Nộp đồ

 

NỘP ĐỒ

 (Sầm Văn Bình phiên âm, dịch ra tiếng Việt)

* Phần phiên âm:                    Nọp chường đố

 

À, thẩng chớ nị

Chau cò hản nắm Thẻn

Lống dù mướng piếng mí cà

Hản đỏm phạ lống dù mướng tơ mí cở

05.     Lống pục mạy mướng lùm lẹo pển đổng

Lống dết cốn mướng piếng lẹo dù dửn thẩng thau

Họt chớ Thẻn và

Họt cà Thẻn tói

Hỏn đọc tăng mướng tơ bo nhắng ang

10.     Kính đảng tăng mướng piếng bo nhắng đay

Tải pảy hau bùa mạy hướn lực tành ngái

Mộm kỉn ngái mỏ luổng xồng tau

Mộm kỉn khau ngái chạ ngái pòi

Mỏ thau chỉ xồng mứa cháo

15.     Tọn chường mứa bổn áu cù nỏ dường

Tọn chường mứa phạ áu cù nỏ nhóng

Nem mạc vạy pù xưa đả dù

Pủ quám vạy mỏ luổng tủ nộp

Đay kỉn chịn chau áu chịn mứa pẳn

20.     Đay kỉn mắn bắc đảnh mứa khao

Mứa khao hình hau pau pù hướn cháo

Mừa nhắng đíp cánh nhắng hánh

Hướn lực nhắng mí xông xưa lái

Tải hướn lực mí pé lá chường mờ

25.     Xưa hẻn nọi nùng cuổng

Xưa hẻn luổng nùng nọc

Xỏng khọc xọn ngấn xáng

Kính hảo bảng lực nhính chái má dong

Áu phục phửn đỉ pủ cạt

30.     Xạt phửn mờ hóng nả

Heo bo đẳm hướn lực tá chì

Heo bo hì hướn lực tá tảm

Áu tè mảy lưởng đảnh cạt cáng mứa phạ

Xảm xíp chặn pé thì hồm tả

35.     Xảm xíp chặn pé lá hồm na

Áu tè pha nhắt nhọi hồm xờ tổn kính

Đói chau vạy cong khừ bo mí đở nón

Đói chau vạy cong cỏn bo mí phớ dù

Chặn tơ xừa hóng nả

40.     Táng nửa chúng chắng hàng hẻ cảng xờ

Áu tè mạy quang hốc má xờ tổn chau

Mạy quang cau má xờ tổn kính

Hưn mướng bổn chằng dết đó chau

Hau tọng phạ chằng dết hứa

45.     Binh tơ chau chờ cửa

Binh nửa chờ khúa xồng chau mứa phạ

Áu tè pé liến đai phai liến lắm

Áu tè búng cùm hướn lực xá vải

Hóm đai hủa nón khoa lọm

50.     Áu tè phục hóng nả

Phửn phá nủn òn

Phửn xừa nọi nhằn láu

Mỏn lái lịch mứa mỏn cau

Hau đổng cọm khòi dửm cháo

55.     Một ẳn dù một táng

Nhá váng xía ẳn đở mắn xiêu

Ẳn áu xì áu, ẳn vạy chau vạy

Váng vạy hơ lực ọt dù lẳng chằng ma

Váng hơ lực la dù lẳng pển hướn

60.     Nhá lón áu xía bủn xía vẳn

Lực lún dù pái lẳng pển kho

Áu tè mo hốc chau mứa mà khau

Mo nưng cau khòi đay nhửm cháo

Áu tè khay chen thuôi thù bảng lẻ

65.     Pán tóng lưởng đảnh hỏng càu

Áu tè khung lấng quà na hả càn phán đổng

Áu tè hẻ lực lếch quàng nỏng

Hẻ lực tóng quàng hạt

Pả pẹt phọn lươm hạt cáy hỉn

70.     Áu tè bỉnh lấng tắc

Áu tè bắc lấng xon

Áu tè muổng nọi lấng xờ pả póng

Áu tè móng lấng dăng hạt

Mè quáng pảy xon pả nỏng

75.     Áu tè phửa thảy hày ná kỉn khau

Mạc pạ tăng hành xiểm, vản

Áu tè chọp, vạch, kiều lảo hẻo

Áu tè xình chường đố dết dao

Áu tè khau pục tắng hè néo đưởi mến

80.     Xọt tộc hướn lực dết đay

Xọt hạy hướn lực dết mí

Áu cuôi oi kỉn vản

Chường pán cộ tục xình nỏ dong

Panh han chau mứa phạc phỉ

85.     Panh chì mứa phạc đăm

Panh tắp mạ mứa phạc đăm cháo

Lải nhóng panh lưởng đảo đảnh đòn

Hỏng òn ni kỉn muồn táng mứa

Áu tè cỏ bọc mạy xao xày lưởng đảnh

90.     Cán hảm cộ mứa bổn đủ lạc

Mừa nhắng đíp cánh nhắng hánh

Hướn lực mí xưa lái

Tải pển phỉ tành mí xưa cộ

Xưa cằm pắc cằm pắng chau hưn háu phạ

95.     Xưa múi hao chau hưn háu Thẻn

Dăm dắc xưa phửn đỉ lải nành

Dòng dành xưa tò tem mảy mờ xáng ngấn

Dòng dành xưa tò tem mảy mờ xáng cắm

Táng hủa táng tỉn mí hụp lái mạ

100.   Xỏng xang mí hụp lái hống

Cuổng nựa mí lái mủ mả ngúa quái pết cày

Dắp dắp pển xình hụ lươm

Pươm pươm pển xình hụ pảy

Lái ngúa quái pển xình hụ nhàng

105.   Lái pết cày pển xình hụ bỉn

Áu tè cúp chia mứa tàn chừ xải

Pí lái mứa khủn chừ na

Cúp chia chau hôm hủa

Cúp bủa ngấn bủa cắm hôm cau

110.   Cúp chia tứ khăng mái

Cúp lái tứ khăng đẹt

Cúp xải xiu xải xẹt tứ khăng lốm

Tọn đố lẹo cù nỏ dường

Tọn chường lẹo cù nỏ nhóng mộm nọ

115.   Áu tè lái xển Thẻn tem xờ mứ

Áu tè lái xử Thẻn tem xờ na

Mạy cà đắc mứa bổn hửn chồ

Mạy cà đồ hửn chồ cốn nháo

Tọn tặp lẹo cù nỏ dường

120.   Tọn chường lẹo cù nỏ nhóng

Tọn đay ẳn đở áu má

Hơ bào nọi lải xằm dong lẹo

Áu má hơ bào keo lải xằm dong chợ

Tành hạp dết xỏng hỏn

125.   Tành cón dết xỏng bương

Phẳm phặc dớ chau hới!

Phẳm phằng hưn mướng bổn đỏm phú mỏ thau

Hau cong phạ đỏm phú mỏ mướng

Nhỏ hạp hưn bà xại chau nhá mỏng

130.   Nhỏ hạp hưn bà khỏa nhá mom

Xưa pốc hủa chau lười quà

Xưa pạt bà mới chau lống đảy

Xảy pẻn mới khủn lống làng

Tỉn nhàng nhại tốc xờ đỉn nuốn

./.

 

NỘP ĐỒ

 

* Phần dịch nghĩa:                  Nộp đồ

 

À, đến giờ này

Chủ mới nhận với Then

Xuống ở mường bằng có kỳ

Nhận với trời xuống ở mường dưới có hạn

05.     Xuống trồng cây mường thấp đã thành rừng

Xuống làm người mường bằng đã ở lâu già cả

Đến lúc Then gọi

Đến kỳ Then đòi

Thân mình ở mường dưới không còn ưa

10.     Thân thể ở mường bằng không còn hợp

Chết vào trong thân gỗ nhà con cháu dọn bữa trưa

Vãn bữa trưa Mo Luông tiễn đi

Ăn xong phần bữa trưa và phần thêm lượt

Mo già tiễn về với tổ tiên xưa

15.     Sắp xếp đồ về mường Bôn lấy đủ thứ

Sắp xếp đồ về mường trời lấy đủ món

Têm trầu cau để ông tổ áo nhận

Trao lời để Mo Luông ta nộp

Được ăn thịt chủ lấy thịt về chia

20.     Được ăn mỡ dành thịt sống về khao

Về khao đời ông, đời cụ tổ tiên dòng họ

Ngày còn sống, còn làm người

Nhà con cháu có áo quần hoa văn

Chết, nhà con cháu có tấm vải tơ mới

25.     Áo tay hẹp mặc bên trong

Áo tay rộng mặc ngoài

Hai khuỷu tay đeo vòng bạc

Thân trắng đẹp con gái con trai đến mặc đồ cho

Lấy chiếu tấm đẹp trải sát

30.     Tấm chiếu Xát mới trải dày

Răng không đen con cháu sẽ nhuộm cho

Răng không kín, con cháu sẽ cấy vào

Lấy từ sợi chỉ vàng đỏ thắt cằm về trời

Ba mươi lớp vải tơ dày che mắt

35.     Ba mươi lớp vải tơ mỏng phủ mặt

Lấy vải nhiều tấm nhỏ đắp lên thân mình

Đặt chủ dưới cây văng nơi không ai nằm

Đặt chủ dưới cây rui nơi không ai ở

Phía dưới là nệm trải dày

40.     Phía trên giăng nhùng nhằng lưới rách

Lấy gỗ rộng sáu đến làm áo quan

Gỗ rộng chín đến nâng thân thể

Để làm đò cho chủ vía lúc lên mường Bôn

Làm thuyền khi đến vòm trời

45.     Tấm dưới chủ chở muối

Tấm trên chở họ hàng đưa tiễn chủ vía

Lấy cả súc vải tơ, vải bông nguyên cuộn

Lấy cả Bung, Cúm[1] nẹp mây nhà con cháu

Rương đựng tơ tằm khóa kín phía đầu giường

50.     Lấy cả chiếu trải dày

Chăn bông nõn mềm

Đệm nhỏ nhồi bông lau

Gối hoa văn để gối đầu

Vào ở nghĩa địa không phải mượn tổ tiên

55.     Mỗi thứ ở một đàng

Đừng bỏ sót thứ nào kẻo thiếu

Cái lấy thì lấy, cái để thì để

Để lại cho con thứ sau này mới lớn

Để lại cho con út sau này mới nên

60.     Chớ lấy hết cả phúc lộc

Đời sau con cháu thành nghèo

Lấy cả nồi xanh sáu[2] cho chủ về ngâm gạo

Nồi ninh chín[3] cho khỏi mượn tổ tiên

Lấy cả khay đựng chén, bát đũa và đĩa

65.     Mâm đồng vàng đỏ của quý

Lấy cả súng hay săn, nỏ hay đuổi theo nai

Lấy cả cái chài chân sắt quăng ao

Chài chân chuỗi đồng quăng thác

Cá Pẹt[4] tranh ăn rêu vảy lấp lánh

70.     Lấy cả cái vợt Binh[5] hay vợt cá

Vợt Bắc[6] hay đi xúc

Lấy cả cái Muông[7] nhỏ hay bỏ cá Pong[8]

Lấy cả lưới quen đi giăng thác

Lấy cả cái Quang[9] hay đi xúc ao

75.     Lấy cả cày bừa để làm ruộng nương ăn lúa

Cả cái dao với thuổng và rìu

Lấy cả cuốc, Vạch[10], liềm lưỡi xanh

Lấy cả các đồ dụng cụ làm nhà

Lấy cả giống lúa, giống ngô và sắn

80.     Qua khổ đau con cháu nay đã được

Qua buồn tủi con cháu nay đã có

Lấy từ giống mía, chuối ngọt

Của cải trong mâm cỗ đã đủ mọi thứ

Bánh rán cho chủ về biếu ma

85.     Bánh nướng cho chủ về biếu Đẳm tổ tiên

Bánh gan ngựa đem biếu dòng họ

Nhiều loại bánh vàng- hồng- đỏ- trắng

Của ngon này để ăn cho vui đường đi

Lấy cả cây hoa "sào treo trứng"[11] sặc sỡ đỏ vàng

90.     Đòn khiêng cỗ về mường Bôn thấy lạ

Thuở còn sống làm người

Nhà con cháu có áo hoa văn

Chết thành ma thì sắm cho "áo cỗ"[12]

Áo màu sặc sỡ để chủ mặc hầu trời

95.     Áo thơm tho để chủ mặc hầu Then

Tua rua áo đẹp có nhiều dải buông

Lóng lánh áo thêu kim tuyến bạc

Lóng lánh áo thêu kim tuyến vàng

Phía trên phía dưới có hình con ngựa

100.   Hai bên sườn có hình rồng

Trên thân có hình vịt gà, trâu bò, chó lợn

Lấp lóa như biết chớp

Uyển chuyển như biết đi

Hình trâu bò trông như đang bước

105.   Hình gà vịt trông như đang bay

Lấy từ nón giấy về cho tổ tiên nhận dòng dõi

Lấy quạt hoa cho người ta nhận mặt

Nón giấy cho chủ che đầu

Nón bịt vàng bịt bạc che búi tóc

110.   Nón giấy đội để che sương

Nón hoa đội để che nắng

Nón dây xanh dây tía đội để che gió

Sửa soạn đồ đủ mọi thứ

Sắp xếp của cải đã đủ mọi món rồi

115.   Lấy từ chữ hoa văn Then viết vào tay

Chữ Lai- Xư[13] Then viết vào mặt

Cây đoạn ngắn về mường Bôn trả đoạn đời

Cây đoạn dài trả quãng đời người được sống

Sửa soạn rồi đủ mọi thứ

120.   Sắp xếp của cải đã đủ mọi món rồi

Soạn được thứ gì thì đem đến

Cho trai trẻ nhiều lớp lấy cho

Cho trai quý nhiều lứa lấy hộ

Sắp gánh thành hai đầu

125.   Sắp đầu gánh để thành hai phía

Nhúc nhích nhé chủ ơi!

Phăm phăm lên mường Bôn với ông Mo già

Vào vòm trời với ông Mo Mường

Nhấc gánh lên vai trái chủ chớ buồn

130.   Nhấc gánh lên vai phải đừng tủi

Áo trùm đầu chủ vía đi qua

Áo vắt vai mời chủ vía xuống thang

Vung tay mời người xuống dưới sàn

Cất bước rảo đi vào mặt đất lồi lõm…

./.

---

[1] Củm: một loại sọt đan dùng để đựng đồ.

[2] Xanh sáu: xanh đồng có đường kính ánh chừng bằng 6 nắm tay (khoảng 50 cm).

[3] Ninh chín: loại nồi đồng lớn có đường kính áng chừng bằng 9 nắm tay (khoảng 80 cm).

[4] Cá Pẹt: tên một loài cá suối.

[5] Vợt Binh: vợt dùng để xúc cá thay cho rổ, cấu tạo gồm vợt lưới dáy đính vào thanh khung gỗ hình tam giác.

[6] Vợt Bắc: gần giống như vợt Binh nhưng nhỏ hơn.

[7] Muông: một loại chậu đựng nhỏ bằng gỗ.

[8] Cá Pong: một loài cá đồng.

[9] Quang: một loại dụng cụ bắt cá.

[10] Vạch: một loại dụng cụ nạo cỏ vườn, nương rẫy… nhỏ hơn cuốc.

[11] Sào treo trứng: trứng luộc, nhuộm nhiều màu cùng với các mảnh giấy nhuộm xanh đỏ xâu vào sợi chỉ rồi treo lên cây mía dựng bên quan tài trang trí cho đẹp.

[12] Áo cỗ: áo tượng trưng, cắt bằng giấy màu với nhiều hình dạng khác nhau, dán với nhau thành tấm phủ lên quan tài.

[13] Lai Xư: một hệ chữ Thái được sử dụng ở vùng Tây Bắc.