KỂ ĐƯỜNG CHẾT
* Phần phiên âm: Tày
hau tải
À, thẩng chớ nị
Chau lống pục mạy mướng tơ lẹo pển
đổng
Lống dết cốn mướng piếng lẹo dù dửn
thẩng thau
Họt chớ Thẻn quà
05. Họt khòa Thẻn
Thau khải tói
Mỏ chằng má tày ẳm ệt
Hơ chau hụ chắc táng xỉnh ọc
Tày ẳm ọc hơ chau hụ xọc nghến tải
Nghến lộm lẹo chồn phưởn ngái
10. Nghến tải lẹo
chồn phưởn khau
Quản Cu tau mướng lùm túc hẻ
Quản Kẻ tau mướng piếng pắc cứn
phửn đỉ họi tòng
Quản Cu lống pắc cứn mướng Bổn xủng
ca
Pắc mướng phạ mướng mọc xủng bảng
15. Pắc mướng phạ xờ
tực vẳn đảo
Pắc Bổn tếnh tực vẳn mọc
Bo mèn vẳn pò chau
Thọt xía váng vạy
Tì đổng hàng bàng ngáo
20. Pắc táng nặn vẳn
quảng vẳn phán cải tực
Bo mèn vẳn pò chau
Làu thọt xía váng vạy
Quản Cu chằng lống pắc xờ
Tồng mướng tơ khau vả
25. Ná mướng piếng
khau mừn
Pắc táng nặn ngúa quái pảy cải
Vẳn quái mướng piếng pảy tực
Bo mèn vẳn pò chau
Làu thọt xía váng vạy
30. Khảu chằng má pắc
tì tà nặm kỉn
Pắc tì lín nặm ạp
Pắc táng nặn tực vẳn mè nhính pảy
tà
Tực vẳn mè nhà pảy xuổn
Pắc tủ ná tủ mướng tì xang
35. Pắc táng nặn vẳn
pò chau pày hế cải
Xàu chằng má pắc tì huồng luổng xảo
xang
Huồng quang xảo hổm
Pắc táng nặn tực vẳn bào pảy cải
Xảo hám mướng piếng pảy tực
40. Bo mèn vẳn pò
chau
Làu thọt xía váng vạy
Xàu chằng mứa pắc màng chộc xảo
tong
Pắc xờ màng long xảo tẳm
Pắc táng nặn vẳn mủ pảy cải
45. Vẳn pết vẳn cày
pảy tực
Bo mèn vẳn pò chau
Làu thọt xía váng vạy
Xàu làu mứa pắc xờ
Xưa làng mằn tỉn đảy
50. Xưa đẳng pháy tỉn
tai
Pắc tỉn đảy tò pắc tì hò hướn
Vẳn cốc pò chau pày hế cải
Vẳn pải pò chau pày hế tực
Làu thọt xía váng vạy
55. Xàu chằng mứa pắc
Tì tỉn tốc tì lấng pảy
Hủa đảy tì lấng hưn
Hú tủ tì lấng nhàng
Hú tàng tì lầng ngói
60. Pắc xờ xì xảu tốc
hốc xảu tăng
Pắc xờ cọ hinh lấng hả
Cọ xà méo viến
Pắc táng nặn vẳn mả nhắng cải
Vẳn méo má tực
65. Bo mèn vẳn pò
chau
Làu thọt xía váng vạy
Xàu chằng mứa pắc xờ
Cọ pháy hảy khau
Pắc xờ con xau hỉn phảnh
70. Pắc táng nặn vẳn
pò chau pày cải
Vẳn pải chau pày hế tực
Làu thọt xía váng vạy
Xàu chằng mứa pắc xờ
Cong phục nuột nả
75. Cong phá lấng hồm
Pắc xờ bòn chau lấng nón
Cằm má lẹo chau chằng mứa nón
Vẳn cốc pò chau
Má tực cứn vải, ìn đủ ạ nọ
80. Vẳn pải tàn
chau
Tực cứn phửn đỉ họi tòng
Xàu phục áu tẹ
Xàu làu pắn áu
Xàu và
85. Mản thửng tiện
mản thửng
Lống pắc nàng mướng tơ đay pắn
cong
Pắc cứn tóng mướng piếng đay xẻn
pắn lêm
Đay thấc mủ luổng bo mí hảng
Thấc quảng xờ bo mí cặm
90. Chược mướng phạ
khảu phục có
Pỏ mướng Bổn khảu má phục đôn
Phục áu tẹ khảu làu pắn áu
Lạc áu tàn chau mứa Bổn chỉ chến
Khển áu tàn chau mứa Bổn chỉ chìu
95. Quám cốc nặn
tàn chau ân thải
Quám pải tàn chau ân vạu
Chòi đỏm bó
Đăm hướn nọi dù táng cuổng
Chòi đỏm bó
100. Đăm hướn luổng
dù táng nọc
Vẳn cốc tủ tực cứn vải
Vẳn pải tủ tực cứn phửn đỉ họi
tòng
Đăm hướn chau ván phỉ ẳn phỉ bo
dà
Ván phạ ẳn phạ bo xả
105. Khển áu chau mứa
Bổn chỉ chến
Khển áu chau mứa phạ chỉ chìu
Tốc mứa xấn luổng dù hủa ban
Chau Cắm Lạn xiều dù hủa mướng
Quám cốc tàn chau bắc thải
110. Quám pải ẳn chau
bắc vạu
Chòi nắm dớ ẳn tạo xấn kè
Ẳn mè xấn luổng cú hới
Xấn luổng dù hủa ban chằng và
Chau Cắm Lạn dù hủa mướng chằng
và
115. Cốn mí nọng mí
pì
Một thau nhắng hả
Cốn mí lúng mí tả
Một mướng nhắng má tòi
Hăng chau vạy xảm cứn nằm nằm
120. Hăng chau vạy xảm
cằm nỉa nỉa
Cóng mự nị mự nớ cóng cằm
Cóng căm nị căm na cóng đải
Xấn chằng khảy táng hơ xàu ọc
Khảy xọc hơ xàu mứa
125. Xàu cò lạc áu
tàn mứa phạ chỉ chến
Khển áu tàn mứa Bổn chỉ chìu
Tốc mứa pù xưa nặm tàn tành pển pả
Xưa tủ ná tàn tành pển khau
Quám cốc tàn chau ân thải
130. Quám pải tàn
chau ân vạu
Chòi nắm dớ!
Xưa tủ mướng tủ ná tàn tành pển
khau
Vẳn cốc khoi tực cứn vải
Vẳn pải khoi tực cứn phửn đỉ họi
tòng
135. Pù xưa ván phỉ ẳn
phỉ bo dà
Pù xưa ván phạ ẳn phạ bo xả
Vẳn cốc tàn chau bắc thải
Vẳn pải tàn chau bắc vạu
Pù xưa dù táng nị
140. Hển lực khoi tau
Pù xưa phau táng nị
Hển lực khoi má
Xì bọc xàu tau
Hển lực khoi xọc
145. Xì bọc xàu mứa
thởi nớ!
Khoi xờ hò khau pảy xỏ tải
Hò ngái pảy xỏ lộm mộm nớ!
Côm na mứa Thẻn thau khải tói
Vạu đỏm pù xưa pày hịa tùa pái
150. Thải đỏm pù xưa
bo hịa tùa nhóng nỏ đăng
Xàu lạc áu tàn chau mứa Bổn chỉ
chến
Khển áu tàn chau mứa phạ chỉ chìu
Mứa họt pù xưa mướng phạ tành pển
pả
Vẳn cốc tàn chau bắc thải
155. Vẳn pải tàn bắc
vạu
Vẳn cốc khoi tực cứn vải
Vẳn pải khoi tực cứn phửn đỉ họi
tòng
Cốn mí nọng mí pì
Một thau nhắng hả
160. Cốn mí lúng mí tả
Một mướng nhắng má tòi
Hăng tàn chau vạy xảm cứn nằm nằm
Hăng tàn chau vạy xảm cằm nỉa nỉa
Cóng mự nị mự nớ cóng cằm
165. Cóng căm nị căm
na cóng đải
Khảy táng hơ xàu lòng
Khảy pòng hơ xàu mứa
Lạc áu tàn mứa Bổn chỉ chến
Khển áu chau mứa phạ chỉ chìu
170. Tốc mứa nặm Tà
Khai mướng phạ phóng hỏ
Tà Đó Bổn nửa phóng don
Năm tong con mướng phạ pển mù
phóng hảo
Thẻn bắc mạy lắm luổng cài khổ phạ
Bắc mạy lắm quang xiều cài khổ mướng
175. Tày khổ mướng mứa
mẹn
Ham khòi nặm đẩn đùng mứa pưởng
Tốc mứa xấn Bổn nửa dạp ài
Xấn mướng phạ Bổn tếnh
Vẳn cốc pò chau bắc thải
180. Vẳn pải pò chau
bắc vạu
Quản Cu tau lống lùm túc hẻ
Quản Kẻ lống piếng pắc cứn phửn đỉ
họi tòng
Pắt áu khoi mứa Bổn chỉ chến
Khển áu khoi mứa phạ chỉ chìu
185. Quám cốc chiếng
thải
Quám pải xấn luổng chiếng vạu
Cốn mí nọng mí pì
Một thau nhắng hả
Cốn mí lúng mí tả
190. Một mướng nhắng
má tòi
Hăng chau vạy xảm cứn nằm nằm
Hăng chau vạy xảm cằm nỉa nỉa
Cóng mự nị mự nớ cóng cằm
Cóng căm nị căm na cóng đải
195. Khảy táng hơ xàu
lòng
Khảy pòng hơ xàu mứa
Tốc mứa Ná Ô- Ná Ay
Nộc xảu phai xáo nghến bo đay
Cang còi phai xáo cằm bo thỏng
200. Tốc mứa xảo tò
cày Ná Hón
Xảo bắc cón Ná Lạnh
Xảo tò khanh kỉn mạc pủn xiển
Tốc mứa pù chẳm tà
Nhà mướng tơ chẳm táng
205. Tốc mứa Bổn nửa
cỏn vày
Hày Bổn tếnh cỏn vảng
Táng nừng táng mứa mè
Nghè nừng mèn nghè mứa Thẻn
Lạc áu chau mứa phạ chỉ chến
210. Khển áu chau mứa
Bổn chỉ chìu
Mứa tốc xờ xúm bống
Bổn tếnh cặt đẻn hày
Xúm lày nọi cặt ài đẻn cháo
Vẳn cốc tàn chau bắc thải
215. Vẳn pải tàn chau
bắc vạu
Chòi khoi đỏm bó, Bổn nửa pển
chau
Pau cắp pù hướn cháo
Quản Cu tau lống lùm túc hẻ
Quản Kẻ tau lống piếng pắc cứn phửn
đỉ họi tòng
220. Vẳn cốc khoi tực
cứn vải
Vẳn pải tực cứn phửn đỉ họi tòng
Xàu cò lạc áu khoi mứa Bổn chỉ chến
Khển áu khoi mứa phạ chỉ chìu
Quám cốc pù pau chằng thải
225. Quám pải đăm
cháo chằng vạu
Cốn mí lực mí lản
Nhắng hơ một thau má hả
Cốn mí lúng mí tả
Nhắng hơ một mướng má nẳm tòi
230. Hăng tàn chau xảm
cứn nằm nằm
Hăng tàn chau xảm cằm nỉa nỉa
Cóng mự nị mự na cóng cằm
Cóng căm nị căm na cóng đải
Khảy táng hơ xàu lòng
235. Khảy pòng hơ xàu
mứa
Lạc áu chau mứa Bổn chỉ chến
Khển áu chau mứa Thẻn chỉ chìu
Tốc mứa chóng Thẻn nằng
Tốc mứa tằng Thẻn xáu
240. Tốc hướn Thẻn hển
Thẻn kỉn lau
Tốc mứa Thẻn thau hển Thẻn thau kỉn
ké
Quám cốc Quản Cu chằng thải
Quám pải Quản Kẻ chằng vạu
Thẻn Phắt tàn dù hủa màn
245. Thẻn Phàn tàn dù
hủa hống
Thẻn lò nặm lống lùm pển pả
Thẻn lò ná lống piếng pển khau
Thẻn lò bau lống lùm pển lực
nhính chái
Hơ khoi lống lùm pắc nàng cau pắn
cọng
250. Lống mướng piếng
pắc cứn phửn đỉ họi tòng
Đay thấc mủ bo mí hảng
Đay thấc quảng xờ bo mí cặm
Quám cốc Thẻn thau má thải
Quám pải Thẻn luổng má vạu
255. Quản Cu tau túc
hẻ xủ hới!
Quản Kẻ tau mướng piếng pắc cứn
phửn đỉ họi tòng xủ à
Lống pắc cứn đay thấc mủ bo mí hảng
Đay thấc quảng xờ bo mí cặm
Xủ cò nhá phạo tiện nhá phủ
260. Áu mứa xẳng vạy
cong chóng Thẻn nằng
Xẳng vạy cong tằng Thẻn xáu
Đay xảm cứn nằm nằm
Đay xảm cằm nỉa nỉa
Cốn mí nọng mí pì
265. Nhắng hơ một
thau má hả
Cốn mí lúng mí tả
Nhắng hơ một mướng má tòi
Đay quám Thẻn xàu chằng áu tau
Đay quám chau pò phạ xàu chằng áu
mứa
270. Xẳng vạy cong
chóng Thẻn nằng
Xẳng vạy cong tằng Thẻn xáu
Đay xảm cứn cò bo hển
Một luổng má nắm cau
Bo hển một thau má nắm vẳn
275. Cốn mí nọng mí
pì bo nhắng hển na
Cốn mí lúng mí tả bo nhắng hển
tòi
Xàu chằng áu chau mứa
Con hỉn đòn Thẻn thau chúa quái
Con hỉn lái Thẻn luổng chúa chạng
280. Con hỉn quang Thẻn
thau dải vẳn
Xàu chằng má dải vẳn pò chau
Dết xảm xíp mình vịn chá
Dết ha xíp mình vịn đảnh
Xàu chằng dải vẳn tùa mướng phạ
285. Dải vẳn chau tùa
Bổn tếnh
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn thau chau pò phạ phú nhờ
Then luổng
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn Phắt dù hủa màn
290. Thẻn Phàn dù hủa
hống
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn dòn nặm lống lùm pển pả
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn lò ná lống piếng pển khau
295. Vẳn nừng dải mứa
Thẻn lò bau lống lùm pển lực
nhính chái
Vẳn nừng dải mứa
Chau Mè Háng cắp náng Mè Bau
Chau mè mụ lò lực lống piếng
300. Vẳn nừng dải mứa
Nỏng pả pục, lúc pảng vẳn
Vẳn nừng dải mứa
Xấn Bổn nửa dạp ài
Xấn mướng phạ lằm phò đẻn mướng
305. Vẳn nừng dải mứa
Pù Bổn nửa chẳm tà
Pù mướng phạ chẳm táng
Vẳn nừng dải mứa
Nhà phau xuổn mình hơ én
310. Nhà phau xuổn
nén dả nười
Vẳn nừng dải mứa
Nỏng luổng Bổn tếnh mí cổn nộc ồ
Nỏng nọi mướng phạ mí ồ nộc tến
Chằng hơ mí xỉ lục nạc xạc cốn tải
315. Hơ mí cốc phắc
phúc tò hứa
Cốc cắn hơ tò lạu
Hùng cằm chạu pển mạc nhử áy
Vẳn nừng dải mứa
Lín nặm bò tò huột chở
320. Lín luổng bo nhắng
hơ lảy òi
Lín nọi bo nhắng hơ lảy chày liến
lấng
Táu cáy mướng Bổn má cạt pạc
Táu pống nạc mướng phạ má cạt cốt
lá
Vẳn nừng dải mứa
325. Thẻn thau chau
phú nhờ Thẻn Cáo
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn thau chau phú nhờ Thẻn cháo
Vẳn nừng dải mứa
Thẻn Bắc cắp Thẻn Bằm
330. Thẻn Tằm cắp Thẻn
Xủng
Thẻn Tằm tứ chò nhúng
Thẻn Xủng tứ đạp ngạo
Tạo phú nhờ chiểu tành nghến tải
Vẳn nừng dải mứa
335. Hình hau pảu pù
hướn cháo
Vẳn nừng dải mứa
Hình hau pảu pù hướn mố
Vẳn nừng dải mứa
Tạo Cúm Láng, náng quàn hèo
340. Vẳn nừng dải mứa
Náng nọi tằm hục pé
Náng Nhẹp Nhé phau tủ hèo
Vẳn nừng dải mứa
Xấn luổng dù hủa ban
345. Chau Cắm Lạn dù
hủa mướng
Vẳn nừng dải mứa
Pù xưa phau nặm tàn tành pển pả
Vẳn nừng dải mứa
Pù xưa phau tủ ná tàn tành pển
khau
350. Vẳn nừng dải mứa
Pù xưa phau tủ ban tủ mướng
Vẳn nừng dải mứa
Nọng pì huồm ảo cháo huồm pù
Họ tứ mù néo hướn
355. Vẳn nừng dải mứa
Nọng pì tì nả
Lúng tả pái lẳng dao càu
Vẳn nừng dải mứa
Khưởi cốc má nhỏ ngái
360. Khưởi pải má bạch
mạy
Khưởi pày nọi má tành pán kỉn
Vẳn nừng dải mứa
Mù cháo pợ má tứ pí
Lán náng đỉ má dong xang
365. Má bạch xò cài hạng
dù xang pí háu
Vẳn nừng dải mứa
Mạy o pục hủa phải
Lực nhính chái xựp xải xựp nén mứa
na
Vẳn nừng dải mứa
370. Mỏ luổng má xuồn
khau
Mỏ thau má xuồn ngái
Vẳn nừng dải mứa
Mỏ pàu pì bo hơ mười hẻn
Mỏ pàu khén bo hơ mười coi
375. Pàu pì nọi bo hơ
òn tỉn mứ
Xàu lẹo dải vẳn chau tùa phạ
Dải vẳn chau tùa Bổn tếnh
Mỏ tày ẳm ệt hơ chau
Lẹo hụ chắc nghến ọc
380. Mỏ tày ẳm ọc hơ
chau
Lẹo hụ xọc nghến tải mộm nớ
Mỏ chằng má khảy pỉ bưởn hơ quang
Ngạng pỉ mờ mắn chằng ọc tỉm lới
./.
KỂ ĐƯỜNG CHẾT
* Phần dịch nghĩa: Kể đường chết
À, đến giờ này
Chủ vía xuống trồng cây mường dưới
đã thành rừng
Xuống làm người mường bằng đã sống
lâu già cả
Đến giờ Then ngó đến
05. Đến kỳ Then sai
Then đòi
Mo mới về kể cội nguồn
Cho chủ vía biết đường sinh ra
Kể cội nguồn cho chủ vía được biết
nẻo tử
Biết ngày ngã để sắp mâm cơm trưa
10. Biết ngày chết
để sắp sửa mâm cơm
Quan Cù xuống mường dưới quăng
chài
Quan Ke xuống mường bằng đặt bẫy Cưn
đẹp trăm đai
Quan Cù xuống đặt bẫy mường Bôn
cao vút
Đặt ở mường trời mường sương cao
xanh
15. Đặt ở mường trời
thì vía sao bị mắc
Đặt mường Bôn cao thì mắc vía
sương
Không phải vía của chủ
Họ thu bẫy về cất
Nơi rừng thưa chồn bay
20. Đặt bẫy ở đó
vía hươu nai bị mắc
Không phải vía của chủ
Họ lại thu bẫy về cất
Quan Cù mới xuống đặt bẫy
Nơi cánh đồng mường dưới lúa sai
25. Nơi ruộng của mường
bằng lúa mẩy
Đặt bẫy ở đó vía trâu bò đi qua
Vía trâu mường bằng bị mắc
Không phải vía của chủ
Họ lại thu bẫy về cất
30. Họ lại về đặt bẫy
nơi bến nước ăn
Đặt nơi máng nước tắm
Đặt nơi ấy vía đàn bà đi tắm bị mắc
Vía bà già ra vườn cũng mắc
Đặt bẫy ở cửa ruộng, cửa mường
nơi làm việc
35. Đặt đàng ấy vía
chủ chưa đi qua
Họ mới về đặt bẫy nơi Hạn Khuống
lớn gái hay quét dọn
Hạn Khuống rộng rãi gái hay tụ về
Đặt nơi đó vía con trai đi qua bị
mắc
Vía gái choai mường bằng bị mắc
40. Không phải vía
của chủ
Họ lại thu bẫy về cất
Họ mới về đặt bẫy nơi cối gạo con
gái giã
Nơi máng lúa con gái hay đâm
Đặt bẫy nơi đó có vía lợn hay qua
45. Vía vịt vía gà
mắc phải
Không phải vía của chủ
Họ lại thu bẫy về cất
Họ lại đưa bẫy về đặt
Thần áo gầm sàn giữ bậc thang
50. Thần áo nhóm lửa
cạnh sân
Đặt bẫy bậc cầu thang nối và rãnh
giọt gianh
Vía gốc chủ chưa từng qua
Vía ngọn chủ chưa mắc bẫy
Họ lại thu bẫy về cất
55. Họ lại về đặt bẫy
Nơi đặt chân đầu sàn hay bước
Đầu cầu thang hay lên
Cửa chính nơi hay vào ra
Cửa sổ nơi hay ngồi ngắm cảnh
60. Đặt nơi bốn cột
chôn, sáu cột dựng
Đặt ở góc chạn hay lục cơm canh
Góc gác bếp mèo hay lục
Đặt nơi ấy vía chó thường qua
Vía mèo mắc bẫy
65. Không phải vía
của chủ
Họ lại thu bẫy về cất
Họ lại về đặt tại
Góc bếp nơi để chõ xôi
Đặt ở chỗ ông đầu rau
70. Đặt ở đấy vía gốc
chủ chưa qua
Vía ngọn của chủ chưa hề mắc
Họ lại thu bẫy về cất
Họ lại về đặt tại
Dưới chiếu dày chủ nằm
75. Dưới chăn chủ
hay đắp
Đặt tại giường nơi chủ hay ngủ
Đến tối chủ về để ngủ
Vía gốc của chủ
Về mắc bẫy dây mây, thương quá!
80. Vía ngọn của chủ
Mắc bẫy lưới lớn trăm đai
Họ liền trói lấy
Họ liền dẫn đi
Họ nói
85. May thật là may
mắn
Xuống đặt bẫy lưới mường dưới được
ngàn đai
Đặt bẫy đồng mường dưới được ngàn
vạn chiếc
Được lợn đực không có đuôi
Được hươu đực không có sừng
90. Dây mường trời
họ buộc cổ
Thừng mường Bôn về buộc ót
Buộc thật chắc rồi họ dẫn đi
Kéo chủ đi về mường Bôn đìu hiu
Dẫn chủ đi lên mường Bôn mờ mịt
95. Lời gốc chủ gọi
thưa
Lời ngọn chủ kêu xin
Cứu tôi với
Đẳm nhỏ ở gian nhà phía trong
Cứu tôi với
100. Đẳm lớn ở gian
nhà phía ngoài
Vía gốc tôi bị mắc bẫy dây mây
Vía ngọn tôi bị mắc bẫy đồng trăm
đai
Đẳm ở nhà chủ van xin ma, ma
không thôi
Van xin trời, trời không tha
105. Lôi lấy chủ về
mường Bôn mờ mịt
Dẫn chủ lên mường Bôn đìu hiu
Đi đến chỗ thần lớn ngự ở đầu bản
Chủ Căm Lạn là người ngự đầu mường
Lời gốc chủ gọi thưa
110. Lời ngọn chủ kêu
xin
Cứu tôi với, ơi tạo thần già
Ơi bà nàng thần lớn tôi ơi!
Thần lớn ngự ở đầu bản cất lời
Chủ Căm Lạn ngự ở đầu mường mới
nói
115. Người mà có anh
có em
Thì còn cậy đến Mo Một già
Người mà có họ hàng bên ngoại
Thì có Mo Một của mường đến theo
Giữ lấy chủ được ba đêm đằng đẵng
120. Giữ chủ lại được
ba chiều chằm chặp
Mong ngày này ngày sau mong phí
Mong hôm nay hôm mai mong hoài
Thần mới mở đường cho họ ra
Mở nẻo cho họ về
125. Họ mới kéo chủ
vía về trời mờ mịt
Lôi chủ vía về mường Bôn đìu hiu
Đi đến nơi ông tổ áo[1]
ở nước hay làm ra cá
Ông tổ áo ở ruộng hay làm ra lúa
Lời gốc chủ gọi thưa
130. Lời ngọn chủ kêu
xin
Cứu tôi với!
Ông tổ áo ở cửa mường cửa ruộng
hay làm ra lúa
Vía gốc tôi bị mắc bẫy dây mây
Vía ngọn tôi bị mắc bẫy đồng trăm
đai
135. Ông tổ áo van
xin ma, ma không thôi
Ông tổ áo van xin trời, trời
không tha
Vía gốc chủ mới gọi thưa
Vía ngọn chủ mới kêu xin
Ông tổ áo ngự ở lối này
140. Thấy con tôi đến
Ông tổ áo canh ở lối này
Thấy con tôi đi qua
Thì bảo nó về
Thấy con tôi đi tìm
145. Thì bảo nó trở về
nhà thôi nhé!
Tôi nay gói cơm đi chết
Gói cơm trưa đi ngã rồi nhé!
Cúi mặt về mường Then già theo lời
sai gọi
Nói với ông tổ áo chưa dứt mọi đường
150. Cậy với ông tổ
áo chưa hết mọi nhẽ
Họ lại kéo chủ vía về mường Bôn mờ
mịt
Lôi chủ vía về mường trời đìu hiu
Về đến nơi ông tổ áo ở mường trời
hay làm ra cá
Vía gốc chủ mới gọi thưa
155. Vía ngọn chủ mới
kêu xin
Vía gốc tôi bị mắc bẫy dây mây
Vía ngọn tôi bị mắc bẫy đồng trăm
đai
Người mà có anh có em
Thì còn cậy đến Mo Một già
160. Người mà có họ
hàng bên ngoại
Thì có Mo Một của mường đến theo
Giữ lấy chủ được ba đêm đằng đẵng
Giữ chủ lại được ba chiều chằm chặp
Mong ngày này ngày sau mong phí
165. Mong hôm nay hôm
mai mong hoài
Mới mở đường cho họ ra
Mở nẻo cho họ về
Kéo chủ vía về trời mờ mịt
Lôi chủ vía về mường Bôn đìu hiu
170. Đi đến sông Tà
Khai[2]
mường trời sóng cuộn
Nơi Bến Đò mường trên sóng xô
Nước xô vào mỏm đá mường trời
thành sóng bạc
Then đẽo cây to làm cầu mường trời
Đẽo cây thân rộng họ bắc cầu qua
mường
175. Bước trên cầu
qua mường nhanh chân
Qua bên kia sông bước rảo về phía
trước
Đi đến nơi thần Bôn trên giáp cửa
ải
Thần mường trời ngự ở Bôn cao
Vía gốc chủ mới gọi thưa
180. Vía ngọn chủ mới
kêu xin
Quan Cù xuống mường thấp quăng
chài
Quan Ke xuống mường bằng đặt bẫy
đồng trăm đai
Bắt lấy tôi về mường Bôn mờ mịt
Lôi tôi về mường trời đìu hiu
185. Lời gốc thần nói
ra
Lời ngọn thần lớn nói
Người mà có anh có em
Thì còn cậy đến Mo Một già
Người mà có họ hàng bên ngoại
190. Thì có Mo Một của
mường đến theo
Giữ lấy chủ được ba đêm đằng đẵng
Giữ chủ lại được ba chiều chằm chặp
Mong ngày này ngày sau mong phí
Mong hôm nay hôm mai mong hoài
195. Mới mở đường cho
họ ra
Mở nẻo cho họ về
Đi đến ruộng Nà Ô- Nà Ay[3]
Chim gáy bay hai mươi ngày không
hết
Con Cang Còi[4]
đi hai mươi buổi chiều không qua
200. Đi đến nơi con
gái chọi gà ở Nà Hòn[5]
Con gái ném còn ở Nà Lạnh[6]
Gái đua chơi được hưởng trầu cau
Đi đến ông tổ quản bến sông
Bà tổ mường dưới quản đường sá
205. Đi lên đến Bôn
trên nhiều cây xiên chéo
Nương ở mường Bôn cao nhiều cây dọc
ngang
Một đường về nhà bà nàng
Một ngả là ngả rẽ về Then
Bắt lấy chủ vía về mường trời mờ
mịt
210. Lôi chủ vía về
mường Bôn đìu hiu
Về đến lùm cây bương
Là nơi mường Bôn cao đặt ranh
nương rẫy
Lùm cây Lay[7]
nhỏ đặt ranh giới dòng họ
Vía gốc chủ mới gọi thưa
215. Vía ngọn chủ mới
kêu xin
Cứu tôi với, Bôn trên là chủ lớn
Các cụ kị tổ tiên dòng họ ơi!
Quan Cù xuống mường thấp quăng
chài
Quan Ke xuống mường bằng đặt bẫy
đồng trăm đai
220. Vía gốc tôi bị mắc
bẫy dây mây
Vía ngọn tôi bị mắc bẫy đồng trăm
đai
Họ bắt lấy tôi về mường Bôn mờ mịt
Lôi tôi về mường trời đìu hiu
Lời gốc các cụ kị nói ra
225. Lời ngọn Đẳm tổ
tiên mới nói
Người mà có con có cháu
Thì còn cậy đến Mo Một già
Người mà có họ hàng bên ngoại
Thì có Mo Một của mường đến theo
230. Giữ lấy chủ được
ba đêm đằng đẵng
Giữ chủ lại được ba chiều chằm chặp
Mong ngày này ngày sau mong phí
Mong hôm nay hôm mai mong hoài
Mới mở đường cho họ ra
235. Mở nẻo cho họ về
Kéo chủ vía về mường Bôn đìu hiu
Lôi chủ vía về mường trời mờ mịt
Đi đến phản Then ngồi
Đi đến ghế Then dựa
240. Đến nhà Then thấy
Then uống rượu
Đến nhà Then già thấy Then già uống
rượu cần
Lời gốc Quan Cù mới thưa
Lời ngọn Quan Ke mới nói
Thấy Then đặt việc ngồi bên rèm gấm
245. Then đoán việc
ngồi trên ngai vàng
Then đúc nước dưới mường thấp
thành cá
Then đúc ruộng mường bằng thành
lúa
Then đúc khuôn mường dưới thành
con gái con trai
Cho chúng tôi xuống mường thấp đặt
bẫy lưới chín ngàn mắt
250. Xuống mường bằng
đặt bẫy đồng bẫy đẹp trăm đai
Được lợn đực không có đuôi
Được hươu đực không có sừng
Lời gốc Then già đến nói
Lời ngọn Then Luông đến bảo
255. Hỡi Quan Cù đi
quăng chài
Hỡi Quan Ke đi mường bằng đặt bẫy
đồng trăm đai
Xuống đặt bẫy được lợn đực không
có đuôi
Được hươu đực không có sừng
Chúng mày chớ vội chớ vàng gì
260. Hãy đưa về nhốt
giam ở dưới phản Then ngồi
Nhốt ở dưới ghế Then dựa
Được ba ngày đằng đẵng
Được ba chiều chằm chặp
Người mà có anh có em
265. Thì còn cậy đến Mo
Một già
Người mà có họ hàng bên ngoại
Thì có Mo Một của mường đến theo
Được lời Then họ liền đưa đi
Được lời chủ trời họ mới dẫn đi
270. Đưa đi nhốt dưới
phản Then ngồi
Nhốt dưới ghế Then dựa
Được ba đêm rồi mà không thấy
Mo Một lớn đi tìm theo vía tóc
Không thấy Mo Một già đi theo vía
thân
275. Người mà có anh
có em mà không thấy mặt
Người mà có họ hàng bên ngoại mà
không thấy theo
Họ mới đem chủ vía đến
Nơi tảng đá trắng Then già thường
mổ trâu
Tảng đá vằn Then Luông thường mổ
voi
280. Tảng đá rộng
Then già hay rải vía
Họ mới đến rải vía chủ
Làm ba mươi mảnh vía Chà[8]
Làm năm mươi mảnh vía đỏ
Họ mới rải vía khắp mường trời
285. Rải vía chủ khắp
mường Bôn cao
Một vía rải về
Then già là chủ trời quyền cao
Then Luông
Một vía rải về
Thấy Then đặt việc ngồi bên rèm gấm
290. Then đoán việc
ngồi trên ngai vàng
Một vía rải về
Then thả nước xuống mường thấp
thành cá
Một vía rải về
Then đúc ruộng dưới mường bằng
thành lúa
295. Một vía rải về
Then đúc khuôn xuống mường bằng
thành con gái con trai
Một vía rải về
Bà chủ máng và bà nàng khuôn đúc
Bà mụ đúc con cháu cho xuống mường
bằng
300. Một vía rải về
Ao cá Pục[9],
góc nhà chăm việc vía
Một vía rải về
Thần ở mường Bôn trên giáp ranh cửa
ải
Thần mường trời canh giữ ranh giới
mường
305. Một vía rải về
Ông tổ ở Bôn trên chăm bến
Ông tổ ở mường trời chăm đường
Một vía rải về
Bà tổ canh giữ vườn Minh cho nhẹ
nhõm
310. Bà tổ canh giữ
vườn Nen cho hết mệt
Một vía rải về
Ao lớn ở mường Bôn cao có tổ chim
Ồ[10]
Ao nhỏ mường trời có tổ chim bói
cá
Mới cho có chỗ dọn dẹp chôn xác
người
315. Cho có gốc môn
to bằng thuyền
Gốc môn ngứa to bằng bồ lúa
Sáng ngày ra quả làm cho ho hen
Một vía rải về
Máng nước nguồn nối vào tim
320. Máng nước lớn
không để cho chảy yếu
Máng nhỏ không còn thấy nước chảy
đều đều
Rêu mường Bôn về chẹt miệng máng
Rêu vũng rái cá mường trời về bịt
cửa nước
Một vía rải về
325. Then già là chủ
lớn- Then Khao[11]
Một vía rải về
Then già là chủ lớn quyền cao-
Then Xinh[12]
Một vía rải về
Them Bắc và Then Bẳm[13]
330. Then Thấp và
Then Cao
Then Thấp cầm pháp luật
Then Cao cầm gươm đao
Tạo lớn mường trời soi ngày chết
Một vía rải về
335. Nhập vào với tổ
tiên dòng họ
Một vía rải về
Nhập vào với tổ tiên cụ kị nhà mồ
Một vía rải về
Tạo Cum Lang[14],
nàng quản nghĩa địa
340. Một vía rải về
Nàng nhỏ dệt cửi vải tơ
Nàng Nhẹp Nhe canh cổng nghĩa địa
Một vía rải về
Thần lớn ngự ở đầu bản
345. Tạo Căm Lạn ngự ở
đầu mường
Một vía rải về
Ông tổ áo canh bến nước làm ra cá
Một vía rải về
Ông tổ áo canh cửa ruộng làm ra
lúa
350. Một vía rải về
Ông tổ áo canh cửa bản cửa mường
Một vía rải về
Em trai chung chú trong họ, chung
tổ tiên
Họ hàng cáng đáng sinh sôi con
cháu
355. Một vía rải về
Ông cậu ở nơi dày
Dòng họ ngoại xưa cũ
Một vía rải về
Rể gốc đến bưng mâm cỗ trưa
360. Rể ngọn đến vác
cây
Rể hầu dân đến dọn mâm cơm
Một vía rải về
Các nàng dâu dòng họ đến cầm quạt
Đám gái đẹp đứng hầu bên
365. Đến vác Cài Hạng[15]
đứng bên cạnh quạt hầu
Một vía rải về
Cây sậy mọc ở đầu phai
Con gái con trai nối dõi về sau
Một vía rải về
370. Mo Luông đến mời
cỗ
Mo già đến mời cỗ trưa
Một vía rải về
Mo thổi sáo không bị mỏi cánh tay
Mo thổi khèn không hề mỏi ngón út
375. Thổi sáo nhỏ
không để yếu chân tay
Họ đã rải vía chủ khắp mường trời
Rải vía chủ khắp cả mường Bôn cao
Mo đã kể Ẳm Ệt cho chủ vía
Để chủ vía biết được đường ra
380. Mo kể vào và ra
Cho chủ vía biết nẻo của ngày chết
nhé
Mo mới đến mở tháng năm cho rộng
Giãn năm ra cho nó xếp đầy
./.
[1] Tổ
áo: chủ áo hồn mường, trông coi bản mường, sông suối, núi rừng.
[2] Tà
Khai: bến sông mường trời, sông Tà Khai là sông Ngân Hà ở trên trời.
[3] Nà
Ô- Nà Ay: tên các đồng ruộng trên mường trời.
[4]
Cang Còi: loài vật hiếm khi bắt gặp và di chuyển rất nhanh.
[5] Nà
Hòn: một cánh đồng ruộng khô trên mường trời, nơi các vía người chết thường tụ
tập để tổ chức và tham gia các trò vui chơi
[6] Nà
Lạnh: là cánh đồng vui chơi trên mường trời, tương tự như Nà Hòn
[7]
Cây Lay: cây thuộc họ tre nứa.
[8]
Vía Chà: chưa rõ.
[9] Cá
Pục: chưa rõ.
[10]
Chim Ồ: loài chim ở mường trời.
[11] Then Hung - Then Khao: Là
Then sáng tạo và điều khiển mây mưa, sấm, chớp và các hiện tượng tự nhiên. Then
Khao còn tượng trưng và sáng tạo ra sắc đẹp của nữ giới.
[12] Then Xính: Là Then họ, nhận
hồn và phân về các Đẳm.
[13]
Then Bắc- Then Bẳm: Then thực hiện.
[14]
Cum Lang: ông thổ công nghĩa địa.
[15]
Cài Hạng: cây gậy có một đầu được buộc lá cây và lông đuôi gà trống.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét