Thu của về trời

 

THU CỦA VỀ TRỜI

(Sầm Văn Bình phiên âm, dịch ra tiếng Việt) 

* Phần phiên âm:                    Hay thủ xỉn

 

Mứng đay nón chúng đỉ chúng ngám ỷ tựt

Đay nón căm chúng mựt ỷ tắm

Mứng đay nón chúng ngấn chúng cắm màn phứa bắng lọm

Xiểng cú cộn khăm lục

05.     Xiểng cú púc khăm từn

Đay từn lẹo khăm xàng máu nón

Mứng lục pày đay mứng nằng phắng

Mứng nằng pày đay mứng nón phắng

Mứng khăm ết hủa cài mỏn phà mứ chẳm cau

10.     Hẻn xọc tạu mỏn kiêng chằng nghiềng hủ phắng

Mứng pảy hày lẹo cú tành tẳn má

Mứng pảy ná cú tành tẳn tau

Mứng đay tau việc họ phịt bùa vảng má

Mứng đay pảy dảm ảo kẻm tồng tì nả cờ má

15.     Mứng đay pảy dảm lúng dảm tả tì tôn xỏng pái tì hằng hày má

Mứng đay kỉn ké hảy huổng nắm lúng nắm tả

Mứng đay phịt bùa vảng tau

Mứng đay can lau hảy chum hảy kiệu phịt búa vảng má

Mứng đay nón xút nón phá hày tào tỉn tau

20.     Mứng đay hau èo on bòn cụm hày tào tỉn má

Mứng pảy tò cày ná hón        

Pảy tò cón ná lạnh

Mứng đay chim nêu tò lẹ na huồng xảo hám hày má

Mứng đay lin mướng Cụa dảm ảo hày má

25.     Mứng đay mứa Láo dảm chụ hày má

Mứng đay tứ cúp hảo hừa mứa Láo hày má

Mứng đay thỏ hứa mứa Cụa hày má

Mứng đay hau lin chụ hướn Thẻn hày má

Mứng đay pựt pà cu pển ná hày má

30.     Mứng đay pựt pà hủ pà xả pển ban

Mứng đay tan pà pên piếng tạu pển bòn hướn huổng hày má nớ

Mứng đay hưn pục hom ỏm mệ đỏm mè hày má

Mứng đay pục món xuổn Thẻn cờ hày tào tỉn tau

Vẳn tôn nằng hòng lái hày má

35.     Vẳn pải mứa hày ná tồng đăm hày má

Vẳn nừng mứa xuổn chẳn đỏm òn náng la hày má

Vẳn nừng hau pà mạy đổng quang khư tành hướn xón hày má

Xỉ lắp má nằng pọm pển nừng tổi thù

Xỉ lỏn má nằng cụ pển nừng cù kím

40.     Xỉ hẻn tạu ngấn pọc mứng chằng phắng

Xỏng xọc tạu mỏn kiêng mứng nghiềng hủ phắng

Cú khăm tày cốc hơ mứng hụ chắc việc mứng tải

Cú khăm tày pải hơ mứng hụ chắc việc mứng lộm

Om lèo hay nớ cằm nhắng cốn

45.     Cú khăm tày ẳm ắc hơ mứng hụ chắc tì mứng ọc còn nớ

 

*Tò om

 

Cú khăm tày ăm ọc

Hơ mứng hụ chắc tì táng mứng lục mứng lống

Pờ chằm láng pảng thau mứng ạ

Chớ pò mứng nhắng nọi xàu dù mướng Láo

50.     Chớ mè mứng nhắng xảo xàu dù mướng Cụa

Chớ pò mứng nhắng nọi pó và hụ kỉn dả chệt heo

Pò mứng chằng ết phổm chạy má tốc xoi hảng cày

Na mày mọm pển pò bào ngám

Bào tấng xảo pớ cò dặc tó phắc xờ xạ

55.     Ộm má pớ cò dặc tó ma hả hướn

Cọp mừa phạ hùng xiêng

Nộc yêng tố nọi xàu mằn téo lống

Bưởn đắp lẹo xéo chiểng lửa tau

Phạ xiêng chanh bưởn cọi lin òn xảo náng

60.     Pò mứng lửa chịp khẳn hảo mứa thải

Pái pú xờ khẳn đảo pảy lin

Tốc tỉn pảy cảng mướng nhái òn náng la

Lửa cộp cẳn căm thiểng hày phau cả

Căm thiểng ná phau nộc

65.     Xốp pạc cha kẻm chiện đẻo xờ nén xảo

Xằm láng pảng thau mướng ạ

Tiềng cứn lửa phạc ngấn ha

Na cày lẹo lửa phạc ngấn pưởng

Nở xải phạc khẳn lau

70.     Hau tỉn xuôm phạc piềng khẳn pé

Chớ nị hặc hụ đay quám có

Xảo hặc đay quám pò xáy pái quám mè

Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn nớ hùng xiêng

75.     Chằng ết chạu mạc dải xải pú kiu

Chằng ết chạu lái xải đai

Vai xừ đẻn mướng

Vai cỏn chón cừa

Pặp pè cò vẻn lẻo lắp

80.     Cắp pò cắp mè

Cắp lúng cắp tả

Hướn tả hướn nái

Mới tàn tấng lải

Đắp bưởn hại vai ọc bưởn đỉ

85.     Téo táng hụ xuôi

Hau huôi hụ xút

Xút xía pỉ xía bưởn từm nghến bo đay

Pò mứng chằng hay hả náng xỏ ào tấng lỏ

Má pái hướn tành lỏ bo đay

90.     Nhớ họt ai tấng nọng xỏ chòi mạc pủn pú

Mói hển nặm lau phộng lống làng phống phống

Mí tấng cạc ổng tấng pá nhá háu lúng tả

Kèo đỏng nằng má hống lau

Mí tè thau cắp nọi má nằng hiếng cẳn

95.     Cởi pú mứa hả lúng hả tả nằng hiếng chiếng pọm

Mí tè mạc pẹt manh pú mạc xỏ lỏ

Xỏ họt lúng tấng tả xỏ ỳ đủ na

Xỏ chù ho cắm pọm mí cù pảy lỏ

Nhỏ áu pú mạc huổng cọp nải mứa hơ

100.   Phắng nghỉn bương nừng lẹo tàn thủ tè hóng pá

Pái vả thủ tè ngấn nen

Bương nừng thủ quái ná

Pái vả thủ tè mo

Thủ tè ngấn pển lắm

105.   Cắm pển keo

Xỏng pái pển kình

Thủ tè kình ngấn pưởng cổng mè đảng liệng

Thủ tè phai tấng ton tấng tòn hóng pá

Pò chằng nạo xuổn mình má hả

110.   Pò chằng pá xuổn nén má khơ

Pò chằng nạo xuổn cuôi mướng phạ lống cù phủa mía lẹo

Chằng mí tổi đang khứ nhóng tổi thù

Chằng mí cù nừng cù kỉm

Mí xút mí phá tì hau

115.   Chằng mí nau kính cọm pủ xừa hiếng xỏng

Ý khôn cờ nhắng dù đỉ đang pả pộc dù vắng tà

Cờ nhắng dù đỉ đang pả và dù phải

Dù đỉ đang quái hám dù lành

Dù khành phạ bo mí lực kỉn hướn

120.   Bo mí mả mí méo cổ nủ cắt hục

Bo mí nau lực nọi lỏ cụt hỏng hướn

Xiểng tộc chằng cụ xọc hưn hướn mệ hướn mè xỏ vón

Pẻn mứ hưn hướn Thẻn xỏ lực nau

Phại cau hưn hướn mệ xỏ lực kỉn hướn

 

* Xỏ lực

 

125.   Mè hặc kèn lẹo hơ vèn tấng vỉ

Náng chở đỉ lẹo hơ pú tấng mạc

Mè chằng hơ cày phu lống hẳn lộc

Hơ cộc cắm lống má xờ tày

Hơ cắm mày má xờ hẻn

130.   Hơ vẻn mứ má xờ coi

Hơ chau lực nọi lống chuồn chóng vẳn

Chằng hơ lực nhính lống khằm chạu lái

Chằng hơ lực chái lống xựp xê hựa tới mứa pò

Chằng đay xe họp họ mứa pù nỏng pả

135.   Pò bổn tan cắm đỉ má và

Pò pục mạy lống lùm nhắng pày mí bở

Pò pục nén lống mướng đỉn mướng piếng nhắng pày mí can

Pò oan lực tau lùm phạ nhắng pày pển cốn

Chớ mứng nhắng không Thẻn bau chằng lò chớ xải

140.   Mứng tải nghến lớ mỏ mướng cú lò nhám chạu

Cú khăm áu mứng mứa cừa bổn hả chau

Hau hướn phạ hả cạc Thẻn huổng

 

* Lò cốn

 

Chằng chịp mạc xờ lẻ lái

Pái pú xờ lẻ lanh

145.   Nhỏ quành hau chốn đan mới cạc Thẻn huổng

Mới họt pá cắm tăng tếnh hủa chà lành

Thẻn chằng băng mướng phạ má tành lực lống piếng

Mới pò bổn tốc tỉn má hướn Thẻn khư tành lực nau

Hau hướn mệ tành lực lống piếng

150.   Pò bổn hển pò tạc tỉn

Pò chau tạc tỉn má

Pò tành cành

Mí cành pảy ná

Pò tành hả

155.   Mí hả pảy hày

Pò tành tắp

Mí tắp xỏng nhọt

Pò tành pọt

Mí pọt xỏng chẻ

160.   Tành nịu tỉn nịu mứ xỉ loi

Nịu coi pạch nịu mè ảng khỏa

Hủ pạch tả hướn cháo xỉnh mình

Chù công chù tành khắp

Nặp ẳn hảo pắn nhóng tành đù

165.   Bo hơ xêu xía chông ẳn tụa tơ nhường cuổng kính

Pò tành mộm lẹo pò tào tỉn mứa

Thẻn ná tăng ọc pải chán họng tàn

Chắp chốn đan họng họt Thẻn huổng

Họng họt pá cắm tăng tếnh hủa nhằng nhằng

170.   Thẻn chằng băng mướng phạ chằng lực lống piếng

Pò bổn hển pò tào tỉn tau

Pò chau tào tỉn má

Má hướn Thẻn ná khư chằng lực nau

Hau hướn mệ chằng lực nhính chái

175.   Chù bương chù pò chằng lải

Chù pái chù pò chằng xặm

Lằm thì chanh nhánh kịu chù nhường pển cốn

Pò chằng tắp đù tắp xỏng nhọt

Pò chằng pọt đù pọt xỏng chẻ

180.   Chằng nịu tỉn nịu mứ xỉ loi

Nịu coi pạch nịu mè ảng khỏa

Hủ pạch tả hướn cháo xỉnh mình

Pò chằng cành mí cành pảy ná

Pò chằng hả mí hả pảy hày

185.   Pò chằng đay mộm lẹo pò tào tỉn mứa

Pò Thẻn ọc pải cởi pải chán họng tàn

Ọc chốn đan họng họt Thẻn huổng

Họng hả pá cắm tăng tếnh hủa lạn chò

Thẻn lò bau hướn pò má lò lực lống piếng

190.   Pò bổn hển pò tào tỉn tau

Pò chau tào tỉn má

Tốc tỉn má hướn Thẻn ná khư lò lực nau

Hau hướn phạ khư lò lực lống piếng

Pà tằng lếch pò lục má hảy

195.   Kỉm hả tảy pò lục má nịp

Hịp chường xợ pò lục má tỉ

Bau đỉ hặn pò bổn má xờ

Bê mờ hặn pò chằng pổng lống

Bương tơ bo mí lếch má hóng

200.   Pái nửa hặn bau tóng pổng xờ

Bê mờ hăn làm phạ mứa xụp mủ nỉ

Pớ chàng xụp má xụp mủ nỉ

Pớ chàng tỉ má tỉ tằm tọt

Mạt phạ kiu lống họt đỉn mướng

205.   Mói hển quắn phí lưởng tào lái hảy bau

Pò xợ thau cốn hụ má chặp áu kím

Lỉm tả đẳm tả đảnh tò quắn phí hau

Pò chàng côm na hau tụp xợ nhưa xờ hảy cốn

Pò bo tam nhưa phít lẹo cổ lực tả bẹt

210.   Bo nhưa phẹt cổ lực tả pháng

Bo nhưa vảng pảy vảng má cổ pế lực hả han

Nhưa phà phan pển pò/ mè cốn ngám

Lực nhính pò nhưa ngải

Lực chái pò nhưa văm

215.   Nhưa cà căm lò xờ pển cốn

Pò lò đay mộm lẹo pò tào tỉn mứa

Vẳn hủa pò mè mứng

Chằng tốc tỉn mứa hướn khư chìa lực nau

Hau hướn phạ chìa lực kỉn hướn

220.   Chằng chặp áu pha khẳn bốc má hò

Chằng đay pê tỏm tò áu mứa

Chằng áu mứng mứa cừa Bổn hả chau

Hau hướn phạ hả tàn Thẻn bắc

Mứa hả tôn màng ma cuổng pà xỉ lắp

225.   Thẻn Bắc băng mướng bổn ngoành ngoành

Thẻn Bắc hơ mí vành Thẻn phản

Hơ mí hạn tằm xủng

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

          Mứng cượt cốn tau mướng lùm tả vảng

230.   Cượt cốn lống chiếng cảng tả bai

Cượt lẳng ai lẳng mệ ki cuộp mứng má

Cuộp nừng lẹo mứng pển pảo

Cắp và pảo cóng mứng cượt

Hau cuổng tọng pá mè mứng mứa

235.   Bo ngắc vẳn hủa mứng bo cào hản xu

Cu na nọi na tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cuộp xỏng hụ cắm tải tốc chán

Mứng mứa bo

240.   Hụ cào tải tốc hơ xỏng pái tốc làng

Mứng mứa bo

          Cuộp xảm hụ nhàng tải tốc đảy

Mứng mứa bo

Cuộp xì hụ lang xon hỉn hè tặp mứ

245.   Mứng mứa bo

Cuộp ha hụ tứ chừ tứ xáy phỉ pán lống ha

Cuộp hốc hụ dù na phỉ pà má áu

Mứng mứa bo

Ngắc vẳn hủa mứng bo hản xu

250.   Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cuộp chết lẹo tải nắm hứa hủa bển đẳm chè có lon

Mứng mứa bo

Tải nắm ngúa hảu lái quái hảu tạu

255.   Mứng mứa bo

Ngắc vẳn hủa mứng bo hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cuộp pẹt mứng tải nắm xốp xửa cháng cáng xửa chuồng

260.   Mứng mứa bo

Ngắc vẳn hủa mứng bo hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cuộp cau tải nắm ngược hảng phú ngú hảng phăn

265.   Làm chược hưn mướng phạ pển nừng tố quái

Làm xải hưn mướng bổn pển nừng tố mạ mứng mứa bo

Ngắc vẳn hủa mứng bo cào cắm hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

270.   Cuộp xíp mứng tải mè nỏng hiện cắt nẳng

Hắng háy cắt kỉn đục

Cuộp xíp ết tải nắm nặm nóng đảnh bưởn pẹt

Nặm nóng xiu nóng xẹt bưởn cau

Mứng mứa bo

275.   Ngắc vẳn hủa mứng bo cào hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm ngám má và

Cuộp xíp xỏng tải lưởng phắc bở uôn

Tải kỉn nguộn pồng hạc xái xái

280.   Cuộp xíp xảm tải tốc lạn con chá

Cuộp xíp xì tải tốc phả tốc piếng con nhờ

Mứng mứa bo

Ngắc vẳn hủa mứng bo hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

285.   Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cuộp xíp ha tải chành xưa chúp nặm lái

Cuộp xíp hốc tải khẳn chúp nặm lượt

Tải mượt hau pỉu phộng váng xiệt xía kính

Mứng mứa bo

290.   Ngắc vẳn hủa mứng bo hản xu

Cu na nọi tả tằm hản áu bo đay

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Cảnh cày xờ chí lá

Cảnh pả xờ phắc bung

295.   Mứng ngăm nhung cuổng tọng chắc cuộp mứng mứa

Láng vẳn mứng hản cắm đỉ má và

Cổng và cượt cốn tau mướng lùm tả vảng

Cượt cốn lống chiếng cảng tả bai

Cượt lẳng ai lẳng mệ xỏ dù nhún hẩng

300.   Cọp chớ lộm xỏ lộm nắm mải

Cọp chớ tải xỏ tải nắm xừa

Lộm mứa tơ lực ọc đay phứa

Lộm mứa nửa lực chái đay cặm

Dù thau lực nọi đay vảng

305.   Chù pái lực chái đay ke

Thẻn Bắc chằng tốp mứ hưn mứa nửa hổ xà

Bạt và lẹo pò chằng chặp áu

Mạy pong xăn hướn mệ hằn lục má bắc

Pò bắc hơ mí nhàn

310.   Pò bản hơ mí hạn tằm xủng

 

* Biên khồ

 

Táp chia dù cuổng xuổn hướn Thẻn nhổng ọc

Táp chia dù khọc hướn pò áu má

Tàn chằng nhỏ táp hưn hủa hàu pò khỏa

Tàn chằng nhỏ táp hưn xờ hả

315.   Xỉ đả pá mướng tàn chằng má khoa

Tàn chằng khoa xía cảy

Cáy xía lịn

Kịn xía ngăn áu khồ má khiển

Chằng áu chia lịch căm hướn phạ chịp khồ xỏn lỏn

320.   Liệp mứ xuôi đảo ỏn tàn khiền

Tàn tiền đay cọc hạng thư hướn phạ tem pụt lái hảo

Pụt ngá tem chia cắm pển hòng

Chịp thòng chia hướn phạ áu khồ xỏn lỏn

Tàn khiền chia tàn xờ dảu ngả

325.   Tàn khiền xử tấng lái tàn xờ dảu ân

Tàn khiền chia tàn xờ dảu khỏn

Dảu đảnh cọc pò Bổn mè Thẻn xờ má nắm hiệu

Tiếu tiện căm hướn phạ chằng xờ hảng cả

Dảu ngả cạc pò Bổn mè Thẻn tong xờ dạp lai

330.   Phà bương tơ mứ cạu hả phà má xờ dảu kỉ

Cằng phỉ má mứng phài mứ ngải má hướn Thẻn xựp khô

Cô xạt hưn hướn mệ xỏ dù lải pỉ

Và mứng bo mí ngái mứa pái Bổn

Thẻn tành tẳm tau

335.   Mứng bo mí khau hưn xựp khô hướn phạ

Thẻn tành tẳm mứa

Pò Bổn chằng hơ náng téo áu tau

Pò chau hơ mè cuồng áu lống

Vẳn hủa pò mứng tấng mè mứng

340.   Tốc tỉn mứa hướn Thẻn má chìa lực nau

Hau hướn phạ cư chìa lực lống piếng

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

          Mứng cượt cốn tau mướng lùm tả vảng

Cượt cốn lống chiếng cảng tả bai

345.   Cượt lẳng ai lẳng mệ mứng dù nhún hẩng đẻ nớ

Thẻn Bắc chằng hơ tè cù bở nả

Cá bở òn

Nha nhòm nhèm hỏng đỉn

Chằng hơ mạy hơ pháy

350.   Lống mướng đỉn mướng piếng ết kiệu

Mạy mẹt khư ết kiệu ết cồng hảm mứa

Thẻn chằng hơ xảm cỏ mạy xỉ pặp

Xảm cỏ mạy xỉ pách

Thẻn tành hơ lống cài đảy bỏng

355.   Vải tì căm hướn phạ khư cạt đảy bỏng

Hơ vải xíp vải xáo vải lống cạt áu kiệu

Cau hảy chum hảy kiệu áu ọc tứ cứn

Hơ tè xảm xíp phắn khau ná

Ha xíp phắn khau néo

360.   Hơ tè ngúa hảu lái

Hơ tè quái hảu pỉ xỉ đáy ẹo ẹo

Chù chông chù hơ khắp

Nặp ẳn hặn xỏng pái hơ đù

Bo hơ xêu xía mù ẳn lớ

365.   Mứng chằng côm na dù táng nắp

Lắp tả dù tọng mè

Hặc mí chò nừng chò ngá

Hặc mí tả nừng tả oi

Chằng mí nau lực nọi lống chuồn chóng vẳn

370.   Mí tò mắt mè mứng bo bành

Mí tò panh tò xày bo pảo

Bưởn đảo dù cảng hảo nắm pha

Lực mè ma tọng mè hóng hóng

Mè mứng đay kỉn nắm tỏng phúc tỏng bón

375.   Mứng cờ chốm ma

Mè mứng đay kỉn nắm tỏng han tỏng cà

Mứng cờ chốm pảo

Thẻn Bắc tan cắm đỉ má và

Nhá lống nớ táng một xôm xàu kỉn tả

380.   Mả phỉ xàu kỉn đục

Nhá lống nớ táng mạy la huồm tải xảo/ bào

Ảo tấng lố khảu bò mí hay

Mứng chằng lống táng ngúa hảu lái

Lống táng quái hảu tạu

385.   Lống táng thau táng kè mờ đải

Lống táng tả táng nái mờ còn

Lống táng ạ chằng thau

Tau táng ạ chằng dù nhún hẩng

Chằng côm na ọc cừa cỏn

390.   Chón hủa ọc cừa cai

Ngoại na ọc cừa Thẻn Bắc

Khăm ết pùm cải pùm nộc nón

Đỏn cài piếng xắp xai

Phai tồng phạ lống pòng mướng piếng

395.   Má họt dao xảu bưởn hướn quèn

Tèn quang tì hướn hống

Mè mứng tốc nặm pườn nhắng và

Tốc tà pườn nhắng thảm

          Chớ lớ kính mứng chằng xúc nừng phướng

400.   Lưởng nừng cuôi

Hẻn xọc xuôi khứ nừng kỉm mảy

Mè mứng tan cắm đỉ má và

          Mứa hướn Thẻn chằng đay lực nau

Hau hướn phạ đay lực kỉn hướn

405.   Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn nớ chằng xiêng

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm nò hột

 

* Dù mang

 

Đay bưởn nừng má họt

Đay cọp nừng tấng má

410.   Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm bở bỏng

Đay xỏng bưởn má họt

Đay xỏng cọp tấng má

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm bở hảm

Đay xảm bưởn mứng cượt má nớ

415.   Cượt hau tắp hau áng bo hàng

Cượt hau xang tọng mệ tọng mè bo khảo

Bưởn đảo ma cảng hảo nắm pha

Lực mè ma tọng mè hóng hóng

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả đì

420.   Đay xì bưởn má họt

Đay xì cọp tấng má

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả pha

Đay ha bưởn má họt

Đay ha cọp tấng má

425.   Nặp mự pản nặp phiền

Phiền mự pản phiền cổng

Pản nừng xảo nhằm cổng xống đai

Xảo nhằm chại na hục tó pé

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả pộc

430.   Đay hốc bưởn má họt

Đay hốc cọp tấng má

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả tết

Đay chết bưởn má họt

Đay chết cọp tấng má

435.   Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả xẹt

Đay pẹt bưởn má họt

Đay pẹt cọp tấng má

Mè mứng pảy pà đay kỉn xôm pả pau

Đay cau bưởn má họt

440.   Đay cau cọp tấng má

Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn nớ hùng xiêng

Tấng bưởn dù nhắng pày đay dù

Cù bưởn cẳm nhắng pày đay cẳm

445.   Mí khau bo hụ nải

Mí ngái bo hụ vay

Mạn pạc hơ mỏ thau cốn hụ phú chàng má lỏ

Chằng mí ngái mứa pái Bổn xỏ mè chau

Mí khau hưn hướn anh tấng mệ khảy pộc tấng má

450.   Tấng bưởn dù đay dù má lẹo

Cù bưởn cẳm nhắng đay cẳm má lẹo

 

* Cượt lực

 

Mè mứng chằng côm na xờ phả hướn

Chướn tả xờ phả xuôm

Xiểng kẹt pít cuổng pủm ỷ năng

455.   Xiểng kẹt phăn tọng nọi tọng òn ỷ nỉa

Cượt nhám cằm bo mí pớ hển

Cượt nhám nghến bo mí pớ hụ

Chằng đay áu đung phắt đỉ má xờ phèn mờ má hóng

Mứng đay nón đung phắt đỉ nắm pò

460.   Chằng nhỏ đung phắt hưn mứa nửa phắt quà

Lực phỉ hơ phỉ áu quà

Lực phạ hơ phạ áu mứa

Chằm xẻ xía khau táy lùm tủ cửa

Chằm xẻ xía cửa táy piếng tủ liệng

465.   Lục chạu má hiu chạu khau xản pảy tà

Lục nón má chằng đay hiu chạu khau mà pảy táo

Pì nọng đay thảm hả

Lúng tả đay ào tấng thảm tấng

Xảm mự đay nón đẹt

470.   Pẹt mự đay nón phí

Chằng tó áu xảm xíp phắn hạc nha

Ha xíp phắn hạc tỏng

Xáo xỏng phắn hạc mạy

Tôm xờ mo hốc bo bà

475.   Tôm xờ mo ha nhắng tỉm

Cộn xút cộn tăng tò

Cò xút cò tăng tảm

Pẻo phí lám côn mo

Chằng phột ho tùm cạu xỏng màng tỏm ái

480.   Phột phái đay hối hẩng lẹo dà

Chằng áu bưởi po pe mờ pạo tắc xờ nắm phưởn

Tắc nặm mí cau pành

Bành nặm ọc cau pái

Chái nặm ọc cau thuôi

485.   Chằng phịt mứa hả đả mứa hơ

Xảm xíp phắn hạc nha

Ha xíp phắn hạc tỏng

Xáo xỏng phắn hạc mạy

Kỉn đỉ mí cụm

490.   Chằng hơ òn náng đay um lản nọi ọc nằng phưởn vẳn

Mè mứng váng xía xôm chịn chạng kỉn chèo pủ pả

Cẳm xía xút xía phá má nón tỉn xuôm

Cẳm xía bòn keo nón xang tảu phí

Pò mứng xiểng xôm cuổng pạc

495.   Xiểng nhạc cuổng chở

Cổ tò vẳn hủa tốc vành chạng mứng pày má

Vẳn hủa tốc vành hả mè mứng pày tau

Cổ tò mình cau tốc lộm tơ tảu nặm cắp làu tảu phí

Pò mứng chằng hò khau

500.   Hò ngái xờ cớ dẳng doi

Bương nừng mí kình ngấn lái

Pái nừng đay mỏn cau than

Tốc tỉn lống làng huổng hiệc mình vẳn cau

Hau chán quang hiệc mình láng vẳn

505.   Xộc pàn cung mỏ thau má chéo

Bỉnh tả hẻo mỏ mướng má xon

Chéo mứa bương pái xại đay mình vẳn má

Chéo mứa bương pái khỏa đay mình vẳn tau

Pò mứng chằng chọn áu phu cày nọi má tỉ

510.   Mè lớ đỉ pò mứng chọn ha

Nghến đỉ chằng mí ngái phưởn huổng hăng mình vẳn cau

Chằng mí khau ọc cọ hăng mình láng vẳn mứng lẹo

Mí tè khau tấng lải ngái tấng ban

Tốc tỉn má cảng chiếng chằng chốm lực nau

515.   Tau cảng quan chốm lực chái/ xảo yểu

Bương nừng và ngấn lái

Pái xỏng và ngấn chia

Chằng ết đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái má lẹo

Chằng ết cải bưởn nị bưởn mờ hùng xiêng má lẹo

520.   Òn nọi pớ tỉn đảnh ảnh cằm

Pớ tỉn tằm ẳm pom

Nùng xưa om pặp mè kỉn nốm

 

* Pển xay

 

Cày nọi pày mí hổn

Lực nọi pày mí chừ

525.   Kỉn nu nắm mệ nắm mè nhắng ốm

Kỉn nốm nắm mè nhắng hạc

Nhắng đay pùn xía nặm lái

Nhắng đay cái xía khau màm

Tiềng cứn hay cớ dắp xiểng xẹp

530.   Hay có hẹp xiểng xứa

Hay nú nứa cứn hùng

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

Lặc cổ tải pò kính phén lăm

Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

535.   Nhỏ áu pé phửn đỉ pảy nhượng

Đay hiu xưa lản nọi thảm họt phỉ tó

Mỏ nhượng ọc nắm hỏ

Mỏ mó ọc nắm xưa

Pển bo đỉ tấng ngám tại nhiều pản chau

540.   Pển bo xau tấng hại tại nhiều pản tải

Nớ xải ết nhiều pản chệp pản xay

Bưởn đắp lẹo pò mứng chằng quám pườn tải

Nở xải quám pườn noi

Bưởn tò coi quám pườn hủa đảnh

545.   Lản nọi đay xay tành chốm dển

Đay pển tành chốm hòm

Kỉn nu nắm mè bo ốm nừa lẹo

Kỉn nốm nắm mè bo hạc

Kỉn khau tò mắt tăng mày

550.   Kỉn khau tò panh tò xày tăng pảo má lẹo

Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn mờ hùng xiêng

Đay lải phượng khau mạc

Đay lải mạc pải vẻn

555.   Tắc tẻn tải cọt có huống khau

Đay lải cau phạ họng lải cọp tấng má

Lản nọi tăng đay xay tấng cằm bo dển

Đay pển lẹo tấng phẳn bo hòm

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

560.   Lặc cổ tải pò mứng phén lăm

Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

Nhỏ áu pé phửn đỉ pảy poi

Ha cày nọi pảy quà dám mỏ

Chù nhà nhượng mướng lùm lửa tó

565.   Chù xáy mỏ căm pái piếng lửa xài

Pển lẹo đỉ tấng ngám tại mình vẳn cau

Pển bo xau tấng hại tại mình láng vẳn mứng lẹo

Pờ và mứng nhắng đay tốc nặm nắm mè nhà

Tốc tà nắm mè nhính

570.   Tốc tà huổng tà tấng ban

Tà quang tà tấng mướng

Nhắng đay tốc tà nặm kỉn

Tấng lín nặm ạp

Hỏn đọc mứng lộm văm đay kỉn xái

575.   Lộm ngải đay kỉn nặm

Vẳn hủa lổng xía chau

Mình cau lổng xía kính

Lổng xía kính lẹo bo hụ chắc tì táng tau

Mình cau lổng xía hỏn đọc

580.   Bo hụ chắc tì táng má

Láng vẳn đay cọp nặm ết nhái

Đay cọp hỉn cọp xái ết lin

Mình cau lin liệp nặm pày tào tỉn má

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

585.   Lặc cổ tải pò mứng phén lăm

Chằng mí ngái hiệc mình vẳn tau

Chằng mí khau hiệc mình láng vẳn mứng lẹo

Mứng đay xay nở cằm chốm dển

Mứng đay pển tăng tành chốm hòm

590.   Hòm má đang chù pỉ

Đỉ má đang ngóa xứn chù còn

Chằng đay lải phượng khau mạc

Đay lải mạc pải vẻn

Tắc tẻn tải cọt có huống khau

595.   Đay lải cau lải cọp tấng má

Kính mứng tăng xúc nừng mạc phướng

Kính mứng lưởng nừng cuôi

Kỉn khau nhắng chở cái

Kỉn ngái nhắng chở hạc

600.   Nhắng đay xay hửn hứ tứ đục

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

Lặc cổ tải pò kính phén lăm

Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

Tắc áu hỏ cuổng hướn pảy poi

605.   Pển đỉ bo tấng ngám tại nhà chau

Pển bo xau tấng hại tại nhà đảm táng

Nhà náng hả kỉn khau

Nhà chau hả kỉn ngái

Hả kỉn ngái phưởn huổng hơ nhà chau

610.   Hả kỉn khau hò cung hơ nhà đảm táng

Bo mí lẹo pò mứng chằng chạy

Bo mí lẹo chằng xọc tấng hả

Chằng áu po pả đỉ lắm vỏng

Hưn phị nỏng pả đúc nửa tà

615.   Hưn phị nỏng pả bù nửa ná

Ha bưởi nặm chằng bốc

Hốc bưởi nặm chằng hanh

Đay pả dưn tố hủa đòn

Pả chòn tố hủa lái

620.   Xúi xái pả đì pha

Chằng đay na pả nọi pả òn chù néo

Chằng ết hò cung hơ nhà đủ

Hò pủ hơ nhà náng lống liệng

Đay tành khau phưởn ộm hơ nhà đảm táng

625.   Nhà náng đay kỉn pảng chằng tành cắm cụm

Đay kỉn khau hò cung lản nọi

Nhà chau pển mệ tứ hạt xỉn piếng

Lản nọi đay xay chằng tành chốm dển

Lản chái/ nhính pển tấng nghến chốm hòm

630.   Lản nọi kỉn khau tò mắt chốm mày

Kỉn khau tò panh tò xày chốm pảo

Tiềng cứn nhờ tả xạ

Na cày ma tả cuổi

Chằng ộm nắm phắc lải xạ

635.   Ộm nắm pa nắm mè lải hướn

Đay lải pỉ lải bưởn má tau

Đay lải cau lải cọp tấng má

Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn nớ hùng xiêng

640.   Lản nọi tăng đay xay tấng cằm bo dển

Pển tấng nghến pày hòm

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

Lặc cổ tải pò kính phén lăm

Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

645.   Nhỏ áu hỏ pảy nhượng

Đay hiu xưa phửn nọi thảm họt phỉ tó

Ọc pạc nắm pớ mó

Ọc có nắm pớ nhượng

Nhượng má đay nắm hỏ

650.   Mó má đay nắm xưa

Pển bo đỉ tấng ngám tại pù chau

Pển bo xau tấng hại tại pù lín vảng

Pù và lờ hủa cốn pù hả kỉn lờ cha

Lờ na cốn pù chau hả kỉn lờ pảng

655.   Lờ láng cốn pò Bổn hả kỉn lờ khau

Hả kỉn phu mả huổng hảng bọc

Hả kỉn phu mả tọc hảng puống

Hả kỉn ngái cảng cừa táng hau

Hả kỉn khau mả ộm cảng cừa táng huổng

660.   Khau pù tứ hạt váng

Pảng pù tứ hạt xong

Còng việc khau mả ộm tứ hạt xỉn piếng

Lản nọi đay xay nớ cằm chốm dển

Đay pển tăng chốm hòm

665.   Hòm má đang chù pỉ

Đỉ má đang xứn ngóa chù từa

Đắp bưởn nị bưởn mờ hùng hái

Cải bưởn nị bưởn nớ hùng xiêng

Phổm chằng ma tốc xoi hảng cày

670.   Na mày mọm pển pò/ mè cốn ngám

Chằng đay xay tấng cằm bo dển

Đay pển tấng nghến bo hòm

Lặc cổ lộm pò ọc phén lải

Lặc cổ tải pò ọc phén lăm

675.   Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

Nhỏ áu hỏ pảy nhượng

Đay hiu xưa phửn nhạo thảm họt phỉ tó

Nhượng má đay nắm hỏ

Mó má đay nắm xưa

680.   Pển bo đỉ tấng ngám tại nhà chau

Pển xau tấng hại tại mè pù mướng

Mè bổn chằn hả khau

Mè chau chằn hả ngái

Chằng mí ngái mứa pái bổn hả chau

685.   Pù mướng chằng hơ xỏng náng tau

Mè bau chằng hơ xỏng ơi khành hẹn lống lùm tói ngái

Tói hỏn cày phu hưn hướn mệ từm lánh

Xỏng náng lống tói hỏn cày đảnh mứa hướn Thẻn tông hạn

Tén cày hưn hướn mệ cọt bào tấng xảo

690.   Pá ngái mứa hướn Thẻn chằng xòng

Còng việc khau hưn tông hạn hơ hòm đỉ má

Đay xay mứng tành chốm dển

Đay pển mứng tành chốm hòm má lẹo

Hòm má đang chù pỉ

695.   Đỉ má đang xứn ngóa chù từa

Lực nhính ma xíp xì pển xảo

Lực chái ma xíp hốc pển bào

Phổm chằng ma tốc xoi hảng cày

Na mày mọm pển mè xảo/ pò bào ngám

700.   Chằng má tắc nặm xờ có học

Ọc tà quang pế pợ táng màng quản Ló

Pò chằng nạo xuổn mình má hả

Pò chằng pá xuổn nén má khơ

Pò chằng huộp xuổn cuôi hướn phạ lống cù phủa mía

705.   Chằng mí tổi đay khứ nhóng tổi thù

Mí cù nừng cù kím

Chằng mí xút mí phá tì hau

Chằng mí nau kính cọm pủ xừa hiếng xỏng

Mứng nhắng dù đỉ năng pả pộc dù vắng tà

710.   Mứng nhắng dù đỉ đang pả và dù phải

Dù đỉ đang quái hám dù lành

Dù khành phạ bo mí lực kỉn hướn

Dù đỉ đang quái pứng dù làu

Dù pàu đang hỏi vàu dù nỏng

715.   Bo mí mả mí méo cổ nủ cắt hục

Bo mí nau lực nọi lỏ cụt hỏng hướn

Xiểng tộc chằng đay cụ hẻn xọc

Hưn hướn mệ hướn Thẻn xỏ lực nau

Phại cau hưn hướn mệ xỏ lực kỉn hướn

720.   Mè Thẻn dù pái nửa nhắng ỳ đủ na

Mè chằng hơ pọc xờ hẻn

Vẻn mứ cắm má xờ coi

Mè chằng hơ nau lực nọi lống chuồn chóng vẳn

Chằng hơ cày phu lống hẳn lộc

725.   Chằng hơ cộc cắm má xờ tày

Cắm mày má xờ hẻn

Chằng hơ lực nhính lống khằm chạu lái

Chằng hơ lực chái lống xựp xê hủa tới mứa pò

Xê họp họ mứa pù nỏng pả

730.   Thẻn bo hơ xút nừng nò cuôi

Bo hơ xuôi pển nừng pỉ tỏng

Cọp chớ đỉ chớ ngám

Mè Thẻn dù pái nửa cào cắm hản hơ

Vẳn hủa mứng dù bương tơ khẹp hàu xỏ áu

735.   Chằng áu xưa mờ căm mướng chợ má hò áu xảnh

Chằng áu xưa phửn đỉ má hò áu keo

Xọt xeo hau cuổng tọng áu lực kỉn hướn

Lực nhính chằng đay lải

Lực chái chằng đay ngài

740.   Và liệng lực lẹo lưa hạt xải tả

Pá lực nhính lực chái lửa hạt xải xin xải xưa

Xỏng pái lải chìa

Liệng lực đay lải pản má lẹo

Liệng lản đay lải xằm

745.   Cổng và liệng lực lẹo nhắng dặc kỉn hánh

Cổng và pánh lực nhính lực chái nhắng dặc kỉn hừa

Dặc bừa lau khổm cọng nắm lực chái kính

Chằn kỉn lau tong tủ

Chằn kỉn mủ tong quan

750.   Chằn can lau hảy chum hảy kiệu cắp phọc mủ huổng

Lửa phặt hẻn xọc khư mứa nón

Phón kính đảng khư tếnh phá nửa xừa

Pắn pú hặn lực chái và phạc

Manh mạc đay lực pợ lửa khất

755.   Ý khôn khất láng vẳn từa nừng nhắng đay

Cải mình cau mè chựa xỏng từa chỉnh bò nhắng phắng

Cắm chủng chẳng lỏ phắng bo đay

Nhắng tếch nừng nặm bưởn pẹt hau ná

Nhắng tếch nừng ngấn nừng ngá hau xọc

760.   Bọc hơ lực chạy đay lau đay khau

Mủ ha tố ộm liệng mình cháu kính

Nghến đỉ lực chái chằng tành mí khau

Mự dù thau lực nọi tành ngái

Chằng tành ngái mủ huổng liệng mình vẳn cau

765.   Chằng đay lau đay khau

Mủ ha tố ộm liệng mình láng vẳn

Đay kỉn ngái mủ huổng láng vẳn tành cu

Hụ kỉn khau mủ ha tố ộm chằng tành khú lải

Đay xay tành chốm dển

770.   Đay pển tành chốm hòm

Hòm má đang chù pỉ

Đỉ má đang ngóa xứn mừa còn

Đay lải pỉ lải bưởn má hau

Đay lải cau lải cọp tấng má

775.   Lục nón lẹo pển nừng máu lau

Đay từn chạu pển nừng máu ké

Lục má hăng xảu hướn cháng nười

Đay lười xưa phửn lẹp cháng nảo

Mói hển na hau pha pển nừng dảng háy

780.   Na hau cáy pển nừng dảng ngòa

Na hau pha khứ xà hổm quắn

 

* Phẳn hại

 

Tiềng cứn lẹo mứng đẻo tò phẳn hại

Cải na cày đẻo tò phẳn nỉ

Nón chóng đẻo tò phẳn tung

785.   Đay phẳn tung phẳn hại bo khòi cứn lớ

Mứng phẳn tốc nặm Mà

Phẳn tốc tà Xắm

Phẳn tành lắm mứa Hiêu

Phẳn đay nằng kiệu nằng vòng cán hẻo

790.   Lặc cổ lộm lực ọc phén lải

Lặc cổ tải lực chái/ nhính phén lăm

Đay khằm xưa pảy mó

Nhỏ áu hỏ pảy nhượng

Đay hiu xưa phửn nọi thảm họt phỉ tó

795.   Nhượng má họt nắm hỏ

Mó ọc má nắm xưa

Pển bo đỉ bo ngám tại tò mè chau

Pển bo xau tấng hại tại tàn Thẻn Bắc

Tấng pỉ nị mèn pỉ cọp

800.   Cọp pỉ nị mèn pỉ hốn

Pò Bổn chằn hả khau

Pò chau chằn hả ngái

Chằn mí ngái mứa pái Bổn hả chau

Chằn mí khau mí nặm hưn hả tàn Thẻn Bắc

805.   Chằn mí ngái mứa pái Bổn tông hạn

Tàn bạch tự khư hơ chằng đỉ má

Hỏn đọc đay xay tăng tành chốm dển

Hòm má đang chù pỉ

Đỉ má đang ngóa xứn chù từa

810.   Đay lải phượng khau mạc

Đay lải mạc pải vẻn

Tắc tẻn tải cọt có huống khau

Đay lải cau lải cọp tấng má

Hỏn đọc mứng đay xay hửn hứ tứ đục

815.   Kính phỏm đết nừng tố méo

Phỏm hẻo pển nừng tố chon

Con chờ hạ tò mạc hủa chở

Lục nón lẹo pển nừng máu lau

Đay từn chạu pển nừng máu ké

820.   Lục pảy hăng xảu hướn cháng nười

Đay lười xưa phửn lẹp cháng nảo

Phổn tốc lống hà huổng nảo xay

Cụ bo đay chớ nhường lớ đỉ

Xiểng nảo hau cuổng kính vạt vạt

825.   Nảo phặt hau cuổng xay nớ tọng khứ nhà nhóng pỉu

Lặc cổ lộm lực ọc phén lải

Lặc cổ tải lực chái/ nhính phén lăm

Đay khằm xưa phửn lẹp pảy mó

Nhỏ áu hỏ pảy nhượng

830.   Đay hiu xưa phửn nọi thảm họt phỉ tó

Mỏ nhượng đay nắm hỏ

Mỏ mó đay nắm xưa

Pển bo đỉ bo ngám tại tò mè chau

Pển bo xau kẻm hại tại mè pá mướng

835.   Tấng pỉ nị mèn pỉ họp

Cọp pỉ nị mèn pỉ dong

Còng chau mè Bổn chằn hả khau

Mè chau chằn hả ngái

Chằn hả ngái mứa pái Bổn tum bau

840.   Chằn hả khau hưn hướn mệ xuồi mè pá mướng

Chằn mí ngái mứa pái Bổn hướn Thẻn xựp khô

Cô xạt hưn hướn mệ xỏ dù lải pỉ

Pờ và bau dù căm hướn mệ hướn mè nhắng bảng

Láng cốn căm hướn Thẻn nhắng hùa

845.   Nặm hau tùa nảo tấng

Pờ và na lực căm hướn mệ hướn mè ọc ái

Và vải mứa hướn Thẻn bọc nhựt

Pờ và xốp bau căm hướn Thẻn mí tạc

Pạc bau căm hướn mè mí pỉnh

850.   Pờ và nỏng pả hanh mí thăm nộc ngồ

Nỏng pả hanh mí ồ nộc tến

Nhển có lái tồng Bổn mí lạc

Nạc có pong tồng phạ khanh hạc má mói

Pả tải pồi cảng nỏng

855.   Pả tải póng cảng hờ

Lín mốc bo mí má chở chớ noi

Lín chở bo lảy má chở kì cọi

Nặm bo lảy ngoành hau má xờ nỏng pả nừa lẹo

Pớ pò mình căm xuổn phạ nhắng quẻn

860.   Lắm nén tăng xuổn Thẻn tải hàng

Mè cuôi tăng xuổn mệ tải khoàng bở lống

Pườn xỏ pỉ tấng tỏng nhà náng nhắng hơ

Cạp pỉ tăng xuổn phạ nhắng lòn xía hứa

Cạp pỉ cắm xuổn Thẻn nhắng lòn xía can

865.   Quái đăn hau xuổn phạ tò mèn tố quái

Ngải tả mứa xuổn chẳn tó cuôi

Quái đuồn hau xuổn phạ tong mình nén cốn

Lắm mình lộm mứa pà chẻn chẻn

Lắm nén lộm lống đỉn hựn hựn

870.   Pờ và hạc đọc căm hướn mệ hướn mè bo đỉ

Pỉ bưởn căm táng Thẻn bo chanh

Pò bo ngạng pỉ mờ lống thẻm

Chằng xặm xía hén pò chặc

Xặm xía bắc pò tàn hơ

875.   Xíp pò Bổn tàn tành tẳn tau

Cau pò phạ tàn tành tẳn mứa

Mí khau hưn hướn mệ bo tứ hạt váng

Mí pảng hưn hướn Thẻn bo tứ hạt xòng

Còng việc khau tum bau xựp khô bo hạt xỉn piếng

880.   Cượt cốn lống mướng lùm vịt viếng

Cượt cốn lống mướng đỉn mướng piếng

Thiểng Thẻn ná bo đay

Cho và hay tả bơ xụt xượi Thẻn tành tắn mứa

Nhú nhí căm hướn Thẻn xía đọc

885.   Họt tọc căm hướn mệ hướn mè bo đỉ

Pỉ bưởn căm táng Thẻn bo quang

Pò bo ngạng pỉ mờ má thẻm

Xặm xía hén pò chặc

Xặm xía bắc pò Bổn tàn hơ

 

* Pắc cứn

 

890.   Pò chằng hơ Quản Cụm tau lống lùm quàng hẻ

Láng Kẻ tau mướng piếng cảng nàng

Chằng hơ xỏng Bổn tứ hắm phai

Xỏng ai vai cán hẻo

Téo táng bạch cán com

895.   Xỏng ai tau mứa tỉn phạ hảm pà cốn tải

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn lống pắc cứn pha

Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

Xỏng Bổn pắc mứa xuổn hom mè náng Ảm

Xuổn chám mè náng Ay

900.   Pắc mứa xuổn bọc mạy na tàng hướn Thẻn

Pắc mứa nửa vẳn hủa mứng nỉ táng tơ

Xỏng Bổn pắc mứa thăm pả mụt

Xút pả và

Tà pả vẳn

905.   Pắc mứa nắm pù chau

Pắc nắm chau pù náng pả

Hủa nỏng xỏng Bổn pắc cứn pha

La nỏng pắc cứn cắm

Tành lắm hau cuổng nỏng xon xộc

910.   Xỏng Bổn mói hển cốc cứn nhắng dù lải

Pải cứn nhắng dù tiềng

Hển nạc có pong tồng phạ tực mù cứn cắm

Mói hển nạc có lái tồng Bổn tực mù cứn pha

Bo mèn vẳn hủa mứng xỏng Bổn pòi xía váng vạy

915.   Bo đay lẹo xỏng bào pắc mứa

Tôn muồng ma mướng phạ mèn huồng Có Huổng

Xỏng Bổn chằng pắc mứa huồng tơ huồng xảo náng

Tắn cảng huồng xảo tôn

Xỏng Bổn pắc mứa om tơ huồng náng nẳm

920.   Tắn cảng huồng náng la

Huồng màng na mèn huồng pò hướn hám

Xỏng Bổn chằng pắc mứa cừa cài cừa xỉ lỏn

Cỏn cài cỏn xắp xai

Pắc mứa hộ tăng tai xáo chặn hảng èn hắt ngá

925.   Xỏng Bổn chằng pắc mứa huồng xọc xảo mằn nhái

Pắc mứa huồng mà cón xảo mằn dơ

Pắc mứa huồng chim nêu tò lẹ cảng tồng Có Huổng

Xỏng bổn pắc mứa xảo phỉ vít cón tồng Chá dải nười

Vít xì xượi na cày lứm hướn

930.   Ý khôn pắc táng nửa vẳn hủa mứng mứa táng tơ

Hển cà xọc mứng ọc cà vá

Ý khôn vẳn hủa mứng

Mứa ết nhái tồng Có Huổng lống tè bưởn cau

Mình cau hau lin tồng Keo mướng phạ lống tè mừa pỉ cải

935.   Bo hển vẳn hủa mứng xỏng Bổn hự mù cứn tau

Bo đay mứng cau xỏng ai pắc lống

Xỏng bổn pắc mứa Tồng Cắc Tồng Cỏ

Xỏng thoi có nọi có bào xảo

Hủa mướng pắc cứn pha

940.   La tồng pắc cứn tóng

Xỏng Bổn pắc mứa tỉn kì mè hục pha

Na kì hục mè chứa lưởng

Nhà náng dù hày quang

Nhà chau xang Tồng Cỏ

945.   Nhà náng tan cắm đỉ má và

Xỏng Bổn ới

Tổng vẳn hủa quản háu lống tè mừa bưởn cau

Mình cau hau tồng keo táng nị lống tè pỉ cải

Bo hển vẳn hủa mứng xỏng Bổn lửa xọc cứn tau

950.   Bo đay mình cau mứng lẹo xỏng ai pắc lống

Xỏng Bổn pắc mứa hủa mướng lài

Cài mướng ính

Pắc mứa táng cộp đang khứ nhóng hỏn cày

Pắc vày nừng hả cổng

955.   Pắc xống nừng bùa lau

Pắc lống cau táng cộp mướng piếng

Khôn vẳn hủa mứng cượt pển nộc chích nọi bỉn ọc

Mình cau mứng cượt pển phu nộc chọc bỉn nỉ

Bo mèn vẳn hủa mứng xỏng Bổn pòi xía váng vạy

960.   Bo đà đay vẳn cau mứng xỏng ai pắc lống

Pắc mứa pù chau xưa dù nặm kỉn pả

Pù chau xưa dù ná kỉn khau

Pù chau xưa dù lạ ban càu tiến tới

Xỏng Bổn chằng pắc má tì đến ban

965.   Pá pan tì đến mướng

Mằn lề mạc cau hủ

Mằn lề pú cau manh

Xỏng Bổn pắc táng nửa

Vẳn hủa mứng nỉ táng tơ

970.   Bo đay vẳn hủa mứng xỏng Bổn bo tào tỉn tau

Bo đay mình cau mứng lẹo xỏng bào pắc lống

Xỏng Bổn chằng pắc mứa tôn phắc cạt bở đỉ

Phắc chí lá pồng òn bở ua

Pù chau xưa ban càu lải tới

975.   Pắc mứa hủa mướng mí lắc chạng

La ban mí thù cổng

Xiểng và vẳn hủa mứng má dù nắm pù chau

Hau dù hựa nắm pù lắc mướng

Pù mướng tan cắm đỉ má và

980.   Pườn mí ngái má hiệc áu tau lẹo

Mí khau má hiệc áu mứa

Vẳn hủa mứng hển mứa pái hướn tè mừa bưởn cau

Mình cau mứa ban tè mừa pỉ cải

Bo mí xỏng Bổn tăng lụt cứn tau

985.   Mình cau xỏng ai khạch phạ tăng lụt áu cứn

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn má pắc cứn pha

Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

Xỏng Bổn pắc mứa táng pảy hày mằn chả

Pắc mứa táng pảy ná mằn xang

990.   Vẳn hủa mứng cượt pển phu nộc chích bỉn ọc

Tực vẳn mủ vẳn mả pòi xía váng vạy

Bo đay lẹo xỏng bào pắc má

Xỏng Bổn chằng pắc mứa táng pảy dảm cỏ can cồng tì nả

Táng pảy dảm lúng dảm tả tì tôn xỏng pái tì hằng

995.   Pắc táng nửa vẳn hủa mứng nỉ táng tơ

Cượt pển phu nộc chích bỉn ọc

Phu nộc chọc bỉn nỉ

Tực vẳn mủ vẳn mả xỏng Bổn pòi xía váng vạy

Bo đay lẹo xỏng bào pắc má

1000. Xỏng Bổn chằng pắc mứa tà huổng tà tấng ban

Tà quang tà tấng mướng

Pắc nắm nhà tôn tăng vắng tà

Nhà mà lau họi pẹt pắn hảy

Ý khôn vẳn hủa mứng pườn pắc tà nửa mứng nỉ má tà tơ

1005. Láng vẳn mứng cượt pển phu nộc chích bỉn ọc

Mình cau mứng cượt pển phu nộc chọc bỉn nỉ

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn tăng pắc cứn pha

Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ lống xài cứn tóng

Cải cà ạ xỏng Bổn chằng pắc cứn má đến ban

1010. Pa pàn má đến ná

Pắc nắm pù chau xưa nặm bò

Pù chau xưa hò hướn

Pắc nắm pù liệng ngúa mờ đải

Pù liệng quái mờ còn

1015. Pắc nắm nhà tăm tắc cửa cày

Nhà tăm tày cửa mủ cửa mả

Xỏng Bổn pắc táng nửa mứng mứa táng tơ

Tực vẳn mủ vẳn mả xỏng Bổn pòi xía váng vạy

Bo đay lẹo xỏng bào pắc má hang đảy ngốc

1020. Cốc đảy ngỏ

Cỏ đảy hưn

Xỏng Bổn chằng pắc má tủ đan

Pa pàn má tủ hướn

Láng vẳn mứng chằng cượt pển nộc pển nủ nhắng tên

1025. Cượt pển mên pển lìn nhắng chón

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn tăng lống pắc cứn pha

Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

Xỏng Bổn chằng pắc nắm pù con xau tấng nhà phau phí

Ý khôn mứng tăng um xưa hau dù nắm nái

1030. Huồm ngái nắm tàn đăm chau

Hau dù hựa nắm tàn phỉ hướn

Xỏ hơ đăm chàng đỉ

Xỏ họt pò phỉ hướn chàng cụm

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn tăng pắc cứn pha

1035. Họt na cày xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

Xỏng ai chằng pắc má pựn quang hốc mứng mằn kỉn khau

Pựn quang cau mứng mằn kỉn lánh

Mứng chằng cánh tả hau cuổng xút nảo dù

Mứa hả bòn huổng hơ khòi tực mù cứn pha

1040. Ngoạc na hau bòn quang khòi tực mù cứn tóng

Bo đay vẳn hủa mứng xỏng Bổn tăng lụt cứn pha

Bo đay mình cau mứng lẹo xỏng ai khạch phạ hự mù cứn cắm

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn tăng pắc cứn pha

Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

1045. Xỏng ai chằng pắc nắm mỏn pải chón nắm xừa

Hủa chóng xỏng Bổn pắc cứn pha

La chóng xỏng ai khạch phạ lống xài cứn cắm

Lắm chóng quang cứn cắm dải tùa

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn chằng ết mạy đỉ đắc má xè

1050. Na cày lẹo xỏng ai khạch phạ chằng ết mạy đỉ đè má tánh

Hẻn tứ ngấn tứ cắm xỏng Bổn má tuống

Tiềng cứn lẹo xỏng Bổn nhỏ xải lộm má xờ có

Nhỏ xải tải má xờ đôn

Đay coi hưn xỏng lè cứn lẳng

1055. Tiềng cứn lẹo mứng tực cứn tải

Pái phả mứng tực cứn pha

Na cày tực cứn cắm

Lắm chóng xủng mứng đẻo tò cứn kiu

Mứng chịu bo đay coi chược lắng xỏng

1060. Mứng chằng nhỏ mứ tan cắm đỉ má và

          Nhá hềm pắt nớ xỏng ai nhá hềm coi

Cà ngoặc lẳng họng xiêu pha

Ngoạc na họng hả pò phỉ hướn

Họng họt đăm hướn nọi chằng đỉ cú ới

1065. Họng họt phỉ hướn chằng cu cú đẻ

Xỏ họt chằng má ết mứ

Chằng khụp chằng quý xỏng Bổn hơ đay

Lạy xỏng ai khạch phạ xỏ nghiềng hủ phắng

Đăm hướn xỏng pái tan cắm đỉ má và

1070. Tả nghến tốc cú cờ xặt cắm hơ lẹo đảy

Xặm nghến tải áu cứn bo đay nừa lẹo

Mứng chằng ngoặc lẳng họng xiêu pha

Ngoặc na họng họt lải cháo

Họng họt cỏ can cồng tì nả

1075. Lúng tấng tả tì tôn xỏng pái tì hằng

Xỉ lắp má chòi thoi đỏm nớ

Xỉ loi má chòi cắm

Họng họt tổng pẻ hướn xỏng pái mạy cò

Ai nọng họ mằn huồm pá quái

1080. Họng họt họ huồm ảo

Cháo huồm pù mù néo hướn

Xỉ lắp má chòi thoi

Xỉ loi má chòi cắm đỏm

Đăm hướn tấng lải tan cắm đỉ má và

1085. Tủ lửa ết mứ chằng quý xỏng Bổn bo đay

Lạy xỏng ai khạch phạ bo nghiềng hủ phắng nừa

Mứng ngoặc lẳng họng xiêu pha

Ngoặc na họng họt lải cháo

Chằng họng họt pù liệng ngúa hướn lực mờ đải tì lớ nọ

1090. Pù liệng quái mờ còn

Họng họt pù chau xưa nặm bò

Tấng nhà chau xưa hò hướn

          Xỏ xỉ lắp má chòi thoi

Xỉ loi má chòi cắm đỏm

1095. Ngoặc lẳng họng họt xiêu pha

Ngoặc na họng họt pù mướng

Họng họt pù mướng nằng hống lau

          Xỉ lắp má chòi thoi

Xỉ loi má chòi cắm đỏm

1100. Pù mướng nhà náng tan cắm đỉ má và

          Tủ có lửa lạy xỏng ai khạch phạ bo nghiềng hủ phắng

Tả nghến tốc tủ xặt cắm hơ bo đay

Xặm nghến tải áu cứn bo đay nừa lẹo

Mứng cò nhỏ có hay viếng Thẻn khăm khồ lẹo

1105. Xỏng ai chằng pắt áu mứng hau cảng lái thoi thì

Cải cà nị khăm chạc hối quể

Vẳn hủa mứng tan cắm đỉ má và

          Xỏng Bổn nhá hềm kít

Nhá hềm kiêu

1110. Nhá hềm nệu áu mình vẳn mứa

Cú xỏ ngoặc lẳng họng họt xiêu phạ

Ngoặc na hau cuổng hướn họng lực

Họng họt lực chái cốc mứng mằn tứ tai

Họng họt lực xảo ơi kiu lọt mảy đảnh

1115. Họng họt lực xảo hặc xảo pánh

Ớ cờ lực xảo la cú cờ lở nọ

Họng họt lực lải pản

Lản lải xằm

Lản ồng/ ụ cú mằn chủng pảy ết nhái

1120. Lản tả lản nái cú mằn chủng pảy lin

Xủ má chịp mạc cau hủ dú

Xủ má chịp pú cau manh

Xủ má ết mứ chàng khụp chàng quý

Xỏng Bổn hơ đay nắm dú

1125. Lạy xỏng ai khạch phạ hơ nghiềng hủ phắng nắm dú

Hơ xàu pòi vẳn má khư cú dù nắm lực pái ban

Khư hơ xàu xả mình cau

Cú đay dù nắm lản ọc pái hướn nắm dú

Hơ cú đay dù thau kỉn pả lải nặm

1130. Lực la pò/ mè ới

Ớ lực chái/ nhính cốc pò/ mè ới

Lực nhính lực chái tan cắm đỉ má và

          Pò/ mè ới pò/ mè à

Lực chái/ nhính lửa mí ngái mứa hướn Thẻn chòi không bo đay

1135. Lửa mí mủ ộm hưn hướn phạ chòi tải bo đay nừa

Cải pển tả nghến tốc lực chái/ nhính cò xệt cắm bo đay

Xặm nghến tải lực nhính lực chái áu cứn hơ bo đay nừa

Họng họt lúng dù hướn na

Họng họt chu la dù hướn lẳng

1140. Xỉ lắp xỏ má chòi thoi đỏm nớ

Xỉ loi xỏ má chòi cắm đỏm nớ

Xỉ lắp má chòi thoi bo đay

Xỉ loi má chòi cắm bo đay

Xặm nghến tải áu cứn hơ bo đay nừa lẹo

1145. Họng họt đay hối nọi mứng ngoành hủa vẳn

Mứng chằng khển áu căm phá ùn má cỏng

Khển áu căm phá póng má hồm

 

* Pển xay

 

Xay pỉ nị xay lải

Xay pỉ cải tẹ pển xay noi

1150. Pườn phắc pạ pảy mói hày món

Pườn chón đổng chón đói pảy mói hày hom

Mứng cờ đay chón đổng chón đói pảy mói hày hom

Mứa huôi tơ mải hày món

Đỏn nửa mải hày phai

1155. Pái tơ mải hày đưởi

Pái nửa mải hày khau

Hau huôi hòng cạng mải hày lẹo má

Tả nghến cại pái vắn cọi cằm

Lằm thì chanh mải lẹo mứng tào má hướn

1160. Chặp áu tau nặm tốc má tà

Pườn chắp nghía hỉn nghía phả xuồi na

Pườn ạp tà tơ pườn đay ngá

Ý khôn mứng ạp tà tơ mứng bo đay ngá

Pườn ạp tà nửa pườn đay ngấn họi

1165. Ý khôn mứng ạp tà nửa mứng bo đay ngấn họi

Mứng đẻo tò xay hừa nọi hừa òn cuổng kính

Mứng xiểng xay hửn hứ tứ đục

Nảo phặt hau cuổng tọng khứ nhà nhóng pỉu

Tốc tỉn má pái hướn hển hảy khau hướn lực mứng bo dặc dắc

1170. Hển hảy phắc mứng bo dặc diêm

Ái khau tong xờ mứng chở cái

Ái phắc tong xờ mứng chở hạc

Mứng cò đay ngoặc na hau cuổng bòn mứng mói

Mứng chằng hổn áu căm phá ùn má cỏng

1175. Khển áu căm phá póng má hồm

Khảy cằm khảy xay lải

Khảy xải khảy xay ê

Xay xàu hau cuổng nựa khứ nhà nhóng pỉu

Thỉu chở tải cằm nghến cọi cọi

1180. Lải mừa hay cọi cọi nửa xừa hiếng mỏn

 

* Phẳn hại

 

Tiềng cứn lẹo mứng đẻo tò phẳn hại

Cải na cày đẻo tò phẳn ón

Nón chóng vẳn đẻo tò phẳn tung

Đay phẳn tung phẳn mụa bo khòi cứn lớ

1185. Mứng phẳn pốc hủa xưa hưn hướn mệ hướn mè dảm Thẻn

Mứng phẳn chả hẻn mứa hướn Thẻn dảm bau

Mứng phẳn hò khau hưn hướn mệ hả cuồng tấng náng

Phẳn váng xía xao xút hơ lực chái ai

Phẳn váng xía xao màn nọi hơ lực chái pải

1190. Phẳn váng xía ịt tấng lả hơ lực xảo la

Váng xía ca hờ quang ná ộm hơ lực pái lẳng

Váng xía hảy ngấn tấng hảy cắm xộc bỉnh hướn dao

Phẳn váng xía mo cà chao lẻ nọi thuôi thù chỏng mải

Tiềng cứn lẹo mứng đẻo tò phẳn hại

1195. Cải na cày đẻo tò phẳn ón

Nón chóng xủng đẻo tò phẳn tung

Đay phẳn tung phẳn mụa bo khòi cứn lớ

Mứng phẳn hưn pựt pà láu dù tồng đăm mướng phạ ết ná

Pựt pà cá tồng Thẻn ết hày món xuổn hom

1200. Mứng phẳn đay mứa tằm hục tỉn phả

Mứa hày ná tồng đăm

Phẳn tành dong hau xuổn thùa lứm lánh

Tành lắm mứa xuổn tảnh lứm nau

Mứng phẳn tành chường hau hòng ộm kỉn mù pá quái

1205. Mứng phẳn kỉn cổng kỉn khủn nắm lực nhính lực chái chắc cà lớ xặm

Mứng phẳn khăm cượt pển đăm luống họ khư kỉn mù pá quái

Tiềng cứn lẹo đẻo tò phẳn hại

Cải na cày đẻo tò phẳn ón

Nón chóng xủng đẻo tò phẳn tung

1210. Đay phẳn tung phẳn mụa bo khòi cứn lớ

Mứng phẳn đay tốc nặm Mà

Tốc tà Xắm

Tành lắm mứa Hiêu

Mứng phẳn đay nằng kiệu nằng vòng cán hẻo

1215. Mứng phẳn đay hau hú lứm ọc

Hau bỏng hau học lứm má

Mứng đay phẳn liệp huôi pỉ nị xút nhói lẹo

Mứng phẳn mói đổng mói đói xút mồng

Mứng phẳn hưn mạy công mạy cò xút pải

1220. Xút xía pỉ xía tỏng nhà náng bo hơ dù

Pù bau căm mướng phạ ton bọc mứng má

Mứng và xay pỉ nị xay tải lẹo

Xay pỉ cải đẻ nhắng cứn má hả lực đay

Chớ mở nừng mạy khăm lộm khăm òn tấng cỏ

1225. Nghến khăm tải xỏ xằng lực chái ai

Xỏ ngoặc na họng xằng lực nhính xảo

 

* Xỏ hỏng nắm lực

 

Nghến cú lộm xỏ hơ đay khau phưởn hại đảy nớ lực ới

Nghến tải xỏ hơ đay ngái phưởn xặm

Hơ mí khau phưởn xặm khư xồng mứa mố

1230. Hơ mí tè mạy kèn khăng tủ tai

Hơ mí chúng lái khăng tủ hèo

Mí tè mạy kèn keo lắm đáy tiếu ngảng

Hơ mí mạy quang hốc má còm hau

Mạy quang cau lắm cọm má còm ết phỉ

1235. Binh tùng hưn mứa phạ ết hứa

Binh nửa mứa pái Bổn khăng đẹt

Xỏng khọc xang mí vọt lốm ỏn

Hơ mí tè mả tố luổng hơ láng phắn mạy

Hơ mí tè phu cày ộm hơ pà pển cắm

1240. Hơ mí mạy má vang cảng hướn pển nừng ết kì

Hơ mí xì cỏ mạy má cạt ết háo

Ảo tấng lố khảu hiệc xao màn

Màng tơ hăn lực pợ tên xạc vít cón

Mí tè chóng cớ nén lực khưởi cạt kiến khiển vạy

1245. Lực pợ đay tá chì vỉ hủa

Phủa tấng mía tắc thù lừn tiển mứa na

Xẻo hịt phạ nón pặt chóng tổi

Cớ chuổng pắc tỉn đảy chạ dù

Công thù lẹo cắp làu kén lá

1250. Hơ mí lực pợ cốc má tành ngái

Lực khưởi pải khư má tành khau

Hơ mí khưởi chực việc cáu phúc

Mứng xằng xong mộm lẹo mứng ngoành hủa nón

Nón văm mứng và xiểng cái

1255. Nón ngải mứng và xiểng họn

Nón xọn thuôi mứng và váy hủa

Mứng púc lực nhính lực chái chù cốn từn mạnh

Phạ tành hơ khăm khồ má lẳng lẹo lực ới

Mứng ơ hới xong hối nọi mứng hạt lái tả

 

* Chớ tải

 

1260. Mói hển nặm lái lưởng lái đảnh kiu pạc

Khạc bo đay con chờ hạ mứng hạt xải lốm

Lực ọc má vải

Hạt chở tải lực nhính lực chái cà cặm

Lực hay cọt cành pò/ mè bo hơ tốc ná

1265. Hay cọt hả bo hơ tốc nàm

Lực chàng hay pớ pum pớ puộng xiệt pò/ mè tải phắn

Xiệt pò/ mè lộm lực pảy hả kỉn khau tò thù hủa đưởn

Xiệt pò/ mè tải váng lực nhính pày hụ chắc táng lớ táng dan

Lực pày hụ tan ho cắm chiện nắm pò/ mè ẳn lớ

1270. Chớ pò/ mè lộm lực tỉ công mướng

Pò/ mè đẩm phúc lống nghến lực chái tỉ công đuôn

Thuôn tấng ai nọng họ mí chù hủa cốn

Chằng tăng mo hốc hưn mứa kiếng khư ạp

Ạp nặm pển xỉ bắc

1275. Thắp nặm xờ kính bảng xỉ ngoạng

Xỏng xang hăn ạp nặm kiêng kìa kính đảng

Chớ nhắng không hướn Thẻn mứng ạp nặm họn

Mứng chằng tùng xía xưa phửn đỉ tăng phạc

Thày xía xưa phửn nhạo lạc đỉn

1280. Chặp áu pha khẳn đảo pạt bà

Mù màn hăn lực pợ tứ xờ tếnh hủa

Khắp khắp chằng thạc chúng pen

Quẹn quẹn thạc chúng tổi

Lắp chúng tì hong cảng

1285. Váng chúng tì hong quàn

Chằng áu mứng ọc đói pặp dù hong cảng

Chằng áu ọc đói dù hong quàn

Áu ọc hả căm chóng cắm xa xàn

Pượt màn hăm mảy lẹp má bẳng

1290. Xút có khuýt xì hủ má khăng

Đay tằm nặm phai đòn lắp tếnh

Xảm xíp chặn phai đòn ngắm tả

Xảm xíp chặn phá lái ngắm na

Pha màn hăm tăng xọng hồm xờ tổn kính mứng lẹo

1295. Lực chái/ nhính chằng nhắp lống đảy cảng

Vảng tỉn lống đảy pen

Ton en lống xờ đỉn nuốn

Lực chằng côm na hau cỏn quái

Ngải tả hau cỏn cày

1300. Pò/ mè bo dặc lộm xàu xặt nỉ cảy

Pò/ mè dặc tải xàu xặt má khơ

Chắp má dù pải coi

Nhọi má dù pải mứ

Chằng phặt nắm xảu hòng hơ pò đăm cốn hụ xặt pòng nỉ cảy

1305. Phặt nắm hủa đảy

Quảy hẻn má tành ngái hơ tàn đăm chau

Phặt nắm con xau chù việc xau tấng hại hơ nhà hển nắm

Khư lực chái/ nhính đay pổng khau xẻo khồ lống đói

Khư kỉn khau tàng phưởn nón hướn xẻo luống đằng

1310. Xẻo chơ đăng cặm pẻ xẻo khồ luống pẻ

Nhắng không xì nhớ láng

Đẩm phúc lống nghến lớ xì nhớ háng khoan

Mí tè ban tấng họ đay chù cốn đù na

Mí tè ai tấng nọng xỏng màng tấng xỏng

1315. Cốn mướng hặc chù ẳn việc lớ cờ thông

Xiểng tỉ công hướn tạo mí việc cốn tải

Chằng áu cuổi pú mứa lề

Xỏ kề ho cổn xặm nắm việc pủa mói

Háu khăm tốc tỉn mứa pú huổng xọc mạy

1320. Hau họt căm pà cu piếng lạn hển mù chớ phảy

Thẻn pổng hơ mạy chớ phảy

Lống mướng đỉn mướng piếng ết miệu

Mạy mẹt khư ết kiệu ết cồng hảm mứa

Cốn lảng phắn phượng nị phượng mờ bo ma

1325. Ha phượng nị phượng mờ bo bản

Thật thật mạy hạt nghía thỉa thỉa

Mạy hạt lẳng

Mạy hạt na tốc phượng chằng ngoành pải lống

Bo hơ tặp hảng mứa nặm xẻ nhàn pả

1330. Bo hơ phặt pải mứa ná xẻ mù khau

Bo hơ tặp hảng mứa ban xẻ mù lải cháo

Chằng hơ tặp mứa pú mứa phả đỉ đuôi

Tặp mứa huôi mứa hòng pỉ tỏng

Cốn mướng hau cuổng đỏn phắn lim

1335. Bương nừng phắn lim mạy cò

Ngò nừng xì phắn tuổn

Tấng mướng hau tứ tuổn tong ọc

Lim chón hau lắm mạy tạch xỏng

Binh tùng xì mứa họ

1340. Lắp mạy chằng hổm

Lắp lốm chằng khịt

Cọp chớ đỉ láng huổng nạp mạy

Xẻo hịt phạ lống lùm xíp xỏng

Xẻo khóng xáo ha

1345. Thoi tè phạ Thẻn tành pổng lống

Chằng mí khau mủ ộm cọp tàn đăm hướn

Khăm áu mạy quang hốc áu cỏm mứng hau

Mạy quang cau lắm cọm má còm ết phỉ

Mứng khăm côm na hau chúng lái

1350. Mứng khăm ngải tả hau chúng lái mạy phà

Ngoạc na hau chúng ộm khư lực ết phỉ đè nớ

Cọp chớ đỉ láng huổng nạp mạy

Binh tùng má váng

Lực nhính lực chái chằng nhỏ áu kính áu đảng mứng lục má hau

1355. Binh páng lắp hau

Chằng đay đanh hang tại xờ phàu xỏi lình

Đanh hạc xang táng tại mí phàu xỏi lá

Mói hển phàu lưởng tấng phàu đảnh hùng hướng tong na

Mứng lộm hướn lực mèn pái

1360. Tải hướn lực chái/ nhính mèn bương

Mứng lộm hưn căm hướn phạ khứ xằm láng lẹo

Tải mứa hướn Thẻn cà khứ pảng thau

Mứng lộm hưn căm hướn mệ

Khứ thau khứ kè mừa đải

1365. Khứ tả khứ nái mừa còn lẹo

Lộm đay quái tải đay kha

Xỏng pái đay hằng

Lộm hưn căm hướn mệ đay hằng cháu Thẻn

Chớ nhắng cốn pò mè thủ xỉn hại

1370. Mứng đẩm phúc lống nghến lớ lúng tả thủ xỉn xặm

Chù chông chù chòng ọc thủ khắp

Nặp ẳn hăn nọng chái/ nhính thủ đù

Chù chông nọng ọc thủ mết

Mí tấng kèo tò chóng đỏng tò na

1375. Thủ tè tỉn hẻ hạt

Thủ tấng mo xạt tóng

Cú thủ tè mờ xìu tấng mờ chang

Thủ tè mờ thảy tấng mờ lô

Thủ tè pô pê hàng pạ cắp hèo léo vản

1380. Thủ tè mo hốc xu nặm tà

Mo ha xu nặm cảnh

Ỏm đảnh xu xôm liệng

Bương nừng lẹo thủ tè mo vạc

Phạc nừng thủ phưởn tóng

1385. Pái xỏng thủ mo ha

Phạc na thủ mo hảng

Tắn cảng thủ mo khe

Thủ tè công mạc ộm cắp mạc cỏng nhống

Bương nừng thủ phưởn vải

1390. Pái xỏng thủ xạ thuôi

Thủ tè thuôi tè thù chỏng mải

Pái xỏng thủ tè chen

Thủ tè chen lái ngoạc hướn pò nhia ké

Thủ tè bảng lẻ khư mứa hướn Thẻn kỉn lau

1395. Bương nừng thủ hảy bạch

Cạch nừng thủ hảy hảm

Tắn cảng thủ tè ổ lái ngấn lái cắm xuồi mứ kỉn khau

Thủ tè tau nặm nọi chằng cạt xá vải

Hỏng cốn tải mứa pái Bổn ton pa

1400. Bương nừng cú thủ cớ bém lái

Pái nừng thủ tè hóm cắt bam

Bương nừng lẹo

Cú thủ tè ịt hẻn chá tấng lả chàng phai

Thủ tè phai hắm cọm cắp làu pé lưởng

1405. Thủ tè pọc xờ hẻn

Vẻn mứ xờ coi

Xoi ngấn puộng chớ nòm nhắng xảo

Thủ tè pọc hủ hảo phượng đỉ tè chớ nhắng nọi

Thủ tè pọc có kiu tè chớ nòm nhắng cái

1410. Thủ tè khoa xốp pết khảy ọc

Khoa khọc tì khảy áu

Thủ tè xin phửn đỉ tăng phạc

Thủ tè xin phửn lụa lạc đỉn

Xín xín pà khẳn hủa pển phàu

1415. Thủ tè xin xèo dong khẳn tại xưa đòn lưởng đảnh

Ạ mèn hỏng pánh ổng tấng quản chường đỉ má ton

Ạ mèn chường mằn ton lực pợ táng ban pườn hển

Bo hển đẩm phúc lống nghến lớ nọng chái/ nhính thủ hơ

Tè mừa còn ki ết pợ táng màng quản hốm

1420. Thủ tè bảng tằng vải cạt kiến lải chặn

Chằng hặt ngăn tấng quành lái tỉn

Thủ tè xừa mỏn nả cắp phá mỏn nen

Thủ tè pen mạy kì tó lính

Pen mạy kì tó lá

1425. Thủ tè hảu tấng pửa phiền lá cổng quạng

Thủ tè xạ lọt dong xạ lọt mảy lưởng

Thủ tè tơ tén tăng tó lá na hục

Thủ tè đung xản thì tấng bỉnh mứng lẹo

Thủ tè màn lái

1430. Pái xỏng thủ màn hăm

Căm nừng ạ thủ màn chứa lưởng

Thủ tè pọc hủ lưởng mèn cắm hỏng hiêm

Thủ tè nảm xiêm đang ngá chạng ton phạc láng vẳn

Thủ tè liệp mưởi tấng nánh xửa bịt ngấn xỏng xôn

1435. Thủ tè mờ công đảo ộm hỏng ngọc đảo tiển

Thủ tè puộng tiếu hảo dằn lống khỏng khành

Mằn tành dong ết pợ chớ ma xíp xảm

Thủ tè xút tấng phá xừa mỏn nả tem

Chù chông chù thủ khắp

1440. Nặp ẳn hặn pắn nhóng thủ đù

Bo hơ xêu xía mù ẳn lớ

Thủ tè ngấn pển lắm

Tè cắm pển keo

Xỏng pái pển kình

1445. Thủ tè kình ngấn pưởng cốc mè mứng liệng

Thủ tấng hăm tấng phèn hỏng nả

Bương nừng thủ mè quái ná

Pái vả thủ ngấn nen

Chù chông chù thủ khắp hơ mứng lẹo

1450. Nặp ẳn hặn pắn nhóng thủ đù

Bo hơ xêu xía mù ẳn lớ

Chường không cờ thủ lải hơ mứng lẹo

Chường tải cờ thủ xặm

Lằm thì chanh nhánh kịu bo dà ẳn lớ

1455. Chớ nhắng cốn pò mè thủ xỉn hại

Tải lống nghến lớ lúng tả thủ xỉn xặm

Chằng má nằng hủa thủ cà

Nằng bà thủ xỉn hơ mứng

Cú khăm nạp xờ mứ vả hơ mứng nớ

1460. Tả hển mứng tành đỉ khằm, lằm kịu tành đỉ áu

Mứng áu mứa pái Bổn ton pa

Áu hưn căm mướng phạ ton cuồng pá mướng

Bương ạ bương mứng bành tải nớ

Chành ạ chành mứng pẳn

1465. Thẳn ạ thẳn mứng piêu

Nhá hơ xêu xía mù ẳn lớ nớ

./.

 

THU CỦA VỀ TRỜI

 

* Phần dịch nghĩa:                  Thu của về trời

 

          Ông[1] được nằm trong quan tài đẹp tối mịt

          Được nằm trong quan tài quý tối om

          Nằm trong quan tài bằng bạc bằng vàng có vải quây quanh

          Nghe tiếng tôi vực thì dậy

05.     Tiếng tôi thức thì tỉnh

          Được tỉnh rồi thì hết mê ngủ

          Ông đứng chưa được thì ngồi nghe

          Ông chưa ngồi được thì nằm nghe

          Ông hãy gác đầu lên gối, tay vòng lên búi tóc

10.     Khuỷu tay tựa gối êm, ông lắng tai nghe

          Vía ông đi nương thì tôi gọi về

          Ông đi ruộng thì tôi gọi lại

          Ông đi ngồi việc họ hàng hãy buông cần rượu quay về

          Ông đi thăm chú ven đồng lúa tốt cũng về

15.     Ông đi thăm Lung Ta ở nơi bề thế sang giàu cũng về

          Ông được uống rượu chum to với Lung Ta

          Thì hãy buông cần rượu quay lại

          Ông được mút rượu cần chum to chum kiệu[2] cũng buông cần để về

          Ông đang ngủ trong màn trong chăn hãy quay chân về

20.     Ông được vào buồng Cụm[3] cũng hãy quay chân về

          Ông đang đi chọi gà ở Nà Hòn[4]

          Đi ném còn ở Nà Lạnh[5]

          Đi chơi trò Chìm Niều[6], Tò Lẹ[7] ở bên Huổng[8] của gái choai cũng về

          Ông được đi chơi Mường Cụa[9] thăm chú thì hãy về

25.     Ông được đi thăm Mường Lào[10] thì hãy về

          Ông được đội nón lá trắng tinh về Lào cũng về

          Ông được chống thuyền xuống Cụa[11] hãy về

          Ông được vào chơi với người tình ở nhà Then hãy về

          Ông được đi chặt rừng cây sấu khai thành ruộng cũng về

30.     Ông được đi phát rừng cây Hu cây dướng làm bản

          Ông được san rừng Pền[12], khoảnh cây Tạu[13] làm dằm nhà cũng về

          Ông được lên trời trồng cây Hỏm cho Mẹ[14] hãy về

          Ông được trồng dâu trên vườn Then hãy về

          Vía gốc ngồi nơi bàn thờ hoa hãy về

35.     Vía ngọn đang đến ruộng nương ở Tổng Đằm[15] cũng về

          Một vía về chơi vườn Chắn với bà Ỏn Nàng La[16] cũng về

          Một vía vào rừng cây rộng để dựng nhà xinh[17] hãy về

          Hãy sắp nhau về ngồi đông đủ như đôi đũa

          Hãy xếp nhau về ngồi chẵn như gọng kìm

40.     Kề cánh tay đeo vòng đẹp bên nhau hãy nghe

          Hai khuỷu tay dựa vào gối êm, ông hãy lắng tai nghe

          Tôi sẽ kể từ gốc cho ông biết việc ông chết

          Tôi sẽ kể từ ngọn cho ông biết việc ngã

          Kể quay về từ khi ông còn là người

45.     Tôi sẽ kể lời "Ăm Ắc" cho ông biết nơi ông sinh ra nhé

 

* Kể lại nguồn gốc

 

          Tôi sẽ kể lời "Ăm Ọc"[18]

          Cho ông biết đường ông dậy và xuống

          Bởi từ các tổ tiên cụ kị của ông

          Lúc bố ông còn nhỏ thì ở Mường Lào

50.     Lúc mẹ ông còn nhỏ thì ở Mường Cụa

          Lúc bố ông còn nhỏ chỉ biết nhai trầu gọi là

          Bố ông để chút tóc xoã như đuôi gà

          Mặt tươi hồng đã thành trai lớn

          Trai với gái ai cũng muốn hái rau vào giỏ

55.     Lớn thêm rồi ai cũng muốn trưởng thành nên nhà nên cửa

          Đến ngày có trăng sáng

          Có con yểng nhỏ nó hay bay về

          Ngày tối trăng con chim Xeo Chiếng đến

          Đêm sáng trăng đi tâm tình cùng nàng nhỏ

60.     Bố ông từng gấp khăn trắng đến chuyện trò

          Têm trầu gói khăn hồng đến nhởi

          Bước chân đến giữa mường chơi cùng nàng út

          Từng gặp nhau nơi chòi nương khi đi đuổi quạ

          Gặp nơi chòi ruộng khi đi đuổi chim

65.     Miệng chuyện trò đưa ra lời tình ý

          Lớp tuổi các cụ xưa mường ấy

          Đêm khuya khoắt tặng nhau vòng bạc nhỏ

          Canh gà gáy tặng vòng bạc lớn

          Xế trưa tặng tấm khăn vải

70.     Vào bên chân vách buồng tặng dải khăn tơ

          Bây giờ được biết được lời trong cổ

          Gái đã được lời bố với cùng lời mẹ

          Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

75.     Mới làm cái Chạu đựng cau đem chia và trầu đem quấn

          Mới làm Chạu hoa buộc dây tơ

          Đi mối mai qua ranh giới mường

          Bước qua cổng, đi vào cửa

          Chực chầu theo đuổi chuyện trò

80.     Cùng bố cùng mẹ

          Cùng với Lung Ta

          Nhà ông nhà bà bên ngoại

          Mời mọi người trong bản

          Hết tháng dữ bước ra tháng lành

85.     Đi đường hay cuối

          Vào suối hay cùng

          Hết ngày hết tháng không nối thêm được

          Bố ông mới kể với nàng chuyện xin liệu xin lo

          Quay về nhà liệu lo thấy khó

90.     Mới nhờ đến anh em lo giúp trầu cau

          Nhìn thấy nước rượu cần trào xuống gầm sàn xối xả

          Có cả các quan viên cùng Pa Nha phía Lung Ta

          Thông gia cùng ngồi chung uống rượu cần

          Có cả già cùng trẻ đến ngồi bên nhau

95.     Cơi trầu đến với Lung Ta ngồi quanh đủ mặt

          Có cả cau tám miếng cùng trầu để xin

          Xin phía Lung Ta hãy thương đến chàng

          Xin cho mọi lời được vẹn có đôi về liệu

          Đỡ lấy trầu cau để có lời gửi về cho phép

100.   Mới nghe phía kia người ta đòi lễ vật Hong Pa[19]

          Tiếp nữa đòi bạc nén

          Tiếp nữa đòi trâu cày ruộng

          Rồi đòi thêm chiếc nồi

          Đòi từ bạc thành nén

105.   Đòi từ vàng xâu thành chuỗi

          Rồi vàng đúc thành vòng

          Đòi từ chiếc vòng Khánh Mẻ[20] trả công mẹ nuôi

          Đòi cả tấm vải nguyên súc để làm vải Hong Pa

          Bố[21] mới kéo vườn Nen về ghép

110.   Bố mới dẫn vườn Nen về gần

          Bố mới đưa vườn chuối mường trời về gộp thành duyên vợ chồng

          Mới có đôi như là đôi đũa

          Mới chẵn thành đôi như gọng kìm

          Có chăn có màn để vào nằm ngủ

115.   Mới có vợ chồng chung vía, thân tròn chung nệm với nhau

          Vậy nhưng vẫn còn ở rỗi như cá bọp ở vũng sâu

          Ở không như cá Vả dưới phai

          Ở lành như trâu choai trong chuồng

          Ở rìa trời không có con nhỏ "ăn nhà"[22]

120.   Không có chó có mèo sợ chuột gặm mất cửi

          Không có con nhỏ thì không có người nối dõi trong nhà

          Thấy tủi mới gập khuỷu tay lên nhà Mẹ[23] van xin

          Ngửa tay lên nhà Then xin con nhỏ

          Vuốt búi tóc lên nhà Mẹ xin con nhỏ "ăn nhà"

 

* Xin con

 

125.   Mẹ thương thấu rồi ban cho gương cho lược

          Nàng[24] đẹp lòng rồi cho trầu với cau

          Mẹ mới cho gà trống xuống gáy chuồng

          Cho thoi vàng xuống bỏ vào túi

          Cho vàng vòng xuống đeo tay

130.   Cho nhẫn vàng xuống đeo ngón

          Cho con xuống chăm giường vía

          Mới cho con gái xuống cầm lấy Chạu hoa

          Mới cho con trai xuống nối nghiệp cha đóng thuế

          Mới cùng đến họp họ hàng bên ông Pủ ao trời

135.   Bố Bôn lựa lời đẹp và nói

          Bố trồng cây xuống mường trũng chưa có lá

          Bố trồng khúc Nen xuống mường đất mường bằng còn chưa có nhánh

          Bố dẫn con về gầm trời còn chưa thành người

          Lúc ông còn sống Then Bảu[25] thì đúc buổi trưa

140.   Ông chết ngày nào thì Mo Mường tôi đúc buổi sáng

          Tôi sẽ đưa ông về cửa nhà Bôn với chủ

          Vào nhà trời với các Then Luông

 

* Đúc người

 

          Mới bổ cau bày ra đĩa hoa

          Têm trầu bày ra đĩa sứ

145.   Nâng quay vào qua bậc cửa để mời các Then Luông

          Mời từ Pa Căm[26] phía trên đầu lấp lánh

          Then Chẳng Bằng[27] ở mường trời đến đúc con xuống trần

          Mời Bố Bôn bước chân đến nhà Then để đúc nên con

          Vào nhà Mẹ[28] đúc con xuống trần

150.   Bố Bôn đến, Bố[29] đo chân

          Bố đo cho thành chân

          Bố làm ra cẳng chân

          Để có cẳng chân đi ruộng

          Rồi Bố làm đùi

155.   Để có đùi đi nương

          Bố làm ra gan

          Có gan thành hai chồi

          Bố làm ra phổi

          Có phổi thành hai lá

160.   Làm ra ngón chân ngón tay xinh xắn

          Ngón út và ngón cái hồng hồng

          Mắt và tai giống với họ hàng

          Mọi cái đều làm ra cho đủ

          Mọi thứ đẹp đều làm ra cho khắp

165.   Không cho thiếu thứ gì ở trong thân thể

          Bố đặt xếp xong rồi Bố quay chân về

          Then Na lại ra đầu sàn gọi các Then

          Đứng trên bậc cửa gọi Then Luông

          Gọi cả Pa Căm phía trên đầu lấp lánh

170.   Then Chẳng Bằng ở mường trời đến đếm đến đong

          Bố Bôn thấy Bố quay chân đến

          Bố mới quay chân về

          Về nhà Then để đong đếm cho con

          Vào nhà Mẹ để đong đoán con gái con trai

175.   Mọi bề thì Bố còn biết nhiều

          Mọi đường thì Bố còn biết hết

          Nhìn kỹ càng cho thấu mọi thứ để thành người

          Bố đong gan cho đủ gan hai chồi

          Bố đong phổi cho đủ phổi hai lá

180.   Đo ngón tay ngón chân xinh xắn

          Ngón út với ngón cái hồng tươi

          Mắt và tai giống với họ hàng

          Bố đo cẳng cho có cẳng đi ruộng

          Bố đo đùi cho có đùi đi nương

185.   Bố đo cho hết thảy Bố quay chân về

          Then Na lại ra đầu sàn gọi các Then

          Đứng trên bậc cửa gọi Then Luông

          Gọi cả Pa Căm phía trên đầu lấp lánh

          Then Chẳng Bằng ở mường trời đến đếm đến đong

190.   Bố Bôn thấy Bố quay chân đến

          Bố mới quay chân về

          Về nhà Then để đúc ra con quý

          Vào nhà trời để đúc con cho xuống trần

          Mọi đồ sắt Bố dậy đến xếp

195.   Kìm gọng cứng Bố dậy đến kẹp

          Cầm dụng cụ Bố dậy đến rèn

          Cái khuôn đẹp Bố Bôn đem đặt

          Cái bễ rèn Bố đem đến kề

          Phía dưới không có sắt đến lót

200.   Phía trên lấy khuôn đồng đến đặt

          Bễ lò mới có ông Lam Phạ[30] đến thụt phì phò

          Ai khéo thụt thì đến thụt bễ

          Ai khéo rèn đến rèn chan chát

          Tia lửa rèn bay xuống tận đất mường

205.   Nhìn thấy khói vàng bốc lên quấn miệng khuôn

          Then thợ già thạo việc đến vớ lấy kìm

          Nheo mắt đen mắt đỏ tránh khói

          Then mới cúi mặt vào lều thợ đổ khuôn đúc người

          Then không dám đổ lệch ra sợ con mắt toét

210.   Không dám đổ trào sợ con bị mắt loà

          Không đổ xiên đổ xẹo sợ con chân khoèo

          Đổ cho khéo mới thành thân hình đẹp

          Con gái thì Then đổ ngửa

          Con trai thì Then đổ sấp

215.   Đổ tất cả mới đúc thành người

          Bố đổ xong hết thảy Bố quay chân về

          Vía trên đầu của bố mẹ ông

          Mới cất bước đi về nhà để hoá con thành thai

          Vào nhà trời để mang thai con nối nghiệp

220.   Mới giật lấy tấm khăn mềm đến gói

          Mới bế con chằm chặp mang về

          Mới mang ông về cửa Bôn với chủ

          Vào nhà trời gặp ông Then Bắc

          Về với cây Mảng Mà[31] trong rừng san sát

225.   Then Bắc ngoảnh nhìn khắp quanh Mường Bôn

          Rồi mới xem ở vùng Then Phán[32]

          Cho có bậc thấp cao

          Then Bắc mới lựa lời hay và hỏi

          Mày hoá thành người xuống mường trũng mắt ngang

230.   Hoá thành người xuống mường giữa mắt xếch

          Mày hoá sau bố sau mẹ được mấy hạn thì về

          Được một tuổi thì mày nảy nở

          Nảy nở rồi mày lại hoá

          Vừa vào trong bụng mẹ thì về[33]

235.   Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời và hỏi

          Được hai tuổi biết rơi sàn xuống chết

          Mày có về không

240.   Biết nhận chết rơi sàn sau sàn trước[34]

          Mày sẽ về không

          Được ba tuổi biết đi, mày rơi thang[35]

          Mày sẽ về không

          Được bốn tuổi biết đi dựng đăng, bị đá kẹp tay[36]

245.   Mày về không

          Kỳ năm tuổi biết cầm đăng cầm đó đi đặt, ma núi xuống bắt

          Kỳ sáu tuổi biết cẩm nỏ, ma rừng về lấy[37]

          Mày về không

          Đầu không gật, ông không nhận

250.   Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Bảy tuổi chết với thuyền, xác ngâm dưới nước[38]

          Mày về không

          Chết vì bò sừng vằn, trâu sừng mập[39]

255.   Mày về không

          Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Kỳ tám tuổi, mày chết với mồm hổ gầm, cằm hổ vồ[40]

260.   Mày về không

          Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Kỳ chín tuổi chết với rồng nổi vảy, rắn cuộn đuôi

265.   Kéo thòng sợi dây lên mường trời như thể con trâu

          Lê dây lên mường Bôn như cương con ngựa, mày về không[41]

          Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

270.   Kỳ mười tuổi mày chết do con dòi cắn da

          Cả tổ con mò gà vào gặm xương[42]

          Kỳ mười một tuổi chết với nước lũ đỏ tháng tám

          Nước lũ xanh lũ tía tháng chín[43]

          Mày sẽ về không

275.   Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Kỳ mười hai tuổi chết vàng như lá rau úa

          Chết vì ăn lá ngón đang tốt bời bời[44]

280.   Kỳ mười ba chết do rơi lèn đá nhám

          Kỳ mười bốn tuổi chết do rơi vực núi đá cao[45]

          Mày về không

          Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

285.   Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Kỳ mười lăm chết gấu áo ướt nước dãi[46]

          Kỳ mười sáu chết khăn nhúng máu đỏ[47]

          Chết xác tan theo gió bỏ oan thân thể[48]

          Mày sẽ về không

290.   Đầu không gật, ông không nhận

          Cụp mắt thấp ông không gật, không nghe

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Canh thịt gà bỏ lá thìa là

          Canh cá bỏ thêm rau muống

295.   Mày nghĩ rối trong lòng kỳ nào mày về

          Vía của ông mới nhẹ nhàng thưa lại

          Đã có công hoá thành người về mường trũng mắt ngang

          Hoá người xuống mường giữa mắt xếch

          Hoá xuống sau bố sau mẹ xin được ở lâu dài

300.   Đến giờ ngã, xin ngã với vải vóc

          Đến giờ chết xin chết với nệm chăn

          Ngã xuống dưới con đẻ còn được ôm

          Ngã lên trên con trai còn được đỡ

          Sống thọ để con cái được lo

305.   Mọi bề con trai được liệu

          Then Bắc mới vỗ tay lên và cười ha hả

          Đến đấy rồi Bố[49] mới cầm lên

          Cây gỗ lóng ngắn nhà Mẹ để đánh khía vào

          Bố khía cho có cữ

310.   Bố ban cho có bậc thấp bậc cao

 

* Ghi sổ

 

          Cặp đựng giấy trong vườn nhà Then, xách ra

          Cặp giấy ở cạnh nhà Bố[50], đem đến

          Then mới đặt cặp lên đầu gối Then mở

          Then mới đặt cặp lên trên đùi

315.   Bà Pa Mương[51] Xi Đà[52] mới đến khoá ra

          Then mới mở lẫy

          Bẩy cái chốt lên

          Mở ngăn ra lấy sổ đến ghi

          Mới lấy tấm lịch mường trời để ghi thật rõ ràng

320.   Ngón tay thon đỏ hồng Then viết

          Then lấy thêm tập giấy nhà trời viết bằng bút trắng

          Bút ngà viết vào giấy vàng thành vết

          Viết hết nửa tập giấy thành sổ rõ ràng

          Then viết rồi Then đóng dấu ngà

325.   Then viết chữ viết câu rồi Then đóng ấn

          Then viết giấy và đóng dấu son

          Đóng dấu đỏ vào tập giấy để Bố Bôn Mẹ Then làm hiệu

          Theo triện nơi nhà trời có hình đuôi quạ

          Dấu ngà các Bố Bôn Mẹ Then đóng chỗ giáp lai

330.   Phần dưới giấy tay khum vào để viết chữ ký

          Kị hại với ma, ông phải về nhà Then ngửa tay xin nối số

          Gắng gỏi lên nhà Mẹ xin ở trần nhiều năm

          Nếu ông không có cỗ trưa về nhà Bôn

          Thì Then bảo quay về

335.   Ông không có cỗ lên nối số trên nhà trời

          Thì Then bảo quay xuống

          Nay Bố Bôn mới cho Nàng đưa xuống

          Bố Then sai bà Mẹ Cuổng đem cho

          Vía trên đầu của bố ông và mẹ ông

340.   Bước chân về nhà Then để có mang con nhỏ

          Vào nhà trời để nhận thai con xuống trần gian

          Then Bắc mới lựa lời đẹp nói

          Mày hoá thành người xuống mường trũng mắt ngang

          Hoá người xuống mường giữa mắt xếch

345.   Hoá sau bố sau mẹ thì mày ở cho thọ đấy nhé

          Then Bắc mới cho từ cây Củ lá dày

          Cây cỏ gianh lá mượt

          Cỏ lưa thưa trên đất

          Mới cho cây, cho lửa

350.   Xuống mường đất mường bằng làm kiệu

          Cây mét để làm đòn làm kiệu khiêng về

          Then mới cho ba mươi cây thẳng thẳng

          Ba chục cây thuôn thuôn

          Then đặt cho xuống bắc thang nhà Bóng[53]

355.   Cho cả dây mây nhà trời xuống để buộc thang

          Cho dây mây mười, hai mươi sải xuống buộc kiệu

          Chín chum rượu to, chum kiệu lấy ra để uống thâu đêm

          Cho từ ba mươi giống lúa ruộng

          Năm mươi giống lúa làm nòi

360.   Cho từ bò sừng vằn

          Cho từ trâu sừng mập cọ thang ken két

          Mọi thứ đều cho hết

          Mọi đồ tính ra đều cho đủ

          Không cho thiếu đi một thứ gì

365.   Ông mới cúi mặt ở bên khuất

          Nhắm mắt ẩn vào lòng mẹ

          Khắc có đốm bằng đốm hạt vừng

          Khắc có mắt như chồi mắt mía

          Khắc có con bé nhỏ xuống để chăm giường vía

370.   Có bằng con mò[54] mẹ ông không sẻ

          Có bằng Pành[55], bằng quả trứng chưa nở

          Trăng sao ở giữa trời với mây

          Con nảy nở như hoa trong lòng mẹ

          Mẹ ông được ăn với lá môn lá ráy

375.   Ông cũng vui để lớn

          Mẹ ông được ăn với là Hàn lá sẹ

          Ông cũng vui để khôn

          Then Bắc lại lựa lời hay và hỏi

          Đừng xuống phía con kiến vàng kẻo nó ăn mắt

380.   Chó ngao thì nó nhai xương

          Đừng xuống nơi đường cây, út trai/ gái chung chết trẻ

          Chú và thím sẽ không khóc cháu

          Ông hãy xuống đường bò sừng vằn

          Xuống đường trâu sừng mập

385.   Xuống theo đường người già, đường tổ tiên thuở xưa

          Xuống theo đường ông bà nội ngoại thuở trước

          Xuống đường đấy mới già

          Đi đường ấy mới ở thọ dài lâu

          Mới cúi mặt ra phía cổng

390.   Cúi đầu ra cửa lớn

          Ngoảnh mặt ra phía cửa Then Bắc

          Nơi đấy có lùm tiếp lùm chim ngủ

          Bãi tiếp bãi nối nhau

          Qua hết cánh đồng trời xuống đến mường bằng

395.   Đến nơi ngôi nhà quen cột vững

          Bãi đất bằng có nhà to

          Mẹ ông đi ra suối người ta nói

          Đi ra bến nước người ta hỏi

          Sao mà thân bà vàng như quả khế

400.   Thân vàng như chuối chín

          Cánh tay gầy như que ghim sợi

          Mẹ ông lựa lời đẹp và nói

          Về nhà Then mới xin được con

          Vào nhà trời xin được con nối nghiệp

405.   Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

          Mẹ ông đi rừng được ăn măng chua cây Hột[56]

 

* Mang thai

 

          Được một tháng về đến

          Được một tháng đã đầy

410.   Mẹ ông đi rừng được ăn lá chua cây Bóng[57]

          Được hai tháng về đến

          Được hai tháng đã đầy

          Mẹ ông đi rừng được ăn lá cây chua me

          Được ba tháng từ lúc ông hoá vào lòng mẹ

415.   Hoá vào trong ngực trong gan không sờn

          Hoá vào bên sườn mẹ không rơi không rụng

          Trăng sao tỏ giữa trời với mây

          Con nảy nở như hoa trong lòng mẹ

          Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá Đỉ[58]

420.   Được bốn tháng về đến

          Được bốn tháng đã đầy

          Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá cờ

          Được năm tháng về đến

          Được năm tháng đã đầy

425.   Tính ngày như tính guồng sợi quay

          Đếm ngày như đếm tiếng bật bông

          Như cô gái bật bông tùa sợi

          Như cô gái nhấn đòn dưới khung cửi[59] tằm tơ

          Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá bọp

430.   Được sáu tháng về đến

          Được sáu tháng đã đầy

          Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá Tết[60]

          Được bảy tháng về đến

          Được bảy tháng đã đầy

435.   Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá Xẹt

          Được tám tháng về đến

          Được tám tháng đã đầy

          Mẹ ông đi rừng được ăn chua cá Pàu[61]

          Được chín tháng về đến

440.   Được chín tháng đã đầy

          Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

          Hết tháng ở vẫn chưa được ở

          Chẵn tháng kiêng vẫn còn chưa được kiêng

445.   Có cơm không biết cúng

          Có cỗ trưa không biết mời

          Mượn lời của Mo già là người hiểu biết về lo

          Mới có cỗ trưa về trên Bôn xin Mẹ[62]

          Có cỗ lên nhà Bố[63] nhà Mẹ mở dạ cho về

450.   Hết tháng ở nay đã được ở

          Chẵn tháng kiêng nay đã được kiêng

 

* Sinh con

 

          Mẹ ông mới cúi mặt vào vách nhà

          Chúi mặt vào vách buồng

          Nghe đau nhói lâm râm trong bụng

455.   Nghe đau quặn bụng trên bụng dưới râm ran

          Sinh buổi chiều không ai thấy

          Sinh buổi trưa không ai biết[64]

          Mới lấy cái nia đến đặt, lấy tấm vải mới lót lên

          Nay ông được đặt nằm trong nia đẹp

460.   Mới nâng cao nia lên sàng sảy

          Là con của ma thì hãy mang đi

          Là con của trời thì cho trời mang về

          Kẻo uổng cơm người mường trũng mớm

          Kẻo uổng muối người mường bằng nuôi

465.   Dậy sớm đến xách giỏ gạo ra bến nước

          Ngủ dậy mới xách giỏ gạo ngâm đi vo

          Anh em thấy hỏi han

          Lung Ta thấy hỏi thăm

          Ba ngày được nằm nắng

470.   Tám ngày được nằm cạnh bếp

          Mới đi tìm ba mươi cây thuốc cỏ

          Năm mươi cây thuốc hay

          Hai mươi hai cây thuốc quý

          Nấu trong nồi sáu không đổ

475.   Nấu trong nồi năm[65] còn đầy

          Củi hết nối thêm củi

          Than hết bỏ thêm than

          Ngọn lửa liếm trôn nồi

          Mới sôi dồn vào giữa bốc hơi hai phía

480.   Sôi cuộn lên hồi lâu rồi hết

          Mới lấy cái gáo dừa múc đổ ra bát trên mâm

          Múc nước múc chín lượt

          San nước ra chín phần

          Sẻ nước ra chín bát

485.   Mới rảy nước đến, đặt nước mời

          Mời ba mươi cây thuốc cỏ

          Năm mươi cây thuốc hay

          Hai mươi hai cây thuốc quý

          Cùng về uống và phù hộ

490.   Mới cho mẹ ông bế ông ra ngồi mâm vía

          Mẹ ông bỏ đi chua thịt voi để ăn chẻo cua cá

          Kiêng đi chăn màn thơm về nằm chân vách buồng

          Kiêng đi giường đẹp về nằm cạnh bếp

          Bố của ông thấy vị chua trong miệng

495.   Thấy khốn khó trong lòng

          Chỉ lo vía trên đầu của ông luồn giữa ngà voi chưa về

          Vía trên đầu ông luồn giữa hai cẳng mẹ chưa ra

          Sợ vía Minh ông bị ngã dưới ống nước nơi cạnh bếp

          Bố ông mới lấy gói cơm

500.   Gói lấy cơm trưa bỏ vào Cơ Dắng[66] hoa

          Bỏ vào cả cái vòng bạc vằn

          Bỏ thêm cái gối êm chín lớp

          Bước chân xuống gầm sàn gọi vía búi tóc

          Lên sàn ngoài gọi vía thân thể

505.   Cái vợt để bắt tép Mo già đến vợt

          Vợt Binh mắt xanh Mo Mường đến xúc

          Xúc bên trái thì lấy được vía thân về

          Xúc bên phải thì lấy được vía thân lại

          Bố ông mới chọn lấy gà trống nhỏ để thịt

510.   Con nào đẹp thì bố ông chọn lấy

          Ngày đẹp mới có mâm lớn cỗ trưa buộc vía búi tóc

          Mới có cơm ra góc[67] để buộc vía thân thể cho ông

          Có bữa cơm nhiều phía, bữa trưa cả bản

          Cùng bước chân đến giữa chiềng để mừng con nhỏ

515.   Đi đến giữa nhà để mừng con trai/ gái yêu

          Người thì có vòng bạc

          Người thì có tiền giấy

          Mới thấy trăng hết tháng này, tháng sau trăng lại mọc

          Trăng tối tháng này, đến tháng sau trăng lại sáng

520.   Bé em chân hồng hào, mặt bụ bẫm

          Chân mập mạp, thân tròn

          Mặc áo cóm kề bên ngực mẹ

 

* Đau ốm

 

          Gà con chưa có lông

          Con nhỏ chưa có tên tuổi

525.   Ngậm vú mẹ còn chưa biết day

          Bú sữa vào còn đang trớ

          Còn bị trào nước dãi

          Còn nhả đi cơm mẹ mớm

          Đêm ngủ còn ú ớ khóc mê

530.   Còn khóc đêm khản giọng

          Khóc oa oa đến sáng

          Trộm lo chuyện ngã, bố ông lo nhiều

          Trộm sợ chuyện chết, bố ông sợ nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

535.   Cầm lấy áo tơ đẹp đi đoán

          Mới xách áo nhỏ của ông đi hỏi ma

          Mo đoán ra ở nơi Hinh Ho[68]

          Mo bói ra ở tấm áo

          Bởi không tốt không hay là do nhiễu nhương từ chủ

540.   Ra chuyện tệ chuyện hại là do nhiễu nhương lứa chết

          Trời trưa bị nhiễu nhương như thể ốm đau

          Tháng hết, bố ông nghe ngóng chuyện chết chóc bên ngoài

          Đến trưa, nghe ngóng lời người ta kháo

          Tháng hết bằng ngón út, lời người ta kháo càng tệ thêm

545.   Con nhỏ bị sốt nhưng chóng dịu

          Bị đau thấy chóng lành

          Ngậm vú mẹ đã biết nuốt lấy

          Bú sữa vào không còn bị trớ

          Ăn chút cơm bằng con mò[69] cũng lớn

550.   Ăn cơm bằng Pành, bằng trứng cũng nở thêm

          Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

          Được nhiều phía lúa mẩy

          Được nhiều quả treo cành

555.   Châu chấu chết còn ôm cổ bông lúa

          Được nhiều lần sấm động, nhiều kỳ hạn qua

          Ông lại sốt đến chiều không dịu

          Bị ốm rồi qua đêm không đỡ

          Trộm lo chuyện ngã bố ông lo nhiều

560.   Trộm sợ chuyện chết bố ông sợ nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

          Cầm lấy áo tơ đẹp đi đoán

          Thịt con gà nhỏ mang đi hỏi Mo

          Mọi bà bói dưới mường trũng đều đến cậy

565.   Mọi thầy Mo ở mường bằng đều đến tìm

          Chuyện không hay không tốt là bởi vía trên đầu

          Chuyện tệ chuyện hại chỉ là do vía thân thể

          Bởi ông còn đi ra suối với các bà

          Đi ra bến với các cô

570.   Đi ra bến lớn, bến của bản

          Bến rộng, bến của mường

          Còn đi đến bến nước ăn

          Đến nơi máng nước tắm

          Thân ông bị ngã sấp bị ăn phải cát

575.   Bị ngã ngửa mặt lên uống phải nước

          Vía trên đầu ông bị đi lạc

          Vía trên thân thể bị lạc ra ngoài

          Lạc đi xa không biết đường quay lại

          Hồn vía bị lạc mất thân thể

580.   Không biết đâu là đường về

          Vía mới đi vục nước suối chơi

          Vía chỉ biết đi nhặt đá nghịch cát

          Hồn vía đi dọc suối chưa quay chân về

          Trộm lo chuyện ngã, bố ông lo nhiều

585.   Trộm sợ chuyện chết, bố ông sợ nhất

          Mới có cỗ trưa gọi hồn vía về

          Mới có cơm gọi cho vía ông quay lại

          Ông bị sốt buổi chiều thấy dịu lại

          Ông bị đau mới thấy giảm đi

590.   Khoẻ lại như dạo trước

          Lành lại như hôm qua hôm kia ngày cũ

          Lại được nhiều phía lúa mẩy

          Được nhiều quả treo cành

          Châu chấu chết còn ôm cổ bông lúa

595.   Được nhiều kỳ nhiều hạn trôi qua

          Thân ông lại vàng như quả khế

          Thân ông vàng như chuối chín

          Ăn cơm vào cứ muốn nhả

          Ăn bữa trưa vào chỉ muốn nôn

600.   Còn thấy sốt nóng len lỏi vào xương

          Trộm lo chuyện ngã, bố ông lo nhiều

          Trộm sợ chuyện chết, bố ông sợ nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

          Lấy cây quẻ trong nhà đi bói

605.   Thành không tốt không hay là tại bà Nhả Chàu

          Thành ra chuyện tệ hại là do bà dẫn đường

          Bà nàng ngóng ăn cơm

          Bà Nhả Chàu ngóng ăn cỗ trưa

          Mong có bữa trưa mâm to đến bà Nhả Chàu

610.   Mong có cỗ trưa gói tôm tép cho bà dẫn đường

          Không có thì bố ông cũng phải lo

          Không sẵn thì bố ông phải tìm phải liệu

          Mới lấy cái vó nhỏ đi quanh

          Lên tát ao cá trê ở đầu suối

615.   Lên tát ao cá bống đầu đồng

          Năm gáo nước trong ao mới rút

          Sáu gáo nước mới cạn

          Được cá Dừn[70] con đầu trắng

          Cá quả con đầu hoa

620.   Tua rua con cá cờ

          Mới được đủ các loài tôm cá nhỏ

          Mới làm gói tôm tép cho bà được chăm

          Làm gói cua cho bà xuống nuôi dạy

          Làm mâm cơm to cho bà được dẫn đường

625.   Các bà nàng được ăn cỗ mới đến phù hộ

          Được ăn cơm cùng gói tôm tép

          Bà Nhả Chàu mới gọt bằng[71] và đến độ trì

          Ông đang sốt mới thấy người mát lại

          Ông đang đau mới thấy khoẻ lành

630.   Ông ăn chút cơm bằng con mò[72] cũng lớn

          Ăn cơm bằng Pành, bằng trứng cũng nở thêm

          Nửa đêm nở nang bằng mắt giỏ Xạ[73]

          Gà gáy sáng nở nang bằng mắt sọt Cuôi[74]

          Mới lớn với rau trong nhiều giỏ Xạ

635.   Lớn với các bà các mẹ ở nhiều nhà

          Được nhiều tháng nhiều năm đã đến

          Được nhiều kỳ nhiều hạn đã đủ

          Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

640.   Ông lại bị sốt cả buổi chiều không giảm

          Ốm cả ngày không bớt

          Trộm lo chuyện ngã bố ông lo nhiều

          Trộm sợ chuyện chết bố ông sợ nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

645.   Lấy cây quẻ trong nhà đi đoán

          Được xách manh áo nhỏ đi hỏi đến ma

          Được lời với ông thầy bói

          Được rõ với ông thầy đoán

          Đoán ra được từ quẻ

650.   Bói ra được từ áo

          Thành không tốt không hay là do Pủ Chàu[75]

          Thành điều tệ điều hại là do Pủ Lin Vang[76]

          Ông nói, mỗi đầu người ông đòi ăn một Chà[77]

          Mỗi mặt người ông đòi ăn một cỗ

655.   Mỗi thân người Bố Bôn đòi ăn một gói cơm

          Đòi ăn con chó đực đuôi đốm

          Đòi ăn con chó to đuôi xù

          Đòi ăn bữa trưa ngay chỗ cửa vào

          Đòi ăn cỗ chó to nơi cửa đường lớn

660.   Cơm cúng cho Pủ đã xong

          Cỗ cúng cho Pủ đã rồi

          Thuận việc cỗ cơm và chó to đã được gọt bằng

          Ông bị sốt buổi chiều thì nhanh dịu

          Bị đau thì nhanh lành

665.   Khoẻ lại như dạo trước

          Lành lại như hôm qua hôm kia ngày cũ

          Hết trăng này trăng mới mọc lên

          Qua trăng này trăng sau lại tỏ

          Tóc dài ra rủ xuống như đuôi gà

670.   Mặt tươi hồng đã thành trai lớn

          Ông lại bị sốt cả buổi chiều không giảm

          Ốm cả ngày không bớt

          Trộm lo chuyện ngã, bố ông lo nhiều

          Trộm sợ chuyện chết, bố ông sợ nhất

675.   Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

          Lấy cây quẻ trong nhà đi đoán

          Được xách manh áo nhỏ đi hỏi đến ma

          Đoán ra được từ quẻ

          Bói ra được từ áo

680.   Thành không tốt không hay bởi bà Nhả Chàu

          Thành chuyện tệ chuyện hại là do bà Pủ Mường[78]

          Bà Bôn ngóng ăn cơm

          Bà Nhả Chàu ngóng ăn cỗ trưa

          Mới có cỗ trưa về nhà Bôn cho chủ

685.   Pủ Mường mới cho hai nàng đến

          Bà Mẹ Bảu[79] bảo hai cô theo hẹn xuống mường trũng đòi cỗ trưa

          Đòi mào gà trống lên nhà Mẹ thêm vào bữa tối

          Hai nàng xuống đòi mào gà đỏ về nhà Then giải hạn

          Thêm gà lên nhà Mẹ lấy gái và trai

690.   Mâm cơm trưa về nhà Then mới thuận

          Vẹn việc cơm lên giải hạn thì cho khoẻ lại

          Bị sốt thì ông sẽ dịu đi

          Bị đau thì ông được mau lành

          Khoẻ lại như dạo trước

695.   Lành lại như hôm qua hôm kia ngày cũ

          Con gái lớn mười bốn thành cô gái

          Con trai lớn mười sáu tuổi thành chàng trai

          Tóc dài ra rủ xuống như đuôi gà

          Mặt tươi hồng đã thành trai/ gái lớn

700.   Mới đi múc nước vào ống Học[80]

          Ra bến rộng mới là dâu dòng họ Quán Lo[81]

          Bố mới kéo vườn Minh về ghép

          Bố mới dẫn vườn Nen về gần

          Bố mới đưa vườn chuối mường trời về gộp thành duyên vợ chồng

705.   Mới có đôi như là đôi đũa

          Mới chẵn thành đôi như gọng kìm

          Có chăn có màn để vào nằm ngủ

          Mới có vợ chồng chung vía thân tròn chung nệm với nhau

          Vậy nhưng vẫn còn ở rỗi như cá bọp ở vũng sâu

710.   Ở không như cá Vả dưới phai

          Ở lành như trâu choai trong chuồng

          Ở dưới trời không có con nối nghiệp

          Ở im như trâu đàn náu trong rừng

          Ở trống không như vỏ ốc trong ao

715.   Không có chó có mèo sợ chuột gặm mất cửi

          Không có con nhỏ thì không có người nối dõi trong nhà

          Thấy tủi mới gập khuỷu tay

          Ngửa tay lên nhà Mẹ nhà Then xin con nhỏ

          Vuốt búi tóc lên nhà Mẹ xin con nối nghiệp

720.   Mẹ nhà Then ở phía trên mới đoái thương cho

          Cho vòng xuống đeo tay

          Cho nhẫn vàng xuống đeo ngón

          Mẹ mới cho con xuống chăm giường vía

          Mẹ mới cho gà trống xuống gáy chuồng

725.   Cho thoi vàng xuống bỏ vào túi

          Cho vàng vòng xuống đeo tay

          Mới cho con gái xuống cầm lấy Chạu hoa

          Mới cho con trai xuống nối nghiệp cha đóng thuế

          Thuế góp họ về cho ông Pủ ao cá

730.   Then không cho thuôn vào như chồi cây chuối

          Không cho thót lại như hoa chuối

          Đến giờ tốt giờ lành

          Mẹ nhà Then ở phía trên mới nói lời cho

          Vía mẹ ông ở phía dưới cúi xin nhận lấy

735.   Rồi lấy áo mới mua từ mường chợ đến gói lấy Xanh[82]

          Mới lấy tấm áo đẹp đến gói lấy Kèo[83]

          Chấp chới ẩn vào lòng thành con nối nghiệp

          Con gái thì được nhiều

          Con trai thì được dễ

740.   Rằng nuôi con từng đứt cả khoé mắt[84]

          Ẵm bế con gái con trai tả tơi cả váy áo

          Mẹ từng dắt díu con đi

          Nuôi con được nhiều lứa

          Nuôi cháu được nhiều lớp

745.   Có công nuôi con thì mong được hưởng công

          Có công yêu quý con gái con trai mong được hưởng sức

          Muốn được say rượu cần đắng với con trai

          Mong được uống rượu khiêng về cạnh cửa

          Mong được ăn mâm thịt lợn trong nhà

750.   Mong được uống rượu chum rượu kiệu cùng ăn lợn đực to

          Từng phẩy cánh tay đi về ngủ

          Nhấc thân mình đến đặt trên nệm dưới chăn

          Cuộn lá trầu con trai mang biếu

          Miếng cau ngon con dâu từng khất việc

755.   Ấy nhưng khất với vía một lần thì được

          Qua hồn vía mẹ sinh hai lượt rồi thì không nghe theo

          Lời ngổn ngang sợ rằng nghe không được

          Còn mạnh như nước tháng tám tuôn vào ruộng

          Mạnh như luồn vòng bạc vòng ngà vào cổ tay

760.   Bảo cho con tìm được rượu được cơm

          Mổ lợn to để đỡ thân mình, nuôi vía

          Ngày tốt con trai mới dọn bữa cơm

          Ngày sống thọ, con trai dọn cỗ trưa

          Mới dọn cỗ thịt lợn to để nuôi vía trên đầu

765.   Mới có rượu có cơm

          Có cỗ thịt lợn to để nuôi vía thân thể

          Được ăn cỗ trưa có thịt lợn to thì vía hãy nghe cầu

          Được ăn cơm cùng thịt lợn ngon thì vía hãy nghe khấn

          Bị sốt thì hãy cho mát lại

770.   Bị đau thì hãy cho lành

          Khoẻ lại như dạo trước

          Lành lại như hôm qua hôm kia ngày cũ

          Được nhiều năm nhiều tháng đến thêm

          Được nhiều kỳ nhiều hạn đã qua

775.   Khi đi nằm thì thấy váng vất

          Sáng ngủ dậy thấy người như say rượu

          Lần dậy bám cột nhà kêu mệt

          Mặc áo đẹp tơ tằm mà kêu rét

          Nhìn thấy mặt âm u như nhựa cây si

780.   Mặt sẫm đi như là nhựa cây vả

          Như gác bếp bị khói ám lâu ngày

 

* Mơ gở

 

          Nửa đêm ông ngủ toàn mơ gở

          Gà gáy sáng thì mơ phải trốn đi

          Nằm trên giường mà mơ buồn bực

785.   Mơ những điều buồn chán đêm nào cũng mơ

          Ông mơ được đi đến sông Mã

          Được đi đến bến Xăm[85]

          Mơ thấy sửa soạn đồ đi Hiếu[86]

          Mơ được ngồi kiệu, ngồi võng đòn cây tươi

790.   Lo ông ngã, con ông lo nhiều

          Lo ông chết, con gái con trai ông lo nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

          Lấy cây quẻ trong nhà đi đoán

          Được xách manh áo nhỏ đi hỏi đến ma

795.   Đoán ra được từ quẻ

          Bói ra được từ áo

          Thành không tốt không hay bởi bà Mẹ Chàu[87]

          Thành chuyện tệ chuyện hại là do Then Bắc

          Hết năm này là năm trọn

800.   Đến năm này là năm chuyển

          Bố Bôn đòi ăn bữa cơm

          Bố Bôn đòi ăn cỗ trưa

          Đòi có cỗ trưa về trên Bôn cho chủ

          Đòi có cơm có nước cho ông Then Bắc

805.   Đòi có cỗ trưa về trên Bôn giải hạn

          Người ta chấp nhận thì ông mới lành lại

          Thân mình đang sốt nóng thì dịu lại

          Khoẻ lại như dạo trước

          Lành lại như hôm qua hôm kia ngày cũ

810.   Được nhiều phía lúa mẩy

          Được nhiều quả treo cành

          Châu chấu chết còn ôm cổ bông lúa

          Được nhiều kỳ nhiều hạn trôi qua

          Còn thấy sốt nóng len lỏi vào xương

815.   Thân mình gầy như thể con mèo

          Gầy xanh xao như con chồn nhỏ

          Cục đờm to bằng quả tim

          Khi đi nằm thì thấy váng vất

          Sáng ngủ dậy thấy người như say rượu

820.   Lần dậy bám cột nhà kêu mệt

          Mặc áo đẹp tơ tằm mà kêu rét

          Mưa rơi xuống thấy cơn ốm mệt

          Nằm co duỗi cũng chẳng đỡ chẳng lui

          Thấy rét vào trong mình buốt giá

825.   Lạnh thấu vào trong lòng trong dạ như khói sương bay

          Trộm lo chuyện ngã, con ông lo nhiều

          Trộm sợ chuyện chết, con ông sợ nhất

          Mới đưa tấm áo nhỏ đi bói

          Lấy cây quẻ trong nhà đi bói

830.   Được xách manh áo nhỏ đi hỏi đến ma

          Đoán ra được từ quẻ

          Bói ra được từ áo

          Thành không tốt không hay bởi bà Mẹ Chàu

          Thành chuyện tệ chuyện hại là bởi bà Pa Mương

835.   Hết năm này là năm lo việc cầu

          Vào năm này là năm lo việc cúng

          Thuận cho Mẹ trên Bôn nay đòi cúng cơm

          Bà Mẹ Chàu đòi cúng cỗ trưa

          Đòi cúng cỗ trưa đem về Bôn bọc khuôn đúc

840.   Đòi cúng cỗ cơm lên nhà Mẹ dâng đến bà Pa Mương

          Đòi có cỗ trưa đem lên nhà Bôn nhà Then nối mệnh

          Gắng gỏi lên nhà Mẹ xin được ở nhiều năm

          Bởi nỗi khuôn đúc ở nhà Mẹ lâu ngày bị mỏng

          Người trên nhà Then không chăm chút đến

845.   Nước vào khắp ao thì lạnh cóng

          Bởi mặt con ở nhà Mẹ còn bốc hơi

          Sợi dây mây về nhà Then bị giãn

          Bởi cái miệng khuôn đúc nơi nhà Then có vắt bám

          Miệng khuôn nơi nhà Then bị đỉa bâu

850.   Bởi ao cá vía cạn xuống thấy có hang chim Ngổ

          Ao cá cạn xuống thấy tổ chim bói cá

          Cáo cổ vằn trên cánh đồng Bôn đến bắt cá

          Rái cá cổ u ở cánh đồng trời cũng đến rình

          Cá bị chết nục giữa ao

855.   Cá chết phềnh ven bờ

          Máng nước hồn không chảy về dạ nữa

          Máng nước vía không còn chảy về tim

          Nước không chảy vòng để tụ vào ao cá nữa

          Vía Minh ở vườn trời chỉ còn lưa thưa

860.   Khúc Nen mọc giữa vườn trời chết mục

          Cây chuối mọc giữa vườn trời héo rũ

          Người ta đến xin lá và hoa chuối mà bà nàng lại cho

          Bẹ chuối ở vườn trời không giữ nổi buồng

          Bẹ chuối vàng vườn Then không giữ nổi tàu lá

865.   Trâu đàn nối nhau băng rào vào vườn trời

          Nghếch mặt vào vườn trời húc chuối

          Trâu sấn vào vườn chuối đụng phải Nen người

          Các cây Minh bị đổ về rừng rào rào

          Cây Nen bị quật xuống đất rùng rùng

870.   Bởi rễ cây bị mục không còn vững chắc nơi nhà Mẹ

          Năm cùng tháng ở trên nhà Then không còn sáng

          Bố[88] không còn bẩy năm mới xuống thêm

          Mới hết mất kỳ Bố đánh dấu

          Mới hết mất khía Bố trao về

875.   Mười Bố Bôn đã bịt lối đến

          Chín Bố Then đã bịt mất lối về

          Có cơm lên nhà trời mà không đứt bỏ[89]

          Có cỗ cơm lên nhà Then mà không thuận việc

          Đưa cỗ cơm bọc khuôn nối mệnh mà không được gọt bằng

880.   Hoá thành người xuống mường trũng mênh mông

          Hoá thành người xuống mường đất mường bằng

          Không cãi được Then Na

          Cho dù khóc đẫm nước mắt thì Then cũng gọi về

          Chực chầu xin Then cũng phí sức

885.   Nút lạt buộc ở nhà Mẹ không còn đẹp

          Năm tháng ở trên Then không còn rộng rãi

          Bố không còn bẩy cho năm mới xuống thêm

          Mới hết mất kỳ Bố đánh dấu

          Mới hết mất khía Bố trao về

 

* Đặt bẫy

 

890.   Bố cho Quan Cụm xuống mường trũng quăng chài

          Lang Ke[90] xuống mường bằng giăng bẫy

          Mới cho hai trai Bôn cầm súc vải

          Hai trai mang theo đòn cây tươi

          Đi đường vác đòn khênh ngắn

895.   Hai trai lúc về trời thường khiêng hồn người chết

          Nửa đêm hai trai Bôn xuống đặt bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng hai trai Bôn xuống gài bẫy Cưn Căm[91]

          Hai trai Bôn đặt về vườn Hỏm của bà Nàng Am

          Đặt ở vườn chàm của bà Nàng Ay[92]

900.   Đặt về nơi vườn hoa nở trước sân nhà Then

          Cắm bẫy ở phía trên thì vía ông chạy xuống dưới

          Hai trai Bôn cắm bẫy về nơi hang cá Mụt[93]

          Nơi cá Vả cuối nguồn

          Nơi bến nước cá vía

905.   Cắm về với ông Pủ Chàu

          Cắm về với ông Pủ canh ao cá

          Đầu ao hai trai Bôn cắm bẫy Cưn Phà

          Cuối ao cắm bẫy Cưn Căm

          Rồi mang đồ xuống dưới ao xúc cá

910.   Hai trai Bôn nhìn thấy gốc bẫy còn cắm chặt

          Cán bẫy còn đứng yên

          Chợt thấy rái cá cổ u trên cánh đồng trời đến mắc bẫy Cưn Căm

          Thấy rái cá cổ vằn ở đồng trời đến mắc vào Cưn Phà

          Không phải vía ông, hai trai Bôn thả hết

915.   Không được rồi, hai trai Bôn tháo bẫy ra

          Gài bẫy ở gốc cây muỗm già mường trời nơi sàn Co Huông[94]

          Hai trai Bôn mới gài bẫy về sàn dưới là sàn các nàng

          Sàn bên cạnh là sàn gái lớn

          Hai trai Bôn gài bẫy vòng xuống sàn bên dưới là sàn các cô gái nhỡ[95]

920.   Cạnh đây là sàn các nàng út

          Sàn trước mặt là sàn bố trẻ

          Hai trai Bôn mới gài bẫy vào nơi cửa tiếp cửa tăm tắp

          Cổng nối cổng lớp lớp

          Gài về nơi hai mươi lớp hàng rào dựng thẳng vát hình đuôi én

925.   Hai trai Bôn lại gài bẫy về sàn đẹp gái bày trò chơi

          Gài về sàn nơi gái hay khâu quả Còn

          Gài về nơi gái chơi trò Chìm Niều, Tò Lẹ giữa đồng Co Huông

          Hai trai Bôn gài bẫy về nơi gái ném hoa chuối ở Tổng Cha[96] quên mệt

          Ném vui vầy đến gà gáy sáng quên nhà

930.   Vậy nhưng cắm bẫy ở phía trên thì vía ông chạy xuống dưới

          Cắm được một khuỷu tay thì ông lánh được một sải tay

          Vậy nhưng vía trên đầu của ông

          Đến chơi ở đồng Co Huông đã xuống từ tháng chín

          Vía Minh vào chơi ở Tổng Kèo[97] mường trời đã xuống từ năm ngoái

935.   Không thấy vía ông, hai trai Bôn tháo bẫy

          Không được vía ông, họ lại đem bẫy đi

          Họ đem gài bẫy ở Tổng Cắc Tổng Co[98]

          Hai bên cánh đồng đẹp, đồng trai gái trẻ

          Đầu mường gài bẫy Cưn Phà

940.   Cuối đồng gài bẫy Cưn đồng

          Hai trai Bôn về gài bẫy ở chân khung cửi

          Gài ở mặt cửi Mẹ dệt dải vải vàng

          Bà Nhả Nàng[99] ở rẫy rộng

          Bà Nhả Chàu chăm sóc đồng Tổng Co

945.   Bà Nhả Nàng mới lựa lời đẹp nói

          Hai chàng hầu mường Bôn ơi

          Thấy vía trên đầu của ông đấy xuống từ hồi tháng chín

          Vía Minh vào Tổng Kèo phía này đã xuống từ năm ngoái

          Không thấy vía ông, hai trai Bôn tháo bẫy

950.   Không được vía ông, họ lại đem bẫy đi

          Họ đem bẫy gài xuống đầu Mường Lải[100]

          Phía gác với Mường Inh[101]

          Gài phía phía đường giao nhau ngoắt ngoéo mào gà

          Đường xiên chéo như là cung tên

955.   Đường toả ra như cái cần cắm trên chum rượu

          Gài xuống đến chín đường giao nhau mường bằng

          Nhưng vía trên đầu của ông hoá thành chim chích bay ra

          Vía búi tóc ông hoá thành chim sẻ đực bay đi

          Không phải vía trên đầu ông, hai trai Bôn tháo bẫy

960.   Không được vía búi tóc ông, họ lại đem bẫy đi

          Họ gài bẫy nơi ông Chàu Xừa ở nước ăn cá

          Nơi ông Chàu Xừa ở ruộng ăn cơm

          Ông Chàu Xừa rảnh rang ở bản cũ nhiều đời

          Hai trai Bôn mới gài bẫy đến chỗ ngôi đền bản

965.   Đến gài vào chỗ ngôi đền mường

          Nơi hay lễ cau chín miếng[102]

          Lễ chín miếng trầu têm

          Hai trai Bôn gài bẫy phía trên

          Hồn trên đầu của ông lẻn xuống dưới

970.   Không phải vía trên đầu ông, hai trai Bôn không quay chân

          Không được vía búi tóc ông, họ lại đem bẫy đi

          Họ đem bẫy gài ở gốc cây cải xum xuê

          Nơi gốc thìa là mướt xanh lá nhỏ

          Nơi ông Chàu Xừa ở bản cũ nhiều đời

975.   Gài về phía đầu mường có cọc buộc voi

          Phía cuối mường có ông thổ công

          Nghe nói vía trên đầu ông về ở với ông Pủ Chàu

          Vào ở lâu ngày nơi ông Lắc Mương[103]

          Ông Pủ Mường lựa lời đẹp và nói

980.   Họ đã có cỗ trưa đến gọi vía ông về rồi

          Họ đã có cỗ cơm đến gọi vía ông

          Vía trên đầu của ông đấy về nhà từ tháng chín

          Vía Minh đã về nhà từ năm ngoái

          Không được vía, hai trai Bôn tháo bẫy

985.   Không được vía Minh của ông, họ lại đem bẫy đi

          Nửa đêm, hai trai Bôn lại đến gài bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng, họ lại gài bẫy Cưn Căm

          Hai trai Bôn gài về phía người ta hay lên rẫy

          Gài về đường dân bản hay ra đồng

990.   Vía trên đầu của ông hoá thành chim chích bay ra

          Vía chó cùng vía lợn bị mắc thì thả ra

          Không được vía ông, họ gài đến chỗ

          Họ gài bẫy về nơi đường đi đến thăm cây cành võng

          Nơi họ hàng Lung Ta của ông bề thế và giàu có

995.   Họ gài bẫy phía trên, hồn ông lẻn xuống dưới

          Hoá thành con chim chích bay ra

          Thành chim sẻ bay đi

          Mắc vía chó vía lợn thì họ thả ra

          Không được vía ông, họ gài đến chỗ

1000. Họ gài bẫy về nơi bến nước to, bến cả bản

          Bến rộng, bến cả mường

          Gài chỗ bà Tồn Tằng[104] bến nước

          Bà ngâm rượu cần được trăm tám ngàn chum

          Vậy nhưng họ gài bên trên vía trên đầu ông lẻn xuống bến dưới

1005. Vía ông hoá thành con chim chích bay ra

          Vía Minh ông hoá thành chim sẻ bay đi

          Nửa đêm, hai trai Bôn lại đến gài bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng, họ lại gài bẫy Cưn đồng

          Gài qua đoạn đó, họ gài bẫy Cưn đến tận bản

1010. Tiếp nối về đến ngôi đền ở ruộng

          Gài bẫy nơi ông Chàu Xừa nguồn nước

          Ông Chàu Xừa ở rãnh giọt gianh[105]

          Gài nơi ông Pủ chăn bò thuở xưa

          Nơi ông Pủ chăn trâu[106] thuở cũ

1015. Gài nơi bà Tằm Tắc nuôi gà

          Bà Tằm Tảy nuôi lợn, nuôi chó[107]

          Hai trai Bôn gài phía trên vía ông lại lẻn xuống phía dưới

          Vía chó cùng vía lợn bị mắc thì họ thả ra

          Không được vía, hai trai Bôn gài về bậc thang nghiêng

1020. Gài nơi chân thang thẳng

          Nơi thành thang dài

          Hai trai Bôn mới gài ở cửa Tu Đàn[108]

          Gài tiếp vào cửa trong

          Vía ông lại hoá thành chim bay đi, thành chuột nhảy xuống dưới

1025. Hoá thành con nhím, con trút[109] luồn vào hang

          Nửa đêm, hai trai Bôn lại đến gài bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng, họ lại gài bẫy Cưn Căm

          Hai trai Bôn lại gài bẫy ở ông đầu rau và bà bếp lửa

          Ấy nhưng ông lại ôm áo vào xin ở với Bà[110]

1030. Xin ăn chung bữa trưa với ông Đẳm Chàu[111]

          Vào ở mãi với các vị Phi Hươn[112]

          Xin với các Đẳm hãy đẹp lòng

          Xin với Phi Hươn hãy nhón tay phù hộ

          Nửa đêm, hai trai Bôn lại đến gài bẫy Cưn Phà

1035. Gà gáy sáng, họ lại gài bẫy Cưn Căm

          Họ mới đến gài ở cái Pựn rộng sáu[113] hay đựng xôi ông ăn

          Pựn rộng chín[114] ông làm mâm ăn tối

          Ông mới nghiêng mắt đi vào trong màn thấy rét

          Vào nơi giường ngủ cho khỏi mắc bẫy Cưn Phà

1040. Ngoảnh đi vào giường rộng kẻo mắc bẫy Cưn đồng

          Không được vía trên đầu ông, họ lại tháo Cưn Phà

          Không được vía búi tóc ông, họ lại tháo bẫy Cưn Căm

          Nửa đêm, hai trai Bôn lại đến gài bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng, họ lại gài bẫy Cưn Căm

1045. Hai trai Bôn lại gài bẫy vào gối, gài vào nệm

          Họ gài bẫy Cưn Phà vào đầu giường

          Phía chân giường họ gài bẫy Cưn Căm

          Bẫy gài khắp nơi ở trên giường rộng

          Nửa đêm hai trai Bôn lấy cái que nhỏ về luồn

1050. Gà gáy sáng họ đi lấy cái que dài về đâm

          Tay đeo vàng đeo bạc của hai trai Bôn đến chọc

          Nửa đêm, hai trai Bôn đưa dây ngã đến đặt vào cổ

          Đưa dây chết đến đặt vào gáy

          Đã buộc vào đến hai xương bả vai

1055. Nửa đêm ông bị mắc bẫy Cưn

          Phía vách ông mắc phải bẫy Cưn Phà

          Gà gáy sáng ông bị mắc bẫy Cưn Căm

          Giưởng ngủ của ông nhìn thấy giăng toàn dây bẫy

          Ông không chịu được dây bẫy buộc néo đôi

1060. Ông mới chắp tay mở lời xin nói

          Khoan bắt hai chàng trai ơi, khoan hãy trói

          Để tôi ngoảnh sau kêu đến Xiều Phà[115]

          Ngoảnh trước mặt gọi các vị Phi Hươn

          Gọi đến Đẳm của ngôi nhà nhỏ tôi ơi

1065. Gọi đến Phi Hươn hằng phù hộ tôi lâu nay

          Xin rồi thì hãy đến chắp tay

          Đến quỳ đến xin với hai trai Bôn cho được

          Lạy hai anh người trời xin hãy lắng nghe

          Đẳm trong nhà cất lời hay và nói

1070. Lúc mặt trời lặn tôi đã nhích lệch bẫy đi rồi

          Nhưng phận chết thì không còn cứu vãn được nữa

          Ông mới ngoảnh sau gọi Xiều Phà

          Ngoảnh phía trước gọi các họ các Chào

          Gọi đến cây cành võng nơi dày

1075. Gọi bên họ Lung Ta bề thế và giàu có

          Hãy lại đây giúp tiếng cho tôi với nhé

          Cùng với đến giúp lời

          Gọi đến cây dầm rui nhà cùng với cây gỗ dẻ

          Anh em dòng họ hằng ăn chung bữa trưa

1080. Gọi đến họ cùng chung chú

          Gọi đến Chào hằng chung dòng dõi

          Hãy lại đây giúp tiếng

          Cùng với đến giúp lời

          Đẳm nhà thảy cùng cất lời đẹp và nói

1085. Chúng tôi quỳ đây chắp tay xin hai trai Bôn không được

          Lạy hai anh người trời họ không ngoảnh tai nghe

          Ông ngoảnh phía sau gọi Xiều Phà

          Ngoảnh phía trước gọi các họ các Chào

          Mới gọi đến ông chăm bò ở nhà con thuở trước

1090. Gọi đến ông chăm trâu thuở cũ

          Gọi đến ông Chàu Xừa nguồn nước

          Cùng bà Chàu Xừa nơi rãnh giọt gianh

          Hãy lại đây giúp tiếng

          Cùng với đến giúp lời

1095. Ông ngoảnh phía sau gọi Xiều Phà

          Ngoảnh phía trước gọi ông Pủ Mường

          Gọi đến ông Pủ Mường hay ngồi quanh chum rượu

          Hãy lại đây giúp tiếng

          Cùng với đến giúp lời

1100. Ông Pủ Mường với bà Nhả Nàng cất lời đẹp nói

          Chúng tôi lạy người trời họ không ngoảnh tai nghe

          Mặt trời lặn chúng tôi muốn nhích lệch bẫy không được

          Đến phận chết thì không còn cứu vãn được nữa

          Ông nay nghển cổ lên khóc van trời rằng sẽ khổ

1105. Hai trai Bôn mới bắt ông vào nơi dây buộc quấn

          Từ nay sẽ phải đi về trời

          Vía trên đầu của ông nhẹ nói

          Hai chàng Bôn ơi khoan khoan đã

          Khoan, chớ vội chớ vàng

1110. Khoan hãy lôi lấy vía tôi về

          Để tôi ngoảnh phía sau gọi Xiều Phà

          Ngoảnh mặt vào trong nhà gọi con

          Gọi đến con trai cả ông thường cầm lái[116]

          Gọi đến con gái lớn cuộn dây chỉ đỏ

1115. Gọi đến con gái quý gái yêu

          Hỡi con gái út của ta đang ở đâu

          Gọi đến con nhiều lứa

          Gọi cháu nhiều lớp tuổi

          Cháu nội ông hay dắt đi chơi

1120. Cháu ngoại đến thăm ông bà dắt đi nhởi

          Chúng mày hãy đến bổ lấy cau chín miếng[117]

          Chúng mày đến têm trầu chín miếng

          Chúng mày đem đến quỳ và chắp tay xin

          Xin hai trai Bôn cho được nhé

1125. Lạy hai người trời cho ngoảnh mặt nghe với nhé

          Để họ thả vía ra cho ông ở lại với con cháu trong bản

          Để họ thả vía búi tóc của ông

          Để ông ở lại với cháu con nhiều lứa trong nhà

          Để ông sống thành già ăn cá ở nhiều dòng nước

1130. Con út của cha hỡi

          Con trai cả, con gái lớn của cha hỡi

          Con gái và con trai cất lời đẹp nói

          Ông ơi, bố à

          Con gái con trai từng có cỗ cơm về nhà Then xin sống mà không được

1135. Từng có cỗ lợn to lên nhà Then xin giải việc chết mà không được

          Qua lúc mặt trời lặn xuống con gái/ trai không đổi lời được nữa

          Đến ngày chết con gái/ trai không cứu vãn gì được nữa

          Gọi đến bác ở nhà phía trên

          Gọi đến chú út ở ngôi nhà phía sau

1140. Nhấc chân đến đây giúp lời với nhé

          Cất bước đến đây giúp tiếng với nhé

          Nhấc chân đến giúp lời không được nữa

          Cất bước đến giúp tiếng không được nữa

          Hết ngày, đến lúc chết không còn cứu vãn gì được nữa

1145. Gọi được chốc lát rồi ông ngoảnh đầu vía lại

          Ông kéo lấy cái chăn ấm về trùm

          Kéo lấy cái chăn bông về đắp

 

* Ốm sốt

 

          Sốt năm này sốt nhiều

          Sốt năm ngoái thì thành sốt ít

1150. Người ta đeo giỏ đi tìm đất nương dâu

          Người ta vượt rừng vượt đồi đi tìm đất nương Hỏm

          Ông cũng vượt rừng vượt đồi đi tìm đất nương Hỏm

          Về phía cuối nguồn suối đánh dấu nương dâu

          Vạt phía trên thì đánh dấu nương bông

1155. Vạt dưới đánh dấu để trồng ngô

          Vạt trên đánh dấu để trồng lúa rẫy

          Vào trong dốc suối đánh dấu nương rồi về

          Mặt trời xế cuối ngày chập tối

          Nhìn ngó kỹ càng để đánh dấu rồi ông quay về

1160. Xách lấy ống nước đi lên bến

          Người ta đứng trên mũi đá bên bến rửa mặt

          Họ tắm bến dưới họ được ngà voi

          Vậy nhưng ông tắm bến dưới ông không được ngà voi

          Họ tắm bến trên họ được bạc trăm

1165. Vậy nhưng ông tắm bến trên ông không được bạc trăm

          Ông chỉ thấy bị sốt to sốt nhỏ trong người

          Ông thấy sốt nóng len lỏi vào xương

          Lạnh thấu vào trong thân như khói sương bay

          Quay chân về nhà con thấy vò xôi nếp ông không buồn vắt

1170. Thấy chõ rau hông ông không buồn ngó

          Mùi cơm phả đến ông thấy buồn nôn

          Mùi rau phả đến ông như muốn mửa

          Ông mới ngoảnh mặt vào trong buồng ông ngó

          Ông mới vào kéo lấy đống chăn dày về trải

1175. Kéo lấy đống chăn bông về đắp

          Mỗi chiều mỗi sốt nhiều

          Mỗi trưa mỗi sốt thêm

          Sốt nó luồn vào người như khói như sương

          Nghe tiếng chết vang bên tai chằm chặp

1180. Ngày ngày nghe văng vẳng bên nệm gối chăn

 

* Mơ xấu

 

          Nửa đêm ông mơ toàn mơ gở

          Gà gáy sáng mơ chẳng mơ lành

          Nằm trên giường mà mơ buồn bực

          Mơ những điều buồn chán đêm nào cũng mơ

1185. Ông mơ được trùm áo trên đầu lên nhà Mẹ thăm Then

          Ông mơ được vung tay lên Then đến thăm khuôn đúc

          Ông mơ gói cỗ cơm lên nhà Mẹ thăm Mẹ Cuổng và bà Nàng

          Mơ để lại cây sào đình màn cho con trai cả

          Mơ bỏ lại cây phơi thổ cẩm cho con trai thứ

1190. Mơ bỏ đi che Ịt[118] và guồng sợi cho con gái út

          Bỏ lại đám mạ rộng và thửa ruộng to cho con lứa sau

          Bỏ đi vò đựng bạc vàng và vợt Binh cùng nhà cửa

          Mơ bỏ lại nồi nấu cơm, đĩa sứ, bát đũa và muôi canh

          Nửa đêm rồi ông cứ mơ điều xấu

1195. Gà gáy sáng thì mơ chuyện buồn

          Nằm trên giường cao mà mơ buồn bực

          Mơ những điều buồn chán đêm nào cũng mơ

          Mơ ông lên khai phá rừng lau trên mường trời làm ruộng

          Mơ phát trảng tranh đồng Then làm nương dâu vườn Hỏm

1200. Ông mơ được lên dệt cửi dưới chân lèn

          Về ruộng nương ở Tổng Đằm

          Mơ được chải chuốt vào vườn đậu quên bữa tối

          Mơ được diện chưng vào vườn dưa quên cả vợ

          Ông mơ được đeo trang sức vào gian thờ ăn lễ mâm trâu

1205. Ông mơ được hưởng công nuôi con gái con trai không bao giờ hết

          Ông mơ sẽ hoá thành ông Đẳm của dòng họ để ăn cỗ mâm trâu

          Nửa đêm ông mơ toàn mơ gở

          Gà gáy sáng mơ chẳng mơ lành

          Nằm trên giường cao mà mơ buồn bực

1210. Mơ những điều buồn chán đêm nào cũng mơ

          Ông mơ được đi đến sông Mã

          Được đi đến bến Xăm

          Mơ thấy sửa soạn đồ đi Hiếu[119]

          Mơ được ngồi kiệu, ngồi võng đòn cây tươi

1215. Ông mơ được vào hang không ra

          Vào hốc vào hố mà không quay về

          Ông được đi ngược suối năm nay hết nguồn

          Ông mơ ngó qua đồi qua núi hết tầm mắt

          Ông mơ được trèo cây bợ, cây dẻ chót ngọn cao

1220. Hết mất lá và hoa chuối bà Nhả Nàng không cho ở

          Ông khuôn đúc ở mường trời đã bảo ông về

          Ông nói sốt ốm năm nay là ốm chết

          Sốt ốm năm ngoái còn quay về với con cái được

          Nay như cây sắp đổ thân cây rệu rã rồi

1225. Ngày sắp chết ông xin dặn lại con trai cả

          Xin quay mặt về gọi dặn con gái trong nhà

 

* Xin của cải với con

 

          Ngày tôi ngã phải cho có mâm cơm ngày ngã nhé, con ơi

          Ngày chết xin cho có mâm cơm ngày hết

          Cho có mâm cơm hết để tiễn về mồ

1230. Để cho có cây gỗ cứng che cửa Tu Tài[120]

          Cho có quan tài vằn che cửa nghĩa địa

          Cho có gỗ làm quan tài cây thuôn thân thẳng

          Cho có gỗ rộng sáu[121] đến đậy thân

          Cho có gỗ rộng chín[122] thân tròn về đặt làm ma

1235. Tấm Tủng lên mường trời làm thuyền

          Tấm Pang về mường Bôn che nắng

          Hai bên sườn có làn gió nhẹ

          Có con chó to trả công người ta đi chặt gỗ

          Cho có con gà trống to làm lễ xin với rừng

1240. Để cho có gỗ về nghênh ngang giữa nhà như khung cửi

          Cho có bốn cây sào về buộc làm giàn

          Chú với thím cùng gọi là giàn treo vải

          Bên dưới kia cho các cô dâu nhảy sạp ném còn

          Có cả Chong Cơ Nen con rể đan cài

1245. Con dâu sẽ quết nhựa đen bôi răng, chải tóc

          Vợ với chồng vót đũa so đôi ghi nhớ về sau

          Theo luật trời thì trực bên giường ma

          Cờ Chông cắm dưới chân cầu thang ủ rũ

          Có người đánh trống với người thổi kèn loe

1250. Cho có con dâu cả đến sắp mâm trưa

          Con rể thứ về sắp mâm trưa

          Cho có con rể đến lo việc để cầu phúc

          Ông dặn xong xuôi rồi ông ngoẹo đầu vào ngủ

          Nằm sấp ông bảo ngứa ngáy

1255. Nằm ngửa thì ông kêu nóng mình

          Nằm nghiêng ông bảo là chóng mặt

          Ông gọi thức con gái con trai choàng tỉnh

          Trời làm cho sắp phải khổ rồi con ơi

          Ông than thở đôi hồi rồi nhắm mắt

 

* Lúc chết

 

1260. Đã thấy nước dãi đỏ vàng quết môi

          Khạc không nổi cục đờm ông đứt hơi thở

          Con cái đến ôm

          Ông đứt hơi chết đi con gái con trai đến đỡ

          Con khóc ôm chân bố không cho rơi xuống ruộng

1265. Khóc ôm đùi bố không cho rơi xuống bùn

          Con túm tụm khóc than xót thương thể như cha chết "chém"[123]

          Xót nỗi như ông ngã con dọn cơm cho ăn toàn đũa "đầu giun"[124]

          Xót ông chết bỏ lại con gái chưa biết đường để sợ

          Con chưa biết nói năng thưa chuyện điều gì

1270. Lúc ông ngã, con ông đánh trống mường

          Lúc ông hết phúc chết đi con trai ông đánh trống cụt

          Khắp tất cả anh em trong họ đến đủ mặt

          Mới bắc nồi sáu lên trên kiềng đun nước

          Tắm cho ông được sạch sẽ

1275. Tắm thân mình ông cho sáng bóng

          Hai bên hông tắm nước cho trắng cho trơn

          Lúc còn sống ở nhà Then ông tắm nước nóng

          Ông mới giũ tấm áo đẹp nếp cứng

          Thay đi tấm áo dài chấm đất

1280. Kéo lấy chiếc khăn trắng vắt vai

          Chiếc mũ vải thêu con dâu đội lên đầu cho ông

          Nghe chan chát rìu đẽo quan tài

          Canh cách tiếng đẽo hai tấm ván

          Ghép quan tài ở gian thứ

1285. Đặt quan tài ở gian giữa

          Mới đem ra đặt quàn kề với gian bên

          Mới đem quan tài ra quàn gian giữa

          Đem ra chỗ cạnh giường Chong Căm sặc sỡ

          Giở các tấm vải thổ cẩm dệt đến quây

1290. Màn Co Khuýt[125] bốn góc về chăng

          Vải trắng dày dệt nước[126] treo phía trên

          Ba mươi lớp vải trắng phủ mắt

          Ba mươi lớp chăn hoa phủ mặt

          Vải thổ cầm nhiều tấm đem đến đắp cho ông

1295. Con trai/ gái ông mới nhấc chân xuống bậc thang giữa

          Bước xuống bậc thang cuối

          Rảo chân bước ra khoảnh đất mịn

          Con mới cúi mặt vào cổng trâu

          Ngửa mặt vào chuồng gà

1300. Con nào không muốn ngã nó chạy ra xa

          Con nào muốn được chết nó chạy đến gần

          Nó đậu vào ngón tay út

          Nó nằm vào lòng bàn tay

          Mới quật đầu gà vào cột vía cho Đẳm biết mà dịch ra xa

1305. Quật đầu gà vào cầu thang

          Vung tay đến dọn mâm trưa cho Đẳm Chàu[127]

          Quật gà với hòn đầu rau để việc hại cho bà thần bếp được thấy

          Để con gái/ trai được đặt mâm theo chiều ông quàn

          Để ăn cơm trên mâm, ngủ nhà theo hướng cây Chờ Đằng[128]

1310. Cây Chờ Đằng chống thượng ốc theo chiều dọc

          Khi ông còn sống nhờ làng

          Rũ phúc xuống ngày nào thì nhờ Hàng Khoan[129]

          Có đủ mặt bà con và người trong họ

          Có từ anh với em đủ mặt hai bên

1315. Người ở bản mường thì việc gì cũng thạo

          Nghe tiếng trống ở nhà tạo là biết có việc tang

          Mới lấy một sọt Cuôi trầu về lễ

          Xin trình bày cặn kẽ về việc giúp tang

          Ta sẽ cùng bước chân đến núi lớn tìm cây gỗ

1320. Vào đến rừng sấu, vạt săng lẻ thì thấy đám cây săng vì

          Trời định cho cây gỗ săng vì

          Xuống mường đất mường bằng làm Miệu[130]

          Để lấy cây mét làm kiệu làm khung khiêng về

          Người chặt ở phía này phía kia không liền lại

1325. Đốn phía này phía kia không lành

          Dăm gỗ văng ra rào rào

          Cây bị đốn đứt nửa sau

          Bị đứt thêm nửa trước cây gieo ngọn xuống

          Không cho đổ về nước kẻo mất dòng cá

1330. Không cho đổ về ruộng kẻo mất vạt lúa

          Không cho đổ về phía bản kẻo mất nhiều dòng họ

          Mới cho đổ về núi về non trập trùng

          Đổ về dốc về suối mọc chuối rừng hoa đỏ

          Người mường vào cạnh rừng chặt nêm

1335. Phía này chặt nêm gỗ dẻ

          Phía kia thì chặt nõ

          Người mường vào đóng nõ cho cây nứt

          Nêm luồn vào thân gỗ tách đôi

          Tấm Tủng thì giao cho họ hàng

1340. Ghép ván cho khớp

          Ghép gió cho khít

          Được giờ lành thì làng nộp gỗ

          Theo luật mười hai trời định xuống trần

          Theo lệ hai mươi lăm

1345. Là lề lối từ Then đặt xuống

          Mới có cỗ lợn to cúng kể với Đẳm nhà

          Nay có gỗ rộng sáu để đặt thân ông vào

          Gỗ rộng chín cây thuôn để đặt ông vào làm ma

          Ông sẽ cúi mặt vào quan tài vằn

1350. Ông sẽ ngửa mặt vào quan tài vằn gỗ chẻ

          Ngoảnh mặt vào quan tài lớn để con được làm ma[131]

          Đến giờ tốt rồi dân làng về nộp gỗ

          Lấy tấm Tủng về đặt

          Con gái con trai mới nâng lấy thân ông dậy và đem đặt

1355. Rồi tấm Pang úp vào

          Mới trộn pha sơn quét pha màu lĩnh

          Trộn pha sơn quét pha màu gấm lụa

          Nhìn thấy ánh đỏ ánh vàng của sơn rọi sáng

          Ông ngã ở nhà con nằm đúng chiều

1360. Chết ở nhà con trai nằm đúng hướng

          Ông ngã đưa vía lên nhà trời giống tổ tiên xưa

          Chết về nhà Then cũng thể như tổ tiên thuở cũ

          Ông ngã đưa vía lên nhà Mẹ

          Hệt như người già ngày trước lớp xưa

1365. Như các ông tổ Ta Nai[132] bên họ ngoại

          Ngã được trâu, chết được của

          Được thành giàu có

          Ngã đi lên nhà Mẹ được của cải chầu Then

          Lúc còn là người bố mẹ gọt bằng thu "của xấu"

1370. Ông rũ phúc xuống ngày nào Lung Ta thu "của cuối"

          Mọi thứ mọi vành đều thu khắp

          Tính hết mọi của cải em trai/ gái thu đủ

          Tất cả mọi đồ đều thu hết

          Có cả thông gia "nối giường sát mặt"[133]

1375. Thu từ chuỗi chân chài đứt

          Thu từ nồi đồng cũ

          Tôi thu từ cái đục và cái chàng

          Thu từ cái cày và cái mai

          Thu từ ống đựng dao cùn và vòng khâu rìu

1380. Thu từ nồi sáu đựng nước lã

          Nồi năm để nấu canh

          Vò sành đựng mẻ chua

          Một bên xin thu từ sanh

          Một đàng thu mâm đồng

1385. Đàng này thu nồi năm

          Đàng kia thu nồi rán

          Cạnh đây thu nồi Khè[134]

          Thu từ cái trống lớn với cái chiêng ngân

          Một bên thu mâm mây

1390. Bên nữa thu rổ bát

          Thu từ bát đũa và muôi canh

          Bên này thu chén uống rượu

          Thu chén có hoa văn sáng nhà ông rót rượu

          Thu từ cái đĩa để về nhà Then uống rượu

1395. Một bên thu vò sành Hay Bạch[135]

          Góc kia thu lấy Hay Ham[136]

          Phía bên thu cái chậu viền bạc viền vàng rửa tay ăn cơm

          Thu từ ống nước nhỏ có buộc quai mây

          Của người chết về trên Bôn đón bà bác

1400. Bên này thu lấy Cơ Bem vằn ngang dọc

          Bên kia thu lấy rương Cắt Bàm[137]

          Còn một bên nữa

          Tôi thu từ che Ịt có tay quay cùng guồng xe sợi

          Thu từ vải viền quanh cùng tấm vải tơ vàng

1405. Thu từ vòng bạc đeo tay

          Thu từ nhẫn đeo ngón út

          Chuỗi dây chuyền bạc dùng lúc còn con gái

          Thu từ hoa tai trắng đeo đẹp từ hồi còn bé

          Thu từ vòng bạc đeo cổ từ hồi còn thơ

1410. Thu từ cái mỏ vịt[138] bằng bạc

          Chùm chìa khoá nơi thường lấy mở

          Thu từ váy tấm mới chạm sàn nhà

          Thu từ váy lụa mới buông dài chạm đất

          Sặc sỡ tấm khăn quàng trên đầu

1415. Thu từ váy thêu, khăn đen, áo trắng viền vàng đỏ

          Đấy là của quý từ quan viên dành mang đến đón

          Đấy là của cải để đón dâu dân bản được thấy

          Không thấy thì rũ phúc xuống ngày nào em gái/ trai thu cho

          Từ ngày trước từng làm dâu cho nhà Quan Hôm

1420. Thu từ cái ghế mây néo chằng nhiều sợi

          Dây quấn chặt và néo vòng đai[139]

          Thu từ tấm nệm dày và tấm chăn, cái gối

          Thu từ tấm ván ngồi khung cửi dệt lĩnh

          Tấm ván ngồi dệt tơ

1425. Thu từ sợi go, khung quấn sợi và guồng quay lớn bé

          Thu từ giỏ đựng ống chỉ xanh chỉ vàng

          Thu từ ngọn đèn thắp sáng đêm dệt cửi

          Thu từ rổ đan dày cùng vợt Binh bắt cá

          Thu từ tấm vải dệt có vằn

1430. Cùng với vải hoa văn thổ cẩm

          Phía bên kia thu dải vải vàng

          Thu từ cái khuyên đeo tai bằng vàng quý

          Thu từ trâm cài đầu bằng ngà voi ngày xưa được tặng

          Thu từ móng tay gấu, răng nanh hổ bịt bạc để đeo

1435. Thu từ quả đào bằng bạc hay đựng trầu cau

          Thu từ chuỗi xà tích bạc trắng buông rủ lanh canh

          Hay điểm trang làm dâu hồi mười ba tuổi

          Thu từ màn cùng chăn, nệm, gối mặt hoa

          Mọi thứ đều thu khắp

1440. Đếm đủ cả ngàn đồ thu đủ

          Không cho thiếu đi loại đồ nào

          Thu từ bạc thành nén

          Thu từ vàng thành cây

          Và thành vòng đeo

1445. Thu từ vòng bạc Pương[140] là bạc gốc mẹ nuôi

          Thu cả tấm thổ cẩm hoa văn dệt dày

          Một bên còn thu con trâu cày ruộng

          Bên kia thu bạc nén

          Mọi thứ đều có cho ông rồi

1450. Đếm đủ cả ngàn đồ thu đủ

          Không cho thiếu đi loại đồ nào

          Của cải sống cũng thu nhiều cho ông rồi

          Đồ chết thì đã thu hết

          Trông lại cho thật kỹ chẳng thiếu thứ nào

1455. Lúc còn là người bố mẹ gọt bằng thu "của xấu"

          Ông rũ phúc xuống ngày nào Lung Ta thu "của cuối"

          Mới đến ngồi đầu quan tài thu của

          Ngồi bên vai thu gọt bằng cho ông

          Tôi sẽ nộp vào tay phải cho ông nhé

1460. Mắt thấy ông đẹp lòng, nhìn kỹ rồi nhận lấy

          Ông lấy lên mường Bôn đón bà bác

          Lấy lên trên mường trời đón bà Cuổng Pa Mương

          Đường đấy là đường ông chết đấy

          Góc ấy là góc ông chia

1465. Phía ấy là phía ông biếu

          Đừng để thiếu đi loại đồ nào đấy nhé!

./.

---

[1] Bài này được thể hiện cho người chết là người đàn ông đã cao tuổi.

[2] Chum rượu kiệu: Loại chum sành lớn để ủ rượu cần, nặng trên 100 kg nên khi vận chuyển phải có nhiều người để khiêng hoặc kiệu mang đi.

[3] Buồng Cụm: gian buồng nhỏ nơi trai gái tâm tình với nhau.

[4] Nà Hòn: một cánh đồng ruộng khô trên mường trời, nơi các vía người chết thường tụ tập để tổ chức và tham gia các trò vui chơi.

[5] Nà Lạnh: là cánh đồng vui chơi trên mường trời, tương tự như Nà Hòn.

[6] Chìm Niều: trò chơi tìm vật nhỏ được giấu trong đất cát.

[7] Tò Lẹ: Trò chơi bằng cách chọi quả "mắc lẹ" để tính điểm, gồm nhiều người chơi, đa phần là các cô gái. Trong trò này có từ 5- 7 nhóm động tác sử dụng "mắc lẹ" để thể hiện sự khéo léo, chính xác. Người nào thực hiện xong các nhóm động tác trước tiên mà không mắc nhiều lỗi thì sẽ là người thắng điểm.

[8] Huổng: cũng gọi là Hạn Khuống, nơi tụ tập gái trai vui chơi tìm hiểu nhau.

[9] Mường Cụa: chưa rõ.

[10] Mường Lào: vùng đất phía Tây biên giới Việt Lào ngày nay, nơi ở của người Lào (không nhất thiết phải thuộc Quốc gia Lào).

[11] Cụa: tức Mường Cụa.

[12] Cây Pền: tên một loài cây rừng, thân mềm và dễ chẻ.

[13] Cây Tạu: cây bùng bục.

[14] Mẹ: bà nữ thần Nàng Ay- Nàng Am ở trên trời.

[15] Tổng Đằm: cánh đồng tưởng tượng trên mường trời.

[16] Ỏn Nàng La: bà nữ thần ở trên trời.

[17] Nhà xinh: nguyên văn là "hướn xón", tức là những ngôi nhà đẹp nối tiếp nhau.

[18] Ăm Ắc, Ẳm Ọc: chuyện sinh thành, được sinh ra.

[19] Hong Pa: súc vải tơ để trên mâm cùng các lễ vật khác, v.v… trong thủ tục cưới xin. Tấm vải này sẽ được thầy Mo cúng "thu lại", để làm của cải đưa về trời.

[20] Khánh Mẻ: đây là chiếc vòng bạc thường bên nhà trai phải kiếm cho nhà gái theo phong tục, trước khi diễn ra đám cưới. Đây là chiếc vòng nhất thiết phải có để trả công người mẹ đã nuôi nấng cô dâu khôn lớn, trưởng thành.

[21] Bố: tức Then trời.

[22] Ăn nhà: nối nghiệp nhà.

[23] Mẹ: bà nữ thần trên trời.

[24] Nàng: bà nữ thần trên trời.

[25] Then Bảu: Then phụ trách việc đúc ra thân thể con người.

[26] Pa Căm: Bà nàng Vàng, ở đây ý nói nguyên liệu để đúc người lấy từ vàng.

[27] Then Chẳng Băng: vị Then đong đếm, tính toán lượng vật liệu cần thiết để đúc nên người.

[28] Mẹ: các từ Mẹ tiếp theo ở trong phần "Đúc người" này đều là nói về các bà nữ thần trên trời.

[29] Bố: các từ Bố tiếp theo ở trong phần "Đúc người" này đều là Bố Bôn, tức Then trời.

[30] Lam Phạ: người nhà trời, ở đây là thợ làm việc trong khu vực lò đúc khuôn.

[31] Mảng Mà: giống cây bồ quân nhưng quả nhỏ hơn.

[32] Then Phán: Then tiên đoán.

[33] Ý nói bị chết lúc còn là thai nhi.

[34] Ý nói bị chết do rơi từ trên sàn nhà xuống đất.

[35] Ý nói bị chết do ngã cầu thang.

[36] Ý nói bị chết do bị thương lúc đi chơi, ra sông suối.

[37] Ý nói bị chết do đi vào rừng vào núi, khi về bị ốm đau không chữa khỏi.

[38] Ý nói bị chết đuối do rơi thuyền rơi bè, tắm suối.

[39] Ý nói bị chết do trâu bò chọi nhau húc phải.

[40] Ý nói bị chết do hổ vồ.

[41] Ý nói chết do rắn cắn, do bị thắt cổ.

[42] Ý nói bị chết do nhiễm các loại vi khuẩn và trùng độc.

[43] Ý nói bị chết do nước lũ cuốn.

[44] Ý nói bị chết do ăn lá ngón.

[45] Ý nói bị chết do rơi vực sâu, rơi lèn đá.

[46] Ý nói bị chết do thuốc độc.

[47] Ý nói bị chết do dao kiếm, gươm đao.

[48] Ý nói bị chết do súng đạn, bom mìn.

[49] Bố: tức là Then Bắc.

[50] Bố: Then trời.

[51] Pa Mương: bà nữ thần ở mường trời.

[52] Xi Đà: Thần Xêrêvađa (Thần Vệ đà).

[53] Nhà Bóng: nhà dựng tạm cho người chết khi còn đang tiến hành đám tang, chưa đưa đến nghĩa địa.

[54] Nguyên văn là "mắt", tức là con bọ chó.

[55] Pành: là một khối nhỏ nằm dưới da do bị sưng, tấy hoặc bệnh khác. Sở dĩ dùng từ Pành trong trường hợp này là do lúc bắt đầu có thai, người ta thường nói là có Pành trong bụng.

[56] Cây Hột: loài trúc nhỏ hay được dùng làm cần uống rượu.

[57] Cây Bóng: một loài cây rừng.

[58] Cá Đỉ: cá đòng đong.

[59] Đòn dưới khung cửi: khung cửi dệt vải thổ cẩm thường có nhiều đòn bẩy hoặc kéo đặt phía dưới để có thể dệt được nhiều lớp hoa văn trên tấm thổ cẩm thông qua điều khiển các đòn này.

[60] Cá Tết: cá láy.

[61] Cá Pàu: tên một loài cá suối.

[62] Mẹ: bà nữ thần trên trời.

[63] Bố: chỉ Then trời.

[64] Ý nói là việc sinh nở an toàn, nhẹ nhõm.

[65] Nồi năm: đơn vị đo dùng nắm tay người lớn áng chừng đường kính miệng nồi, nồi năm có đường kính khoảng 50 cm.

[66] Cơ Dắng: một loại giỏ đan bằng mây, dùng đựng các đồ đạc khi đi nương, đi rẫy.

[67] Cơm ra góc: cỗ cơm để cúng khi người phụ nữ ở cữ và trẻ sơ sinh đã hết thời gian phải nằm cạnh bếp được chuyển vào ngủ trong buồng.

[68] Hinh Ho: nơi thờ bà tổ của thầy cúng.

[69] Con mò: nguyên văn là "tô mắt", tức con bọ chó.

[70] Cá Dừn: một loài cá thuộc họ cá trê, hay bắt gặp ở các dòng suối trong rừng rậm.

[71] Gọt bằng: chỉ sự hành động, quyết định dứt khoát; ở đây nói về sự chấp nhận lễ vật dâng cúng.

[72] Con mò: nguyên văn là "tô mắt", tức con bọ chó.

[73] Giỏ Xạ: một thứ giỏ đan bằng lạt nứa, có thể đựng đồ và các hạt ngũ cốc từ 10-20 kg.

[74] Sọt Cuôi: sọt đan bằng nan tre, nứa… có mắt to bằng lòng bàn tay, dùng gánh lúa bông từ ruộng về nhà, người khoẻ có thể gánh được 50- 60 kg với loại sọt này.

[75] Ông Pủ Chàu này trông nôm vườn trời.

[76] Pủ Lin Vang: ông Then bắc máng nước vào ao cá hồn ở vườn trời.

[77] Chà: bữa cơm cúng.

[78] Pủ Mường: các vị tổ tiên chung của cả mường.

[79] Mẹ Bảu: Bà nữ thần trên mường trời phụ trách việc đúc ra thân thể con người.

[80] Học: cũng gọi là Chở Học, loại ống nước dài từ 1,5-2,5 mét, thường làm bằng cây mét hoặc cây nứa to, đục xuyên qua các mắt lóng để lại mắt cuối giữ nước trong ống.

[81] Quán Lo: một nhánh trong dòng họ Lò.

[82] Xanh: nghĩa gốc là "hào quang, tia chớp", ở đây ý nói vía của con quý giá như hào quang của trời.

[83] Kèo: ngọc, viên ngọc; ở đây ý nói vía của con quý như ngọc ngà.

[84] Ý nói từng khổ sở, khóc than…

[85] Bến Xăm: bến sông Chu ở Thanh Hoá.

[86] Sông Hiếu ở Nghệ An, chảy qua các huyện Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ rồi nhập vào Sông Lam.

[87] Mẹ Chàu: bà nữ thần trên mường trời.

[88] Bố: tức Then trời (trong đoạn này và đoạn tiếp theo).

[89] Đứt bỏ: ý nói công việc được giải quyết dứt khoát, không còn dây dưa gì.

[90] Quan Cụm, Lang Ke: cũng gọi là Quan Cù, Quan Ke- người theo lệnh Then Số Mệnh chuyên đi bắt những người đã hết hạn làm người ở dưới trần gian.

[91] Cưn Phà, Cưn Căm: tên các loại bẫy Cưn.

[92] Nàng Am, Nàng Ay: các bà nữ thần ở trên trời.

[93] Cá Mụt: một loài cá suối.

[94] Co Huông: sàn lộ thiên, nơi trai gái Thái thường tụ tập tâm tình, vui chơi. Sàn này dựng ở cánh đồng Co Huông là cánh đồng trai gái mường trời  hay tụ tập vui chơi.

[95] Nguyên văn là "náng nẳm", các cô gái được đặt tên là Năm, hoặc em thứ năm trong số anh chị em.

[96] Tổng Cha: cánh đồng tưởng tượng ở trên mường trời.

[97] Tổng Kèo: cánh đồng tưởng tượng ở trên mường trời.

[98] Tổng Cắc- Tổng Co: theo quan niệm người Thái, có một cánh đồng đông vui trên mường trời, gọi là Tồng Cắc- Tồng Co. Vui chơi ở cánh đồng này toàn là trai xinh gái đẹp, đó là linh hồn của những người chết non dưới trần gian.

[99] Nhả Nàng: bà nữ thần ở trên mường trời.

[100] Mường Lải: mường trong tưởng tượng, được cho là ở trần gian.

[101] Mường Inh: mường trong tưởng tượng, được cho là ở trần gian.

[102] Nguyên văn là "cau hủ", tức là chín tai cau.

[103] Lắc Mương: cọc mường, do ông tổ đầu tiên đi dựng bản lập mường cắm làm ranh giới đất mường. Ông này về sau được dân mường tôn là Pủ Lắc Mương.

[104] Tồn Tằng: tên bà thần canh giữ bến nước của bản.

[105] Ông Chàu Xừa nguồn nước… rãnh giọt gianh: Các ông Chàu Xừa này có nhiệm vụ phù hộ xung quanh ngôi nhà sàn, tính từ giọt gianh trở vào.

[106] Pủ chăn bò… chăn trâu: Các ông Pủ này phù hộ cho trâu bò được nuôi dưới gầm sàn.

[107] Bà Tằm Tắc… nuôi chó: Các bà này phù hộ cho gà lợn… được nuôi dưới gầm sàn.

[108] Tu Đàn: cửa chính để đi từ sàn ngoài vào gian giữa của nhà sàn.

[109] Trút: con tê tê.

[110] Bà: Bà Đẳm tổ tiên trong nhà.

[111] Đẳm Chàu: tổ tiên trong nhà.

[112] Phi Hươn: gia tiên.

[113] Pựn: một loại rá to và nông lòng, đan bằng tre. Khi hông xôi chín, người ta hay đổ xôi ra Pựn để tãi ra và quạt cho bay nơi nóng kẻo xôi bị nhão. Pựn rộng sáu là Pựn có đường kính khoảng 6 nắm tay, tức là khoảng 60 cm.

[114] Pựn rộng chín có đường kình khoảng 80-90 cm.

[115] Xiều Phà: các vị thần mường.

[116] Nguyên văn là "tứ tai", tức là cầm lái thuyền để lái trên sông nước.

[117] Nguyên văn là "mạc cau hủ", tức là cau chín tai- đài quả gắn với cuống quả cau còn được gọi là tai cau.

[118] Che Ịt: che ép quay tay để tách sợi bông ra khỏi hạt bông.

[119] Sông Hiếu: sông bắt nguồn từ huyện Quế Phong, chảy qua các huyện Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn của tỉnh Nghệ An.

[120] Tu Tài: cổng nghĩa địa.

[121] Gỗ rộng sáu: bề rộng đo được bằng 6 nắm tay, tức là khoảng 60 cm.

[122] Gỗ rộng chín: bề rộng đo được bằng 9 nắm tay, tức là khoảng 85-90 cm.

[123] Chỉ là một cách nhấn mạnh để tăng mức độ đau thương.

[124] Đũa đầu giun: cách nói vừa mang tính hình tượng bày tỏ nỗi xót xa, vừa mang tính thực khi liên tưởng cảnh người chết bị chôn xuống đất đen.

[125] Co Khuýt: màn nhuộm chàm đen, phía trên có một dải hoa văn trang trí đính quanh màn, gọi là "Co". Co Khuýt là chỉ dải hoa văn đó được thêu dệt và thùa khuyết.

[126] Dệt nước: lúc dệt vải trên khung cửi, với tơ tằm chưa được sơ chế cho mềm (gọi là "phọc đài"), người ta lấy nước rảy vào vị trí dệt để vải được dệt chặt và dày khí.

[127] Tức người vừa chết.

[128] Chờ Đằng: cây cột chống thẳng lên thượng ốc, nép theo vách ngăn giữa sàn ngoài và gian giữa. Ngủ theo hướng cây Đằng là nằm theo chiều dọc ngôi nhà, bình thường thì phải kiêng.

[129] Hàng Khoan: đội ngũ lo liệu việc tang được dân làng tự cắt cử ra.

[130] Miệu: chưa rõ.

[131] Làm ma: ở đây là làm dâu ma, rể ma để phục vụ và thực hiện các thủ tục trong đám tang.

[132] Ta Nai: ông bà bên họ ngoại.

[133] Nguyên văn là "kèo tò chóng, đỏng tò na", nghĩa là phía thông gia của bậc thân cận trong gia đình.

[134] Nồi Khè: loại nồi đồng nhỏ, có miệng loe.

[135] Hay Bạch: loại vò sành dùng để làm rượu cần, có dung lượng dưới 50 lít. Vò này một người khoẻ mạnh có thể vác gọn trên vai, nên gọi là Hay Bạch ("Bạch" là vác).

[136] Hay Ham: loại chum sành dùng để làm rượu cần, có dung lượng dưới 100 lít. Chum này phải có hai người dùng đòn khiêng để vận chuyển, nên gọi là Hay Ham ("Ham" là khiêng).

[137] Cắt Bàm: chưa rõ.

[138] Mỏ vịt: đồ vật trang sức của phụ nữ, làm bằng bạc và có hình giống với mỏ vịt.

[139] Ghế mây nhỏ của người Thái có vòng đai giữ các chân trụ.

[140] Pương: vòng bạc tính công sinh dưỡng cho người mẹ.