn để đúc ra thân thể con người.

[14] "Xia": xuỳ cho trẻ em đi tiểu.

[15] Trục Pặn: trục trên khung cửi để cuốn số vải đã dệt được.

[16] Háu: sợi go trên khung cửi, dùng để tách các đôi sợi chỉ chăng dọc.

[17] Phưm: tấm khổ trên khung cửi dùng để chăng giữ sợi theo chiều ngang và dập chỉ ngang cho dày khít.

[18] Mười vạn: số lượng chỉ mang ý là rất nhiều.

[19] Phạch: cây sậy.

[20] Nguôn: tên một loài chuối.

[21] Úc: tên một loài cá.

[22] Phai: Cái đập ngăn dòng suối cho nước dâng cao để lấy nước vào ruộng.

[23] Lài: bờ be gia cố mương lấy nước ở đoạn nối tiếp với Phai.