KỂ ĐIỀM GỞ
* Phần phiên âm: Dết láng quai
Phạ phổn tốc lống mướng piếng
Táy mướng piếng chốm hày ná ca
Phạ họng tốc lống lùm
Táy mướng lùm chốm hày ná múa
05. Nọng pì chủng
quái ọc tủ nửa
Bang phửa thảy ọc tủ tơ
Pò chau cò lón tò chủng quái ọc tủ
nửa
Lón tò bang phửa thảy ọc tủ tơ
Họt hủa ná quái luổng xấng tha
10. Nọng pì thảy xỏng
xảm táng hển ma
Chau xờ thảy xỏng xảm teo lẹo hắc
xía thảy
Láng bo đỉ chẳm chau
Láng bo thau chẳm kính
Ke quái mứa kỉn nha ná đỏn
15. Pòi quái mứa kỉn
nha đỏn làu
Chau chằng hưn cắn tồng xuồi hả
Hưn cắn ná xuồi cành
Đết bở bỏn cài lín kỉn nặm
Lằm hói càu má hướn
20. Lực lản tọn phưởn
khau má hả
Tọn phưởn ngái má xù
Phưởn khau chau bo nhắng hả
Phưởn pả chau bo nhắng diêm
Xiến xiến hau xù đủa nón
25. Nón đủa đắc cày
hẳn đay từn
Hùng ke cốp ke khiệt nớ ná
Hùng ke pủ ke pả nớ nặm
Hùng ke lính ke cẳng nớ đàn
Mịt cốm cằm pò chau vẻn ẻo
30. Vản cốm hẻo
quáng có hoi bà
Hau đổng pà xọc bòn lảo món
Hau đỏn cảng xọc bòn kéo hày
Pì nọng xọc bòn hày
Xờ đay bòn hày cảng piếng
35. Tàn chau xọc
bòn hày
Xờ đay bòn hày cúng phả
Chau má xọc bòn lảo món
Xờ đay bòn món cúng đàn
Nọng pì phắn xỏng xảm từa hển ma
40. Chau xờ phắn xì
ha từa pạ vin xía cốm
Ẳn nặn cò láng bo đỉ chẳm chau
Láng bo thau bo kè chẳm kính
Đết tỏng bỏn cài lín kỉn nặm
Lằm hói càu tàn chau má hướn
45. Má họt dao xảu
nướn
Má họt hướn xảu kèn
Nọng pì ke phắc pạ hưn đảy
Chau cò lón tò ke phắc pạ hưn hướn
Nọng pì quành hẻn pảy tà
50. Chau cò lón tò
pảy tà
Nọng pì tốc tà tơ đay ngấn xáo
Tốc tà cảng đay ngấn họi
Chau xờ đay xay nọi má xù đủa nón
Nón đủa đắc đủa điềng đay từn
55. Nhỉn tò cày dù
tum tốp pịch hẳn xán
Thám thám xiểng cày hẳn mọc lống
bẳng na
Hùng ke cốp ke khiệt nớ ná
Hùng ke pủ ke pả nớ nặm
Kỉn khau lẹo pảy việc đỏm pườn tấng
là
60. Kỉn ngái lẹo pảy
ná đỏm táy pườn ban
Vắn tằm hau lựp phạ áu mựt má xốn
Chau chằng tào hổn cứn má xù dao
Má hển chứa hảu cộng phàn nhàn cảng
táng
Ngú hảng đảnh phàn táng lái hại
65. Chau lèn phạo
xong nài nhỉn cổ
Tốc má phải luổng tì lấng ạp
Tà quang ẳn tì lấng téo
Phò lống nặm
Hển xỏng mè ngược tò hứa
70. Chau cò bải áu
xưa phửn ngám má nùng
Chau lèn phạo đẩn đùng mứa hướn
Tọn phưởn khau lón tò má dử
Hển phưởn phắc cò bo nhắng diêm
Xiến xiến hau xù đủa nón
75. Mứa nón pạt hẻn
liến hay
Chau và láng phú đở lệ má chẳm
chau
Chau cò nắc nười tọng chỉnh bo
nón đắp
Nón bo đắp nặm tả chuốn lằng
Chau cò nhưởn lằng nhọi chệt na xỉ
tả
80. Hạc kỉn pú kỉn
quắn hơ xàng xía xay
Cày dù tum tốp pịch hẳn xán
Mứ xại chau khẳm chược quái
Mứ khỏa bải áu thảy mứa hày ca
Nhỉn tò láng một họng xòng pạc phé
phé
85. Láng phán họng
xỏng chẻ ton hàu
Xỏng nộc chích má tỏm hủa
Xỏng phủa mía xửa ton phò
Láng hại láng bo đỉ
Láng bo đỉ chẳm chau
90. Láng bo thau chồn
xờ kính đảng
Chau cò nón cứn căm lải láng phẳn
lạc
Phẳn bo đay bo đỉ
Phẳn bo mí bo muồn
Phẳn phạ họng tếnh bà
95. Phẳn phạ phà tếnh
hủa
Phẳn hau đổng luổng bo nhắng ọc
Hau khọc hèo bo cứn
Phẳn côm na pảy Kẻo
Phẳn chéo hứa pảy pủa
100. Phẳn hau bùa cán
hảm
Phẳn khì mạ bo mí hủa
Phẳn chéo hứa bo mí tai
Vai nặm bo mí phóng
Tỉ cỏng bo mí phiền
105. Đay từn ngăm họt
láng xờ chau chở hay
Pỉ nị pỉ bo đỉ
Pỉ bo mí bo muồn
Phú bo nùng xưa đảnh quà mướng
Bo nùng xưa lưởng quà ban
110. Chau hạc nùng
xưa lưởng đảnh quà
Pò chau pảy táng nặm
Phú phỉ thỉu má
Pò chau pảy táng ná
Phú phỉ thỉu hiệc
115. Thỉu cảng cứn nằm
nằm
Thỉu cảng cằm xiểng điểu
Chau cò nón bo đắp phẳn và
Phạ cượt cạn diêm xòng pển hú
Pú xủng lạn lờ lống tỉm tồng
120. Phẳn và cày dù
tum tốp pịch mứa Bổn
Phẳn đay khì mạ pịch bỉn xủng
Phẳn hển nhúng hảng cắm phè hảng
Quành pảy quành má pán khau
Phẳn hau thườn quang đổng hèo
125. Mí phớ chuốn pảy
Kẻo chặc hướn váng dao
Phẳn đay hạp khau lải mừn mứa Bổn
Phẳn đay kỉn khau đỏm phú phỉ lẹo
lai
Đay kỉn ngái đỏm phú phỉ lẹo quà
Chau nón đay xảm chồ đắp
130. Nhỉn xiểng pì cắp
xiểng khắp đay từn
Chau nón pịch phựn
Nhỉn phú phỉ thỉu hả
Nón phục cánh nón phá
Nhỉn phú phỉ thỉu hiệc
135. Chau nón pịch phựn
lạu từn đẳng pháy
Tiếu pảy má cóng hùng bo hùng
Mọc dằn kiu lống lùm xéo nghéo
Xéo kiểng họng xiểng nướng
Nặm tả chuốn lình
140. Chau má vạu đỏm
mình chỉnh bo nhắng nón
Khón khón bải lực kính má um
Cú cò pảy táng nặm
Hển xỏng mè ngược tò hứa
Cú pảy táng nửa
145. Hển xỏng mè xửa
tò na
Mí hạn luổng chường tặc cú lẹo
Mí láng xay nắc xay nả chường cú
tẹ
Pỉ nị pỉ bo đỉ
Pỉ bo mí bo muồn
150. Hụng bổn nửa lống
quà
Hà mướng phạ lống luồng mí qué
Quản Cu tau lống lùm túc hẻ
Quản Kẻ tau lống piếng pắc cứn phửn
đỉ họi tòng
Cú lẹo hò khau pảy xỏ tải
155. Hò ngái pảy xỏ lộm
Côm na mứa Thẻn thau khải tói
./.
KỂ ĐIỀM GỞ
* Phần dịch nghĩa: Kể điềm gở
Trời mưa rơi xuống mường bằng
Người mường bằng mừng làm vụ lúa
Sấm động xuống mường thấp
Người mường thấp mừng làm vụ mùa
05. Anh em dắt trâu
ra cửa phía trên
Vác cày bừa ra cửa phía dưới
Chủ vía[1]
cũng thường hay dắt trâu ra cửa phía trên
Thường hay vác cày bừa ra cửa
phía dưới
Đến đầu thửa ruộng trâu mộng đứng
đợi
10. Anh em cày hai
đường, ba đường thấy thuận
Chủ vía cày hai đường, ba đường
thì bị gãy cày
Điềm không hay ám vào thân thể
Điềm không tốt ám vào thân mình
Dong trâu cho ăn cỏ ruộng bãi
15. Thả trâu cho ăn
ở rừng thưa
Chủ vía lên bờ nhỏ rửa cẳng
Lên bờ lớn rửa chân
Ngắt lá môn hứng nước máng uống
Theo vết chân cũ quay về nhà
20. Con cháu dọn
mâm cơm ra
Bưng mâm cơm trưa đến mời
Mâm cơm chủ vía không buồn liếc
Mâm cá chủ vía không buồn ngó
Lùi lũi chủ vía đi nằm ngủ
25. Ngủ đến khi gà
gáy lại thức
Sáng bờ ếch bờ nhái ngoài ruộng
Sáng vạt cua vạt cá dưới nước
Sáng cành khỉ cành vượn vách đá[2]
Dao lưỡi sắc chủ vía gài thắt
lưng
30. Rìu lưỡi thép
buộc eo quàng vai
Vào rừng xa tìm chỗ làm nương dâu
Vào rừng giữa tìm chỗ làm nương rẫy
Anh em tìm chỗ làm nương rẫy
Thì được chỗ tốt đất bằng
35. Chủ vía tìm chỗ
làm rẫy
Thì được chỗ đất vướng chân núi
đá
Chủ vía tìm chỗ đất trồng dâu
Thì được chỗ đất vướng vách đá
Anh em chặt hai ba lần thấy thuận
40. Chủ vía chặt bốn
năm lần thì mẻ mất dao
Đấy là điềm không hay ám vào thân
thể
Điềm không tốt ám vào thân mình
Ngắt lá môn hứng nước máng uống
Theo vết chân cũ quay về nhà
45. Về đến nhà cột
bền
Về đến hiên cột vững
Anh em cởi giỏ dao lên cầu thang
Chủ vía cũng thường hay cởi giỏ
dao lên cầu thang
Anh em vung cánh tay đi ra bến nước
50. Chủ vía cũng
thường hay vung cánh tay ra bến nước
Anh em tắm rửa khoang dưới được bạc
hai mươi
Tắm rửa khoang giữa được bạc trăm
Chủ vía thì được ốm khật khừ về
ngủ
Ngủ không ngon chập chờn thức giấc
55. Nghe gà trong
chuồng vỗ cánh gáy rộ
Nhao nhao tiếng gà gáy sương rơi
mờ mịt
Sáng bờ ếch bờ nhái ngoài ruộng
Sáng vạt cua vạt cá dưới nước
Ăn sáng rồi đi việc với đám dân bản
60. Ăn trưa xong đi
ra ruộng với dân mường
Mặt trời lặn xung quanh sập tối
Chủ vía vội vã quay về nhà
Trên đường thấy dây rừng thắt
thòng lọng thả buông
Rắn đuôi đỏ lưng vằn ngáng đường
65. Chủ vía bươn
qua rồi thấy kinh sợ
Đi đến nơi vũng phai nước nơi thường
tắm
Vũng nước rộng thường lại qua
Ngó xuống nước
Thấy hai con rồng to bằng thuyền
70. Chủ vía vội vơ
lấy áo đẹp mặc vào
Chủ rảo chân bước vội về nhà
Dọn mâm cơm chủ không buồn liếc
Mâm rau chủ vía không buồn ngó
Lùi lũi chủ vía đi nằm ngủ
75. Nằm vắt tay lên
trán và khóc
Rằng điều này ai đem ám vào thân
thể
Rằng thấy lòng nặng trĩu không hề
chợp mắt
Mắt nhắm vào thì nước mắt chảy ra
Chủ vía lẳng lặng lau nước mắt
80. Nhai trầu cau,
hút thuốc cho nhẹ lòng
Gà trong chuồng vỗ cánh gáy vang
Tay trái chủ vía cầm thừng dắt
trâu
Tay phải cầm cày đi ra ruộng mạ
Nghe tiếng con kiến biết gọi đàn
the thé
85. Con hoẵng kêu
hai góc đón đường
Hai con chim chích bay đậu lên đầu
Hai vợ chồng con hổ rình ngó
Điềm không hay ám vào người
Điềm không tốt ám vào mình
90. Điềm không thọ
ám vào thân thể
Chủ vía ngủ ban đêm mơ nhiều sự lạ
Mơ không tốt, không hay
Mơ không có, không vui
Mơ thấy sấm động trên vai
95. Mơ thấy sét nổ
trên đầu
Mơ đi vào rừng rậm không quay ra
Vào ven nghĩa địa nằm ngủ lại
Mơ cúi mặt xuống mường Kinh
Mơ chèo thuyền đến mường Vua[3]
100. Mơ vào trong cây
gỗ người khiêng
Mơ cưỡi ngựa không có đầu
Mơ chèo thuyền không có lái
Qua sông không có sóng
Đánh chiêng không có nhịp
105. Tỉnh giấc nghĩ
chuyện mơ chực khóc
Năm này năm không tốt
Năm nay năm không vui
Người ta không mặc áo đỏ qua mường
Không mặc áo vàng qua bản
110. Chủ vía khắc mặc
áo vàng áo đỏ qua
Chủ vía đi đường suối
Nghe ma huýt sáo gọi
Chủ vía đi đường ruộng
Nghe ma huýt sáo vời
115. Huýt sáo giữa
đêm khuya văng vẳng
Huýt sáo từng tiếng lúc chập choạng
Chủ vía đi nằm không ngủ, mơ thấy
Bầu trời vỡ ra thành hốc tối đen
Đỉnh núi cao lở xuống đầy cánh đồng
120. Mơ thấy gà trong
chuồng vỗ cánh bay lên mường Bôn[4]
Mơ được cưỡi ngựa có cánh bay cao
Mơ thấy chim công xòe lông đuôi bằng
vàng
Phất phơ đuôi bên mâm cỗ
Mơ vào rừng rộng rừng nghĩa địa
125. Thấy người ta rủ
đi mường Kinh bỏ nhà bỏ cửa
Mơ thấy gánh nhiều thóc gạo về mường
Bôn
Mơ được ăn cơm với ma nhiều lượt
Mơ được ăn bữa trưa với ma nhiều
lần
Chủ vía ngủ thiếp được ba giấc
130. Nghe thấy tiếng
sáo, tiếng hát khắp liền thức dậy
Chủ vía nằm trăn trở
Nghe tiếng ma huýt sáo gọi
Nằm có chăn có chiếu
Nghe tiếng ma huýt sáo vời
135. Chủ vía nằm trăn
trở rồi dậy nhóm lửa
Hết đi rồi đứng, mong sáng không
sáng
Sương buông mường thấp mù mù
Chèo bẻo kêu lảnh lót
Nước mắt chợt tuôn
140. Chủ vía kể lể với
vợ, không ngủ nữa
Ôm con xiết con vào lòng
Rằng ta đi theo đường bến nước
Thấy hai con rồng to bằng thuyền
Ta đi theo đường bộ
145. Thấy hai con hổ
trước mặt
Có hạn lớn đến bên ta rồi
Có điều ốm đau ốm nặng đến kề ta
rồi
Năm này năm không tốt
Năm nay năm không vui
150. Diều hâu mường
Bôn trên xuống ngó
Ma dịch hại mường trời xuống ruồng
thành lối
Quan Cù xuống mường thấp quăng
chài
Quan Ke xuống đặt bẫy đồng bẫy đẹp
trăm đai[5]
Ta thì gói cơm đi xin theo nẻo chết
155. Gói cơm trưa xin
đi theo nẻo ngã
Cúi mặt về mường Then để Then già
đòi sai…
./.
[1] Chủ
vía: người và vía là đối tượng chính được nhắc trong lời cúng của thầy mo.
[2] Ý
nói mặt trời lên, chiếu rọi ánh nắng hết nơi này đến nơi khác.
[3] Mường
Vua: đất kinh kỳ.
[4] Mường Bôn: Trên trời có nhiều vị Then ở dười quyền của
Then Luông (Ngọc Hoàng). Mường Bôn là mường của Then Bôn, bao hàm gần hết cõi
trời.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét