RA BẾN NƯỚC
* Phần phiên âm: Ọc tà xạc hủa
Mứng lộm đay
quái
Mứng tải đay
kha xỏng pái đay hằng
Lộm hưn căm
mướng phạ đay hằng cháu Thẻn
Mạy lộm khăm
xồng mứa pải
05. Cốn tải khăm
xồng mứa hèo
Mạy kèn keo
lắm cọm mứa xù đỉn nuốn
Khôn kính
mứng hau pha pế nừng dảng háy
Kính mứng hau
cáy khứ nừng dảng đừa
Na hau pha dù
hựa pản xà hổm quắn
10. Mỏ mướng khăm
pá mứng ọc tà huổng khư xạc xía na
Ọc tà quang
khư xạc xía hủa
Bạt và lẹo
mứng khăm tọn tặp áu đủ nhường
Tọn chường áu
nhú nhứa
Áu tè vỉ hảu
quái ọc tà huổng khư xạc xía cau
15. Nặm tơ làng nặm
ná nhá áu
Nặm chái cá
nặm mọc nhá áu
Nặm nọc ban
nặm phổn nặm lốm nhá áu
Áu nặm muộc
khau cờ hày huống nả
Nặm muộc khau
cờ ná huống con
20. Nặm muộc khau
xọm đay chằng mà hém cứn
Bạt và lẹo
tỉn xông (xin) phặt cành hảo pảy nớ
Tốc tà huổng
nắm pò mỏ la
Ọc tà quang
nắm pò mỏ mướng
Mứng khăm
nhắp tỉn ọc hong cảng
25. Vảng tỉn ọc
hong quan
Bạt nhàng
dong kính cọm pặp pè lống đảy
Quảy hẻn lống
đảy lái hang hàng
Bạt nhàng
nhạo lống xờ đỉn nuốn
Cải pàng chộc
nọng ná xảo tong
30. Cải pàng long
táy lùm xảo tẳm
Ọc hả nhà tôn
tẳng vắng tà
Ọc hả nhà mà
lau họi pẹt pắn búng
Tà tơ pườn ạp
chạng nhá mứa
Tà nửa pườn
ạp mạ nhá mứa
35. Tà phạc na pườn
ạp cốn tải nhá mứa
Mứa hả tà
huổng tà tấng ban
Tà quang tà
tấng mướng
Nhà chau ới
nhà náng
Xỏ nhà chau
nhìn xọc hơ mỏ la váng xẻn
40. Pẻn mứ hơ mỏ
mướng váng mạc
Xốp pạc cha
tấng chiện mí việc cốc pải
Mạy mướng lùm
lải pải
Vải mướng
piếng lải pùm
Tơ lùm phạ
lải xình pắn cháo
45. Cháo mướng
piếng cọp hăm
Đăm tàn luộn
mèn xình cháo Ví (…)
Khô bo kha
phỉ pà chuốn tắc
Pò bắc mạy
chớ quẻn nén tin
Đay lin chụ
áu chồ quái ná
50. Mạy lộm khăm
xồng mứa pải
Cốn tải khăm
xồng mứa hèo
Khôn na nhắng
hau pha pế nừng dảng háy
Kính hau cáy
khứ nừng dảng đừa
Na hau pha dù
hựa pản xà hổm quắn
55. Khoi pá cháo
mứa tà huổng khư xạc xía na
Khoi pá đăm
ọc tà quang khư lừa mính kính
Bạt và lẹo
mứng khăm ke xưa khư cỏ hạt
Pạt xưa khư
cỏ cùm
Mứng khăm áu
ổ nặm khau cờ hày má tá
60. Mứng đay chón
chán mè mán
Mỏ ke mỏ xạc
Chón chán mè
mai
Mỏ ke mỏ xạc
Chón xao phai
đẳm
65. Mỏ ke mỏ xạc
Vai pạc cọc
mủ
Mỏ ke mỏ xạc
Chón hú lộc
cày
Mỏ ke mỏ xạc
70. Kỉn khau ngườn
lửa
Mỏ ke mỏ xạc
Kỉn cửa ngườn
chăm
Mỏ ke mỏ xạc
Xạc mứa tơ pả
khình kỉn cáy
75. Xạc mứa nửa pả náy
kỉn hừa
Mứng khăm ke
xưa khư cỏ hạt
Pạt xưa khư
cỏ cùm
Tên lống nặm
thùm thục xía hừa hánh
Thùm thánh
xía hừa han
80. Lói mứa nửa xía
mù ngấn bơ
Lói mứa tơ
xía mù ngấn nen
Ạp nặm ạp tè
cuổng mứa nọc
Ạp tè nọc mứa
cảy
Ạp tè láy má
phằng
85. Đay dằn cao dằn
cành má bốc
Nhốc áu xông
(xin) phửn đỉ má nùng
Áu tè vỉ hảu
quái má xài táng na
Vỉ ngá chạng
má xài táng lẳng
Kính mứng
chằng hảo
90. Páo kính mứng
chằng chanh
Nộc cốt dù tơ
pùm cò và mứng đỉ
Kính mứng
hùng mứa tong mướng Láo
Hảo mứa tong
mướng Cùa
Mứng xạc xong
mộm lẹo mứng tào cứn má
95. Dắp dắp tày cắn
kẻn
Chả hẻn tày
cắn ca
Làm xông
(xin) phai táng cộng má pòng hướn mứng
Mứng khăm
nhắp tỉn hưn đảy lái ton en
Bạt nhàng
dong kính cọm tốc xờ chán mốn
100. Bạt nhàng dong
kính cọm cải khừ mứa cuổng
Mứng má hả
tằng hăm hướn lực mứng mằn kỉn ngái
Nằng tằng vải
hướn lực chái mứng mằn kỉn khau
Mỏ mướng nằng
hủa khăm xồng mứng tau
Mỏ thau tạu
đạp ca khăm xồng mứng mứa tọ!
./.
RA BẾN NƯỚC
* Phần dịch nghĩa: Ra bến nước
Ông ngã ông
được trâu
Ông chết được
sang với được giàu
Ngã lên trên
nhà trời được giàu để chầu Then
Cây bị đổ nay
sẽ tiễn về ngọn
05. Người chết nay
sẽ tiễn về nghĩa địa
Cây Kẻn Kèo[1]
thuôn tròn sẽ về với đất mịn
Nhưng thân
ông còn bị ám đen như nhựa cây si
Thân ông còn
ghét bám như nhựa cây sung
Mặt còn ám
đen như gác bếp ám khói
10. Mo Mường sẽ dẫn
ông ra bến lớn để gột rửa mặt mũi
Ra bến rộng
để gột tắm trên đầu
Nói lời rồi,
ông sẽ sắp sửa lấy mọi thứ
Soạn sửa lấy
đồ linh tinh
Lấy từ lược
sừng trâu ra bến lớn để gột búi tóc
15. Nước dưới gầm
sàn là nước ruộng, đừng lấy
Nước từ giọt
gianh là nước sương móc, đừng lấy
Nước ngoài
rìa bản là nước gió nước mưa, đừng lấy
Lấy nước vo
từ gạo lúa nương bông dày
Nước vo từ gạo
lúa ruộng bông sai mẩy
20. Nước vo từ gạo
giã trắng rồi ngâm qua đêm
Nói lời rồi
ống quần xoa bắp chân đi nhé
Đi ra bến lớn
với ông Mo út
Đi ra bến
rộng với ông Mo Mường
Ông sẽ nhấc
chân ra gian bên
25. Sải chân ra
gian ngoài
Bước chân đỡ
thân tròn nhắc xuống bậc thang
Vung tay
xuống thang hoa bậc đẹp
Sải bước chân
xuống với đất mịn
Đi qua miệng
cối nơi Nọng Na[2] gái hay
giã
30. Qua miệng máng
Loỏng nơi cô gái mường trũng hay khua
Đi ra chỗ bà
Tồn Tằng[3]
trông bến nước
Đi ra chỗ bà
ngâm trấu làm rượu trăm tám nghìn[4]
Bung
Bến dưới nơi
người ta tắm voi, đừng đến
Bến trên nơi
người ta tắm ngựa, đừng đến
35. Bến phía bờ kia
người ta tắm cho người chết, đừng đến
Đi đến chỗ
bến lớn là bến chung cả bản
Bến rộng là
bến chung cả mường
Bà Nhả Chàu[5]
ơi, hỡi bà Nhả Nàng[6]
Xin bà Nhả
Chàu giơ khuỷu cho Mo út đặt vỏ Xén[7]
40. Rảnh tay cho Mo
Mường đặt lễ cau
Miệng nói và
thưa mọi việc trước sau
Rằng mọc ở
dưới mường trũng nhiều cây
Mây ở dưới
mường bằng lắm bụi
Dưới gầm trời
nhiều họ hàng Xinh và nghìn họ Chào[8]
45. Họ Chào ở mường
bằng xin nói về tấm vải dệt
Đẳm của người
này là họ Xinh họ Chào là Pang
Do số không
khấm khá nên ma rừng làm gãy[9]
Bố[10]
khắc bậc vào cây lòng ngay Nen thẳng
Được đi chơi
với người tình lấy đời "trâu ruộng"[11]
50. Cây bị đổ nay
sẽ tiễn về ngọn
Người chết
nay sẽ tiễn về nghĩa địa
Nhưng thân
ông còn bị ám đen như nhựa cây si
Thân ông còn
ghét bám như nhựa cây sung
Mặt còn ám
đen như gác bếp ám khói
55. Tôi dẫn Chào ra
bến lớn để gột rửa mặt
Tôi dẫn Đẳm
ra bến rộng để gột rửa thân mình
Nói lời rồi
ông sẽ cởi áo vắt lên cành cây Hạt[12]
Vắt áo lên
cành cây Củm[13]
Ông sẽ lấy
chậu nước gạo lúa nương về thoa
60. Ông từng đi vào
dưới gầm sàn bà chửa
Mo cởi và Mo
gột
Từng luồn
dưới gầm sàn bà goá
Mo cởi và Mo
gột
Từng luồn
dưới sào phơi vải đen[14]
65. Mo cởi và Mo
gột
Từng bước qua
máng lợn
Mo cởi và Mo
gột
Từng chui vào
cửa chuồng gà
Mo cởi và Mo
gột
70. Từng ăn cơm để
thừa
Mo cởi và Mo
gột
Từng vét muối
thừa trong đĩa chấm
Mo cởi và Mo
gột
Gột về dưới
cho cá Khỉnh[15] ăn ghét
bẩn
75. Gột lên trên
cho cá chép ăn mồ hôi
Ông sẽ cởi áo
vắt lên cành cây Hạt
Vắt áo lên
cành cây Củm
Nhảy xuống
nước khuấy động cho trôi đi mồ hôi
Khuấy động
cho trôi đi mùi hôi hại
80. Bơi lên trên
ông sẽ mất vốc bạc giấy
Bơi xuống
dưới ông sẽ mất đùm bạc nén
Tắm nước, tắm
từ trong ra ngoài
Tắm từ ngoài
ra xa
Tắm từ dòng
nước xiết đi vào bờ
85. Nâng chân nhấc
cẳng bước vào bờ
Cầm lấy quần
đẹp đến mặc
Lấy từ lược
sừng trâu chải ở phía trán
Lấy lược ngà
voi chải tóc ở phía sau
Thân thể ông
mới trắng sạch
90. Gột thân ông
mới sáng
Con bìm bịp
núp lùm cây cũng bảo ông đẹp
Thân thể ông
sáng rọi tận Mường Lào
Trắng rọi về
Mường Cùa[16]
Ông gột xong
xuôi rồi ông quay chân về
95. Xăm xăm bước
theo bờ đất
Vung tay bước
theo bờ mạ
Thả ống quần
về đến nhà ông
Ông lại nhấc
chân bước nhẹ lên thang hoa
Bước chân
lướt thân mình lên sàn Chan Môn[17]
100. Bước chân lướt
thân mình qua dưới văng đi vào
Ông đến chỗ
ghế vải hoa nhà con ông hay ngồi ăn bữa trưa
Đến ghế mây
nhà con trai ông hay ngồi ăn cơm
Mo Mường ngồi
phía đầu quan tài sẽ tiễn ông đến
Mo già chống
gươm cứng rồi sẽ tiễn ông về nghĩa địa nhé!
./.
[1] Kẻn Kèo:
chỉ cây gỗ dùng làm quan tài.
[2] Nọng Na:
cách thầy Mo gọi người mà Mo đang nuôi giữ và bảo vệ một phần linh hồn, hồn vía
của họ. Từ Nọng Na dùng cho người đang ở tuổi thanh niên, cả nam và nữ.
[3] Tồn
Tằng: tên bà thần canh giữ bến nước của bản.
[4] Trăm tám
nghìn: chỉ là cách nói mang ý là rất nhiều.
[5] Nhả Chàu:
nữ thần cai quản mọi việc.
[7] Xén:
loài cây trong rừng, người ta thường lấy vỏ cây ăn trầu.
[8] Chào:
cũng tương tự như dòng họ.
[9] Tức là
gãy cây hồn vía.
[10] Tức là
trời.
[13] Cây
Củm: cây bún, thuộc họ cây chân chim.
[14] Vải đen
thường dùng để làm thân váy cho phụ nữ nên cũng kiêng luồn qua sào phơi.
[15] Cá Khỉnh: cá mát.
[16] Mường
Cùa: chưa rõ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét