Lời khóc cha

 

LỜI KHÓC CHA

 (Sầm Văn Bình phiên âm, dịch ra tiếng Việt)

* Phần phiên âm:                    Quám xàn

 

Ẳn tì dan má đay hển khển đạc

Phạ bốt xau ngảu hại pò chau tải chạc mứa Bổn

Dết cốn năng mướng lùm lưởng dản lẹo xút

Xút chồ hưn mứa phạ băng biền mứa Bổn tộc ối

05.     Nghỉn tò chù cốn pọm quám khổm hay xàn

Vạn khuộp khơ pỉ phạ chỉnh bo mí hển pò hới

Vến cứn chỉnh bo hển pò kính hối dao

Cò pừa pò cò nảo òn xay đủa nọi đủa nhờ má thẩng

Chằng hiệc lộm năng xừa nủn nả

10.     Lộm năng phá nủn hàn

Lộm năng diến chuổng luổng pò hới

Pển cuổng ấc cớ hiệc nảm tánh

Pển cuổng chở pò pánh xẳn đằng nảm vang

Cứ dường đinh lếch ngạng má phà hủa chở pò ná

15.     Mừa nặn ảo lố dù hướn tơ cò hạc cháu dứa

Lúng tả dù nớ hướn cò hạc cháu đỏm năng

Y tể năng cuổng trạm cò má tiêm chòi

Dả hánh pò chau cò bo hánh

Bác sỉ cò má tánh dả hao pò pánh cò bo hao

20.     Cò pừa pển tè xô pò chau hạc tủn

Pển tè bủn pò pánh hạc xau

Bau dù phạ má hạt xía xải nén

Vến tải hoi hỏ nén hon hiềng

Chọi mò hau lựp phạ nón tụp tỏng lưởng

25.     Hau đỉn đảnh pò chau bo ọc qua

Hau đỉn đạc lẹo pò chau bo ọc pển cốn lò quá

Má tộc cận lế pò pánh hới

Tộc cuổng mốc lực lản mứng bo mí táng hả chở

Tộc cuổng chở cuổng có bo mí hánh cửn khau

30.     Lau kè panh xiểu xà vén khổm

Tới cốn khổm lực kính nghỉn mom lải ná

Om phèn phạ tấng chồ bo hển tộc ối

Bủa hống năng xuổn luổng xảu hiêu

Nộc kèn keo tố nọi xòng pịch cứn bỉn

35.     Nghỉn khổm chở lực kính lửa hay lải ná

Xay chệp hại chỉ khằm pải mứ phớ lế

Nộc tủ liếu chỉ pảy xọc cón thiên đở

Hản pển hỏn chằng phày pứng váng thăm chến lế

Tau liệp nặm pò la đang chỉ kỉn pả

40.     Tau liệp ná pò pánh đang chỉ kỉn khau

          Liệng lực tau lản chựa đang chỉ kỉn hánh

Lực lản pánh dù đắc cảy bo hế hển tau

Phú pò chau Mặt trận hế đay xằng xỏn quám

Mía pánh nòm cọt phảnh hạc xưởng nghịa

45.     Khạy nị mậc chắp chia bỉa nọi má bành xỏng xói

Pú phả kinh đình lống pển lọng

Ai cắp nọng Hợp tác nghỉn xưởng lải ná

Cốn tỉm mướng mừn xẻn àn pắn xẻn tự

Bo chừ phú pò chau lực hặc cốn xưởng đở ná

50.     Lực khạch hay cọi cọi vạn chồ mí hển lò quá

Phá phửn đỉ pảy váng xía dao

Xưa pạt xao váng vạy pò chau bo đình má bỉnh

Khạy nị xuổn hỉnh năng pải chán cò hiểu

Lực yểu hay tè nọi cò ngăm nghỉn khổm

55.     Khưởng cắm kiu hiếu bống cò chạc

Pò cò nhá đạc năng cuổng tọng xướng mừa pảng cốn

Dết chở mốn phầng dứa má cụm lực tau lản chựa hơ chốm đỉ mài

Cụm lực nhính chái dù yển chù tới nhá xau

Cụm pù chau lản chựa lúng pa ọc ảo

60.     Cụm ảo lố đắc chẳm chù lố cuổng phông

Tồng nhờ quang chằn khặn khau từm cuổng ná

Ná cuổng tồ xắn vắn lải tẩn

Pả ần don phía phựa hơ từm má lải

Ngúa quái mạ lải pứng yển xệt

65.     Pết cày cửa liệng hơ pè pển pứng

Nhắng cạc khú hại hiếu hừ quài xía nớ

Pò chằng quạt xía hại ẳn uôi nhá pán

Lạt xía khển quạt xái thổm nen xía nớ

Quài xía khổm chồ tới váng thim pò pánh hới

70.     Lực mía dù lún lẳng hơ ma đè nớ

Tứ cà nị pảy na hơ dù dửn hẩng đè nớ

          ./.

Xựp xắp lái tem hỏng ông Quàng Văn Piến

 

LỜI KHÓC CHA

 

* Phần dịch nghĩa:                  Lời khóc cha

 

          Nay chợt thấy điều lạ và điều sợ

          Trời âm u buồn thảm bởi ông đã chết về Bôn

          Làm người dưới trần gian nay đã hết kỳ

          Hết đời rồi biến thân lên mường trời thật tủi

05.     Nghe thấy mọi người cùng rộ tiếng khóc than

          Đến ngàn vạn kỳ sau cũng không còn thấy ông nữa

          Ngày đêm không còn thấy ông quay trở về

          Bởi hồi đó ông cũng thấy rét trong người và sốt

          Mới đặt người ngã xuống tấm nệm dày

10.     Ngã xuống đắp tấm chăn bông ấm

          Ngã xuống như cái cây Chuông lớn

          Trong ngực đau như thể gai đâm

          Trong cổ họng như thể có que chặn xiên ngang

          Như thể có cái đinh sắt nhọn cắm vào tim ông

15.     Ngày đó chú thím nhà dưới cũng đến đỡ đần

          Bên họ Lung Ta trong nhà cũng lo giúp của

          Ông y tế ở trạm xá cũng đến tiêm thuốc

          Nhưng thuốc khoẻ tiêm vào ông không khoẻ

          Bác sĩ đến tiêm thuốc bổ, ông không thấy đỡ

20.     Bởi dòng số phận của ông nay đã chậm lại

          Bởi phúc phận ông nay đã tối màu

          Cái khuôn đúc trên trời đã bị đứt dây Nen[1]

          Ngày chết đến cái móc Nen nghiêng ngả

          Khiến thân thể lên trời phải ngủ lều lá vàng

25.     Vào trong đất đỏ thân ông không ra được

          Vào đất sét ông cũng không ra lại hành người

          Sao thấy buồn tủi vậy ông ơi

          Buồn tủi dâng trong ngực con cháu thấy khó thở

          Buồn tủi dâng trong cổ con cháu không nuốt được cơm

30.     Rượu bỏ nhiều men thì khi cất được nhiều vị đắng

          Đời người bị đắng thì con cháu tủi buồn nhiều

          Đi quanh vòm trời cả đời mà không còn thấy

          Hoa sen đỏ trong ao vườn đã bị rũ

          Chim quý, chim nhỏ[2] ở vườn trời đã bay đi

35.     Thấy đắng trong lòng nên con ông khóc

          Ông bị ốm đau chỉ biết nắm lấy ngón tay

          Con chim Tu Liêu[3] đi tìm ngủ ở vườn khác rồi

          Vía nhận làm con don cũng đã bỏ đàn bỏ hang

          Đi đường nước, ông đang kỳ được ăn cá

40.     Đi đường ruộng, ông đang kỳ được ăn lúa

          Nuôi con nuôi cháu, đang kỳ được ăn công[4]

          Con cháu ở nơi xa không về chăm được

          Các ông trong Mặt trận[5] chưa thấy đến thăm

          Vợ yêu ôm ông trong tay đầy tình nghĩa

45.     Nay như bút mực viết vào giấy rồi mà bị xé đôi

          Ngọn núi cao sụt xuống thành bãi đất bằng

          Anh em trong Hợp tác[6] cũng thấy thương ông nhiều

          Người ở trong mường đếm được cả triệu người

          Cũng không ai thay được bố của các con

50.     Nay con khóc than cả vạn đời cũng không thấy ông nữa

          Tấm chăn đẹp mang đi xa khỏi nhà rồi

          Áo đẹp vắt trên sào cũng không thấy ông về khoác nữa

          Bây giờ vườn gừng ở trước sân cũng héo

          Con yêu nghĩ từ thời còn nhỏ sao tủi mãi trong lòng

55.     Dây tơ hồng quấn trên cành cây Bông[7] cũng đứt

          Ông chớ có làm ra điều lạ như thể ngày còn là người

          Làm tấm lòng rộng rãi để phù hộ cháu con được mãi bình an

          Phù hộ con gái con trai luôn mạnh khoẻ

          Phù hộ cho cháu nhỏ, chú bác, cô dì

60.     Phù hộ cho anh em gần xa mọi chốn

          Trên đồng rộng làm được lúa nhiều thêm

          Ruộng của Tổ sản xuất[8] được nhiều tấn thóc

          Cá dưới suối sông cũng rủ nhau về

          Trâu bò ngựa có nhiều đàn đếm không xiết

65.     Gà vịt có nhiều bầy đông đúc

          Điều không hay không tốt thì bị quét ra ngoài

          Ông hãy quét sạch điều xấu để đừng vướng phải

          Đẩy điều Khên xuống hố cát lấp lại

          Xua đi điều đắng cay của đời đem ném ra xa

70.     Để cho vợ con ở lại sau phát đạt

          Để từ nay về sau nữa cho được tốt dài lâu ông nhé

          ./.

Phỏng theo ghi chép của ông Quàng Văn Piến, Mường Chiến (Quỳnh Nhai, Sơn La)

---

[1] Dây Nen: sợi dây giữ vía Nen trên trời.

[2] Chim tượng trưng cho vía ở trên vườn trời.

[3] Tu Liêu: chim vía ở trên vườn trời.

[4] Ăn công: cậy nhờ công sức của con cháu.

[5] Tức là cơ quan Mặt trấn Tổ quốc ở địa phương.

[6] Hợp tác: cách nói vắn tắt chỉ Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp ở thời kỳ bao cấp.

[7] Cây Bông: loài cây thuộc họ tre nứa.

[8] Tổ sản xuất trong Hợp tác xã sản xuất thời kỳ bao cấp.