KHÓC MA CHO NGƯỜI ĐÃ NÊN VỢ NÊN CHỒNG
* Phần phiên âm: Xàn vẳn cốn đang hướn
* Xỏng yểu cẳn tè lẻo nhắng nọi
Bắt nị há chỉ tan họt chiện chiềm
còn nhám cải
Xải pánh hơ lím lỉ chanh thì
Mí pành na việc nị hỏng khùn mún
chở
Ẳn và đổi phủa mía cuộc cảu tè
lẻo nhắng nọi
05. Chụ cò lin tè
nọi nón ù cuổng đả
Quám chảo cẳn tè pảng phặt xái
tảng khau
Chiềm tè lin tò lẹ chính pết cảng
ná
Cò pừa xải chở háu thực cẳn tọp
quám chảo hẹn
Hiệc và tha họt mự chọp tổi xù
xỏng
10. Mừa nặn xỏng
yểu cẳn muồn mấng cạu cua
Xiểng pạc ô đỏm pạn hỏm kìn pìn
đổi
Chớ cẳn cốn phưởng mướng bầng hển
cào quám xửng nhọng
Pản tấng ai cánh nọng đỏm ươi cào
xửng
Hiệc và đổi xỏng háu cuộc cảu
dường luống cuổng thăm
15. Xỏng cốt cua
pản đàng mính điểu
Xỏng yểu cẳn cọt pắn phứa phăn
Hiệc và nhám còn lin tè chạu xỏng
bo nhắng hển tộc ối
Chằm và cốn tấng mướng bào xảo
xằm lán xôi nồi
Khỉn niệt na đỉ khặn chàng dong
tành pùn
20. Cò pừa Thẻn nửa
chỉnh bo đả xù nén xổm xọn
Liến chằng pin pòng beo khỏi khọi
pừa xồ hế thỏng
Ẳn và đổi xỏng háu xẳng hắng mí
lì la
Hạc và phạ tành hơ cù xọn pìn
pòng luống mảy
Nhàn táng tà pảy đắc cảy bo cháu
cổ dan
25. Phiểu đuồn tau
dảm nọng phổn đẹt mí xống
Tấng mướng phớ bầng hển cào quám
xửng nhọng
Cò pừa ai cánh nọng xỏng phài lẹo
xỏng
Liến xổm chở bành pẳn xù hơ xổm
xọn
Xỏng quyệt măn chảo hẹn xắn ào
láng pỏng
30. Ẳn nị cò chằng
và xỏng xương cẳn xồ nén pẳn hơ
Keo mình hới, nọng hặc bo bừa
nhính hới
Chớ chỉ mứa tẹ pì chỉ bắc dảng
đừa lống tò
Chỉ xả tẹ pì chỉ bắc dảng xả lống
tem
Chứ và tem bo kịu tẹ pì la cò chỉ
áu bụt lống khuyến
35. Bo ngường cánh
bo ngớ
Bo ngường ai cánh nọng chỉ cảy
hàng cốn phưởng
Phủa mía lé dù cảy cánh cốn
phưởng căm
* Xỏng cô dượn hướn dao xàng bảng
Bắt nừng
Lóng quyệt đay dường vạu láng
chảo bau lò
40. Quám hừa chảo
tành hướn đảng ma
Quám cận tan háu vạu pển pườn táy
cảy xía lẹo
Bủn xỏng háu cuộc cảu xồ nén
piếng keo
Phăn cau lịu dương pàn xản hẻ
Pển phủa mía tiệc xưởng hặc pánh
mứa na
45. Vến chừn hau
nẹp nựa na tò hiếng mỏn
Pển xương mảy xèo piếu bo pứn xía
đim
Chớ hặc hiên nhắng hau cụt lưởng
đảnh
Háu cò pển phủa mía tiệc yểu
dường Lú náng Ua
Um cọt nựa xu hừa đổm ải
50. Xỏng xưởng cẳn
cọt có phứa phăn
Kem tẹt kem nẹp nựa hơ từm nón
đổn
Cù xỏng xặm tén bủn đỏm xô
Cứ dường nhọt thùa keo bở xọng
pùn òn kẻm chớ
Bủn háu phớ chàng xỉnh lượt háu
khoả keo
55. Xảm từm nen lực
nọi pển chừng phủa mía
Há cò cóng xồ nén pẳn hơ
Há cò bo phờ đay mía nọi xảo nòm
mía pải
Cò pừa cải nhám măn mí ải hỏm kìn
Cảng tò nau kèn tạy pừa xô Thẻn
đả
60. Pển phủa mía bo
chể pừa nén hản đay
Chớ pụt xay nười nghẹ khảnh pạc
quám tẳn
Háu cò chỉnh bo hơ phớ hụ cốn ừn
má chể
Và tảng bọc vạy hơ pảnh phiền nớ
chở
Cò pừa xẻo tòi nén xồ bủn phủa
mía xưởng nghịa
65. Pản dường phai
đòn chọi nín chặp đẳm xảnh
Lóng xưởng cẳn chòng cháu lẳng na
Tấng cà la òn nọi háu ma nhờ xủng
Bủn mảy đay nhính chái xọn nò
Láng ào đay dường vạy xương phờ
phủa mía
70. Xỏng háu hặc
lực nọi hởn tòn cắm đảnh
Khạy nị
Xiệt tò nau cô dượn hướn quang xỉ
xảo
Phủa mía đảng khành đổi xồ nén
đảng ma bo mí
Tộc ối
75. Xương phủa ô tố
tiện na tò hiếng mỏn
Quám xỏn lực ìn yểu muồn mấng tóm
hời
Khạy hừ váng xía xoi bọc mạy kẻm
kình đảng khảy
Đang dết hướn xù xỏng mựt múa
mưới xau tộc ối
Liến bốt xau cúng kẹn ván pòng
nghỉn khổm cận lế
80. Há cò xốm xốm
tả lằng lảy pày váng đổi mom hặc hới
Há cò liến hèo xay tạp mạn xủa
thòi pún pản
Nọng hặc hới, keo kìn hủa chở há
hới
* Xỏng ìn xưởng biền hối mứa phạ
Điểu nị hặc hới
Láng chệp xay nảo nọi nảo òn phăn
đở
85. Nớ chở pển họt
híu òn hánh lỏ dượn
Khau cắp nhăm kỉn tộc kho liến
cháng khổm cánh ướn xía ló
Tấng cứn tả đắp lủn xằn kính đố
xay
Chệp tò láng chệp xay hẩng mự cắm
khau bo kỉn lẹo ló
Hẩng cải vắn nắc nả chệp có hản
tọng
90. Mừa nặn pì cánh
nọng quám xưởng thảm thì
Pánh cào thoi chỉnh bo vén xắng
nảo xay tộc ối
Liến khạch hay chì chọi chỉnh bo
cấm chở
Vắn vắn là cháng xiểng bo òn tẹ
ló
Há chằng tau cô dượn xỏ thộc hướn
dả
95. Pánh há cò bo
vén nảo xay
Táng nừng y tả tau tiêm hộ xặm
từm xiểng cháng thổi ná
Xải chở há chệp lải xằng quám xỏn
vạy
Hiệc và bo dù măn cú dượn hiếng
cẳn xay hạt bo hụ
Ẳn và chỏm páu nọi có xải la òn
háu ná
100. Há cỏ nghỉn
xưởng nau chỏm páu yểu ìn lải ná
Liến cọt um phứa vạy váng mò tải
chủng xía ló
Hủa có nau xải xưởng bò bành
Liến biền na cảy chọi họi pòng
nghỉn khổm lải ná
Xốm xốm năng cuổng hướn hay xàn
105. Xà xà nặm bà na
thẻo nhọi la òn hám chả háu ná
Nằn nướng hơ tấng mướng đùng từn
Xiểng khừn khô nẻ vạu lạn tự quám
khổm
Quám phớ nau nón đổn đùng từn xía
ló
Keo há hới
110. Xải xưởng chủng
tò há hới
Xỏng bành bò xía nghịa nghỉn tộc
ỏn khón lải ná
Chồ cốn háu xựp xải xồng nén bủn
keo há hới
* Nau quỷ nghịa băng biền mứa Bổn xía ló
Điểu nị pánh háu biền pển cón
luổng dù hướn cảng hong
Xỏng bo xau lạn tò lưởng đảnh nặn
ná
115. Táng nừng cảng
hướn hộc tỏng tạu cận lế
Na tàng cạu quắn pháy
Chớ hảu hẻo phàn hướn cảng hong
Xúm mù chau xỏng họ chòi phau hè
hẻn
Chù cốn chù khằm hẻn khằm mứ bải
kho xía ló
120. Nau quỷ nghịa
chung tình Thẻn đả há hới
Váng ởn dớ!
Há cò nghỉn khổm kẹn nớ chở mom
mò lải ná
Xiểng pạc ô đuổng nọi chòi việc
tắm cản
Xiểng thạc hăm nằn phựn xương cày
hả họ
125. Chù cốn chù ìn
xưởng lằng lún tả nhọi
Xương tiệc nau ngọc chọi váng keo
chạc quể
Phủa mía đang cuộc cảu dường kím
hả keo
Liến bành bò xía nghịa xúm mù
xỏng na
Táng nừng pán kỉn nhăm nỏ bong
pinh chì
130. Tàn cào tan nộp
vạy tắm cổng nghịa càu
Khau cánh nặm nỏ đủ xình hỏng tẹ
ló
Há cò nghỉn khổm kẹn lé bồn quạnh
văng tộc ối
* Xỏng xưởng pì láng khổm nẻ cào
Bắt nừng buốn chở há bo bảng chù chớ
lửa hay
Ngăm họt tới cổng nghịa bau lò
phủa mía
135. Háu cò đang pển
hướn xù cẳn mứa na
Xiệt tò bủn bo mảy nuồng pán khển
hong
Chỉnh chằng đay thù xội mướng ban
pạc chiểu
Cò pừa hủa chở điểu phà phắn pẳn
phượng
Cảy hàng căn pà mạy lải nhàn mí
hển mứa đở
140. Xỏng yểu cẳn tè
đải dường cáy lảy nặm
Má ngăm tới khạy nị iu ịt pắn chở
lải ná
Lóng hặc ới khạy nị pú bề phả
phăn
Việc xỏng háu cuộc cảu ha lồm-
nọng thổm xía ló
Ẳn và tổi bau tăng cù xọn nén hon
phà cảng tộc ối
145. Táng nừng!
Mỏn xừa pha nẹp nựa váng mùn ải
cốn xía ló
Xưa nùng dong chù mự diến hặt
xỏng xói
Ải khòi háu nẳm nỉa khạy xứ pển nghịa
tàn vạu
Nau nẹp nựa hau kèn nón cón xía
ló
150. Cò pừa xỉnh pển
cốn dù hẩng họt khạy thửng thau tộc ối
Pển tè la mình nọng tải phày mứa
Bổn
Há cò mí lải cù thoi xồ mù xúm
mướng ban
Đang khành pạn tành hướn mứa na
La mình ới tải chạc mứa Bổn tộc
ối
* Nẻ xằng
155. Điếu nị!
Há chỉ tan quám khổm hay Cắm Phứa
yểu còn nớ
Keo mình hới dả lọc xải xưởng há
hới
Xắng chằng và xằn chiềm phạ chỉnh
bo mí hển
Líu líu há ìn yểu bo lứm cọi cọi
160. Nau mình ới, xải
xưởng há hới
Náng cò băng biền hau tòn lạn
chung tò ngáy chảo
Hạc lạc na chảo hẹn lóng chảo bò
bành
Khạy nị khẳn xèo năn mọp lẹo tấng
xưa phửn đỉ
Xải chở hới, hủa có bo pảy há hới
165. Điếu nị pả tố
luổng dù vắng chỉ mứa bộc xía ló
Nộc tố nọi tỉn tằm chỉ mứa cón
Ẳn nị cò và pển xắng chằng má bạp
bủn xỏng háu cợ nị
Xiệt tò nau cô dượn hướn kỉn chịu
kho
Pùn tành dao hạt hạn liến lình
mứa Bổn
170. Há cò nghỉn khổm
kẹn pá tổn kinh cườn
Lườn lườn hay tả nhọi pánh keo bo
hển
Nau kèn tạy chung tình nớ chở hặc
hới
Váng xía há dù đỏm lực kính xáu
mom
Khạy nị mía văng na tải miện lải
pườn tàn hổ
175. Há cò pản dường
cốn tả pháng hổ na vàng kính pển ba
Táng nừng thửng múa nảo xằn cứm
bưởn cau
Há chỉ ke pưởi na pá lực xằn xái
Mưới dằn pển bặt ảy lực háu chỉ
hay
Xặm từm hong cúng kẹn xẻn xình
pán chở
180. Khạy nị há cò tả
lằng lảy muộc phướn chở ba
Chỏm chở la hủa có keo kìn há hới
Phủa mía pển đắc cảy váng lực
nhắng nọi
Há cò nghỉn quám vạu pảng còn mừa
đải lò ná
Ngớ và cốn mừa đải hạc mí khổm
kho
185. Pẹt xờ nau khạy
nị liến xặt má thửng ni ló
Chủng thửng nau có xải tải phày
há hới
Há cò hon tộc phưởng xảm lấng khỏ
khăn lải ná
Nhám còn mí láng vạu
Phủa mía tải hình kì pển mai
190. Liến chằng áu nạ
tóng lảng má xựp
Chở hặc áu nọi tum chừ có xải
Hạc và nạ cò láng bo xưởng hặc
pánh nhắng hon
Nạ cò pon òn nọi lực kho pả hánh
tộc ối
Há cò nghỉn quám chuyện lỏ lăng
pắn ẳn
195. Xải chở chù cốn
xưởng ùn mốc há hới
Keo òn nọi chung tình có xải
Nau mình ới, đay nghỉn khổm lải
pòng tới há le há
* Pẳng cổng
Khạy nị
Há chỉ tem xản nẹp vến thải vay
còn nớ hặc hới
200. Mọp hình keo
chường chọi tục dường cắm kỉn
Há chỉ tắm cản hơ pẳng cổng nghịa
càu
Mí lải chường hỏng pán kỉn chịn
lúng tả thải xồng
Mí hùn mạ tố thào ản vính
Má thải vay xải pánh hưn khì mứa
dớ
205. Táng nừng lau xà
lọn khổm òn mới uổn kỉn dớ
Ẳn nị pển tè bủn pắn hon nén đổi
cảy hàng tộc ối
Cò pừa xô bo măn tải chạu nhá hạc
lóng xống
Há cò hả quám tay lưởng tiến xớ
khần
Họt họt hay tả nhọi pánh keo bo
hển xía ló
210. Vến điểu nị xán
vẳn keo bủn pắn mứa phạ
Còi tành tắm
Còi tắm nớ, mứa dớ
Còi tắt xưa xờ nựa diêm vèn ngám
xở
Tắn dẳm nhá hạc xủng pừa nhính
nhắng tổi xắng ná
215. Há cò xưởng tò
nau mình chụ đổm pười cáo mển tẹ ló
Kính đỉ xiêng ngám xở kẻm khùn
Bau mình chau kèn tạy pủa xàn đỉn
pún xía ló
Xương pánh lải liến nhành ải tố
mướng cuổng ban
Khạy nị xỏng phày na cẳn lẹo tả
mồng lé hển đở lế
220. Xiệt tò tả hạc
lảy pười hím xảnh hại hặc hới
* Cà búng
Điếu nị
Cọp mứa lống pảy đảy chằng còi
xằng hướn tấng dao
Quám xằng pau pù chựa hướn dao
chằng cải
Cải tủ hướn ọc pảy huồng piếng hừ
dăng
225. Cười xằng chau
mết lẹo hưn nằng chóng khoảng
Chằng cải pảy đổng pà cấng tủ xưa
Bắt nừng dăng xằng đăm pú mạc pú
xẻn
Hẻn khoả pánh quành pảy đổng cấng
nhá dăng
Lống hau căm pà chạ hướn hèo khổi
đỉn nặn nớ
230. Chớ lống khủm
chỉ thổm xẹt nén nhá hay
Nhá hạc hay mẹp lịn na thằng tả
mén
Còi quảy hẻn mứa xù ỉn xù phủn
nhá mom
Ham họt nặm Tà Khai mứa đỉ dớ
Mứa pển phỉ tả dửn còn uổn xải
pánh nhá hay
235. Còi dù căm đổng
cọm tì cày bo hẳn tộc ối
Bủn pắn keo có xải yểu tiệc há
hới
* Dải vẳn
Điếu nị
Quám xằng nau mình xọn tì pứng
vẳn còn nớ
- Vẳn nừng mứa pển bào cánh xảo
pít món cửa mọn
240. - Vẳn nừng mứa
tành dong xượt xượi lin huồng cón đổi
- Vẳn nừng mứa huồng luổng tì cốn
lống hạu
- Vẳn nừng hau lựp phạ mứa biền
pển đảo
Ẳn và lống đở pánh biền pển xè
lống má tong há nớ
- Vẳn nừng mứa pển Thẻn cào
chiểng vắn phạo
245. - Vẳn nừng hau
cuộp pọ đổi cù háu xổm
- Vẳn nừng đỉ biền má pển đăm
- Vẳn nừng hau dù căm kỉn cù xành
ngái
Uổn cò chằng còi thải quám xổm xù
hướn tấng dao
Tặc pù chau nhà chựa còi cào quám
đỉ
250. Thì Đỉ Khản còi
dù đỉ tì hướn nớ hong
Còi phặt pheo tắm tọn tha cù
hiếng phảnh
Tộc tò đẻn phỉ cốn cạch cẳn lạp
lái bở chia
Xỏng dù khơ lặp lị mí đay xòng
hển tì đở hặc hới
* Láng chảo
Keo mình ới
255. Băng biền hau
lựp phạ hơ pòng phủn ỉn
Nhá khỉn chở lổi lứm lẳng na
Xải xưởng keo dả lọc na tò há hới
Nhám còn nặn tố chiện An Đức cốn
bủn
Áu bỉnh quấn chau Hoáng Ngổ chính
cượp
260. Liến pắt nau Chiểu
Nghịa mía vẳn bau lò
Hoáng Ngổ liến ịp ỉnh mình má pển
nau
Mừa nặn An Đức chau bả tạo ván
khồ mừn khổm
An cò lấng lấng nặm tả pắng lảy
lằng
An chằng tảu nắm tạo Xáy Thiển
phạ lò
265. Liến chuộp keo
ngọc chọi náng mình mía vẳn
Mừa nặn xỏng chảo cẳn bọc náng
kỉn nguộn
Cảng cứn quạnh chớ mỏng na cày
Náng chằng ốm dả nguộn cuổng có
tải phày
Xáy cứn chau bả tạo liến đay láng
pỏng
270. Láng mỏng cốn
ược ào mừn cốn xửng nhài
Xỏng khồn khô chạt hại má họt pển
đỉ hặc hới
An cò chằng pển đổi phủa mía ịp
ỉnh tành mướng Ngổ quang
Khạy nị nẻ xằng nau kèn tạy hơ
chừ láng chảo
Nau dù dển xển lến xáu tha
275. Nhá ào xăn chở
phạo tha cù mứa xổm
Lấng lấng hơ chừ chẳm họt quám
chảo hẹn
Nẻ xằng nau kèn tạy hơ chừ nớ chở
Láng quyệt tha cù xọn pảng càu
chiền thài hặc hới
Tải pển phỉ mí chớ chỉ pòng nén
xổm xọn bo hụ
280. Há cò hủa chở
điểu chừ chẳm cóng tha
Nhá bành bò xía nghịa bau lò phủa
mía
Nau tè nọi kỉn oi phà đổi há hới
./.
Xựp xắp lái tem hỏng ồng Lừ Văn Chiến, Mường
Chiên (Quỳnh Nhai, Sơn La)
KHÓC MA CHO NGƯỜI ĐÃ NÊN VỢ NÊN CHỒNG
* Phần dịch nghĩa: Khóc ma cho người đã nên vợ nên chồng
* Hai người yêu nhau từ lúc nhỏ
Nay tôi xin
kể lại chuyện từ trước về sau
Người yêu vẫn
còn bóng hình thấp thoáng
Có nỗi niềm
này vẫn vướng víu trong lòng
Rằng đôi vợ
chồng đã quấn quýt bên nhau từ bé
05. Chơi bên nhau
từ nhỏ, ngủ võng nằm nôi
Lời hẹn ước
nhau từ thời còn sàng cát thay gạo
Từ ngày cùng
đi đuổi vịt ngoài đồng
Bởi dây tình
duyên quấn nhau từ thời ước hẹn
Chỉ đợi đến
ngày được chung đôi
10. Bấy giờ hai
người yêu mừng vui gặp gỡ
Tiếng chuyện
trò ríu rít bên nhau
Ngày cách xa
mỗi người một phương chuyển lời qua lại
Như thể anh
chị em cùng máu mủ ruột rà
Đôi ta quấn
quýt nhau như đôi Luồng trong hang
15. Hai thân thể
quấn vào nhau như một
Hai ta yêu
nhau ôm ấp cận kề
Từ trước đã
luôn bên nhau mà nay đã lìa rồi, thương ôi
Người trong
mường gái trai bạn bầu đông đúc
Đua nhau
chưng diện ai cũng đẹp xinh
20. Bởi Then ở trên
cao không sắp đặt vía Nen
Nên quay
ngược nỗi tình để số phận không được dài
Hai ta đã
được cùng nhau chung chốn
Trời đã đặt
cho được hưởng phúc bên nhau
Đi trên đường
xa cũng không hề sợ hãi
25. Đi đường đến
thăm nhau mưa gió cũng không nề
Khắp mường ai
trông thấy cũng đều khen ngợi
Bởi nhìn anh
và em hai người thật đẹp đôi
Cùng đẹp lòng
vun vén cho đôi trẻ
Cả hai quyết
như lời hẹn để ước nguyện vẹn tròn
30. Mới thấy hai ta
yêu nhau thì phúc Nen ban tặng
Em yêu ơi,
ngọc ngà của anh ơi
Em có về thì
anh sẽ quệt lấy nhựa sung để vẽ
Anh sẽ quệt
lấy nhựa cây dướng để viết
Nếu viết
không toại ý thì anh sẽ lấy bút mực đến khuyên
35. Chẳng nghĩ đến,
chẳng ngờ
Chẳng ngờ anh
và em lìa mỗi người một phương
Vợ với chồng
nay ở cách biệt phương trời
* Hai người gắng vun đắp nhà cửa
Bây giờ
Lòng quyết
được như lời hẹn cùng khuôn đúc
40. Lời hẹn nhau
xây nhà dựng cửa vững bền
Lời ta nói
nay thành người dưng xa rồi
Phúc phận ta
quấn quýt bên nhau xứng với vía Nen
Quấn chín
lượt như dây gai đan chài
Thành vợ
chồng yêu nhau quý mến về sau
45. Ngày lại ngày bên
nhau mặt kề chung gối
Như thể chỉ
thêu khăn Piêu[1] không
rời xa đường dệt
Dù có bị sờn
cũng còn hoa văn vàng đỏ
Ta nên vợ
chồng như thể Khun Lú- Nàng Ủa[2]
Ôm ấp nhau
chung vía ngửi hơi
50. Hai ta yêu nhau
ôm nhau quấn quýt
Má sát má
cùng nhau thức ngủ
Thành đôi lứa
đắp xây phúc phận
Như thể ngọn
cây đỗ non vươn toả trong lòng
Phúc đẹp đôi
ta như dòng máu được pha ngọc quý
55. Ba lần sinh con
nhỏ thêm đẹp nghĩa vợ chồng
Ta đã trông
mong để vía Nen ban tặng
Đâu có mộng
gì về vợ lẽ gái tơ
Bởi tháng năm
trôi vẫn nguyên nét mặn nồng
Trông cho em
xứng với số Then ban
60. Thành vợ chồng
không trách chê bởi Nen đâu tự định
Cũng đôi lúc
mệt mỏi đã trót nặng lời
Ta chớ để
người ngoài hay biết kẻo họ chê cười
Rồi dặn dò
nhau để cùng sửa chữa
Cũng bởi theo
vía Nen mà số phận vợ chồng ân nghĩa
65. Như tấm vải bỏ
vào nồi Nin nhuộm cho đen
Lòng đã yêu
nhau thì vững bền sau trước
Nuôi con nhỏ
cho nên lớn nên khôn
Phúc đẹp sinh
được gái trai chóng lớn
Như điều mong
muốn cùng thấy thoả lòng
70. Hai ta cùng quý
con còn hơn thỏi vàng
Giờ đây
Tủi nỗi đang
gắng gỏi để nên nhà cửa vui vầy
Vợ chồng đang
đẹp đôi phúc phận đang vững chắc
Tủi thay
75. Thương cho
chồng đang chuyện trò bên nhau kề má
Lời răn con
đang vui vầy quấn quýt mẹ cha
Vậy mà đã
phải lìa xa bông hoa đang bừng nở
Đang độ chăm
chồng nuôi con mà như sương phủ tối mù
Thấy âm u
buồn nghẹn trăm đường đắng tủi
80. Nay chồng phải
khóc than nước mắt tuôn ướt mặt
Bởi phải lìa
xa nhau nên quặn ruột nhói lòng
Em yêu ơi,
ngọc ngà của anh ơi
* Yêu thương nhau mà phải biến thân về trời
Bây giờ nhé,
em ơi
Điều đau ốm,
mệt mỏi quyện khắp thân mình
85. Thân thể đã gầy
yếu vẫn còn gắng sức
Cơm ăn vào
miệng còn rên đắng với cay
Cả ngày mắt
nhắm, thân run mỏi mệt
Xót nỗi bị ốm
đau lâu ngày không ăn uống được
Nhiều ngày
trôi qua càng nặng thêm đau cổ khản lời
90. Nay anh cùng em
mới hỏi han cặn kẽ
Rằng sao thấy
em khó cất lời lại thêm run rẩy
Liền khóc
than chẳng cầm lòng được
Ngày ngày em
vẫn vọng tiếng rên
Nay anh mới
đi đến quầy mua thuốc
95. Em vẫn không
thấy giảm chút nào
Rồi y tá vào
tiêm thuốc cho lặng tiếng rên
Lòng anh thấy
xót xa đưa lời dặn dò
Rằng em không
khỏi bệnh ruột anh như đứt đoạn
Thật xót
thương con nhỏ của chúng ta
100. Nay thấy tiếc
thương vợ yêu từng kề cận
Mới ôm vợ
trong tay như thể chết nửa người
Vợ yêu như
đầu với cổ nay phải lìa nhau
Đã biến vía
đi xa để lại trăm nỗi đắng
Nghe trong nhà
ra rả tiếng khóc than
105. Nước mắt chảy
ròng ròng trên mặt chồng con
Động việc cho
cả mường đều biết
Tiếng gọi
nhau như đọng nghìn vạn nỗi đau
Gọi người
đang ngủ cũng choàng thức giấc
Vợ quý ơi
110. Dây yêu dây quý
của ta ơi
Nay ta bỏ mất
nghĩa vợ chồng thấy tủi muôn phần
Người vợ yêu
đã chung phúc phận của ta ơi
* Người vợ yêu đã hoá thân về Bôn
Nay vợ yêu đã
hoá thân thành Luồng nằm trong gian nhà
Không âm u
thì cũng thành màu vàng đỏ
115. Nay thấy trong
nhà ngổn ngang nhiều lá Tạu[3]
Trước cửa ám
khói đen
Dây leo rừng
vươn vào trong gian lớn
Mọi người họ
hàng cùng Lung Ta đến lo liệu việc
Ai ai cũng
đến nắm tay chia buồn
120. Người vợ yêu
trời đặt của anh ơi
Hãy nhận ơn
nhé!
Ta thấy nghẹn
trong cổ và đắng tủi trong lòng
Nghe tiếng
mọi người phân chia công việc
Nghe tiếng
đốn đẽo cây chan chát như gà cục tác
125. Mọi người ai
cũng tiếc thương nước mắt tuôn rơi
Thương tiếc
người ngọc đã bỏ quê về trời
Vợ chồng đang
quấn quýt nhau như gọng cây kìm đẹp
Đã bỏ mất
nghĩa vợ chồng lìa nhau hai phía
Nay có mâm lễ
đây, đủ đồ nướng sấy
130. Để cúng mời nộp
lễ cho nàng
Có đủ cơm
nước và mọi đồ ăn, của cải
Nay Mo tôi
thấy đắng tủi trong người, thấy trời đìu hiu
* Nói lời thương sầu tủi
Nay thấy lòng
buồn bã nặng nề nên khóc
Nghĩ đến
quãng đời vợ chồng ơn nghĩa bên nhau
135. Ta đang cùng
nhau xây đắp cuộc sống ngày mai
Tủi nỗi duyên
phúc xấu nên vướng lòng vướng dạ
Nay mới nên chuyện
bản mường ồn ã
Thấy trong
lòng như bị chẻ thành hai
Lìa xa nhau
khuất rừng cây không còn thấy mặt
140. Vợ chồng yêu
nhau bình lặng như rêu dưới suối
Ngẫm bây giờ
thấy nặng trĩu trong lòng
Vợ yêu ơi,
nay núi non trời bể cách ngăn rồi
Việc đôi ta
cận kề ôm ấp nay đã bị lấp vùi
Đôi khuôn đúc[4]
đặt sóng đôi nay đã lệch nghiêng
145. Lại thêm
Gối ấm với
nệm êm nay đã bay hết hơi người
Tấm áo mặc
đẹp ngày ngày nay đã rách thành hai mảnh
Mùi hơi thân
thể chồng nay chỉ còn là chuyện người đưa
Thân thể từng
ôm ấp nay ở trong quan tài rồi
150. Bởi sinh ra
thành người sống đến nay chợt già, thật tủi
Bởi nỗi em
yêu nay chết để lên Bôn
Ta từng có
cặp đôi góp với họ hàng trong mường bản
Từng gắng gỏi
cùng bè bạn lo dựng cửa xây nhà
Em ơi, nay đã
chết về Bôn, sầu tủi quá
* Lời dặn
155. Bây giờ
Ta sẽ nói lời
yêu thương để khóc cho Căm Phưa[5]
nhé
Vợ yêu ơi,
dây trường sinh yêu quý của anh ơi
Sao mà rung
cả góc trời anh cũng không thấy nữa
Nhớ em nắc
nỏm không quên được
160. Vợ yêu ơi, dây
thương của anh
Nàng hoá thân
vào cõi trời nhớ về ngày hẹn
Thấy lạ lời
ước hẹn nay thành lỡ làng
Nay có khăn
thêu viền mép và áo đẹp
Dây thương
ơi, vợ yêu của anh ơi
165. Nay cá to dưới
vũng sâu đã lên bờ
Con chim nhỏ
chân thấp đã bay về cành đậu
Nên nỗi gì để
bây giờ đến làm tủi đau phận anh và em
Tủi nỗi gắng
gỏi rồi nhưng gia cảnh khốn khó
Đang xây nhà
dựng cửa thì đã chết về Bôn
170. Ta nghe nghẹn
trong cổ trong lòng nặng nhọc
Nước mắt chảy
tuôn mà em không còn thấy
Vợ quý yêu
chung tình của anh ơi
Bỏ lại ta
cùng với các con buồn bã
Nay vợ chết
đi thấy người ngoài vẫn cười vui
175. Ta tựa như người
mắt loà bước đi vô định
Lại thêm vào
tháng chín đang độ rét run
Ta để đầu
trần dắt con nhỏ run rẩy bước đi
Sương rơi
lạnh phát ho, con bật khóc
Hết nỗi thấy
ngổn ngang trong lòng trăm bề vướng víu
180. Vậy nên ta đành
tuôn nước mắt phiền muộn dại điên
Vợ quý yêu
như đầu như cổ của anh ơi
Vợ chồng nay
lìa nhau mà con còn nhỏ
Ta nghe tiếng
người ta nói chuyện xưa nghe lại
Ngỡ như người
từ thời xưa tự dưng gặp tủi buồn
185. Chuyện vận vào
với em để buồn tủi cho ta
Nhớ nhiều lắm
vợ yêu đã chết của anh ơi
Ta đã nghiêng
phúc phận mấy lượt khó khăn rồi
Thời xưa
người ta nói
Vợ chồng chết
thì người thành goá
190. Liền lấy dì ở
trong xóm về ở
Lòng yêu con
nâng niu bởi gần gũi quen thân
Vậy nhưng dì
có lòng thương yêu thì cũng nghiêng phận vía
Con ăn bữa
trưa chiều vẫn nhiều nỗi tủi buồn
Ta nghe
chuyện mà không yên trong dạ
195. Vợ quý yêu sưởi
ấm lòng dạ của anh ơi
Vợ quý yêu
chung tình của anh ơi
Vợ quý ơi,
thấy tủi buồn lắm nỗi đời, vợ ơi
* Trả công ơn
Bây giờ
Ta sẽ ghi lại
ngày tháng để ghi nhớ về sau đã nhé
200. Nộp vào của quý
với mọi thứ đồ ăn
Ta sẽ ghi mọi
điều để trả công nghĩa cũ
Có cả đồ quý
lạ và mâm thịt lễ của Lung Ta dâng cúng
Có con ngựa
đẹp mắc sẵn yên cương
Đem dâng cho
em yêu lên cưỡi nhé
205. Còn đây là rượu
cần men đắng dịu mời em uống nhé
Cái này là từ
phúc vía Nen nay đã xa xôi rồi, tủi ôi
Phúc không
vững nên chết sớm thì thanh thản nhé
Nay ta còn
thắp đèn nến và đốt hương cầu khẩn
Nước mắt chảy
tuôn mà em không còn thấy
210. Ngày này khóc
đưa vía phúc quý của em về trời
Hãy soạn sửa
Hãy soạn nhé,
về nhé
Hãy cắt áo
cho vừa nhìn trong gương thấy đẹp
Cũng đừng âu
sầu bởi không còn được như cô gái son
215. Thương cho thân
mình em đã thành mùi hôi tanh rồi
Tấm thân đẹp
nay lẫn vào bùn đất
Bầu khuôn đúc
thân mình đã trộn lẫn với đất mùn
Thương em yêu
chợt tủi với mường bản
Nay đã cách
biệt nhau rồi mặt không còn thấy mặt
220. Tủi nỗi mắt trào
nước đã mục cả bờ mi, em ơi
* Ca Bông[6]
Bây giờ
Đến lúc xuống
cầu thang rồi dặn dò nhà lẫn cửa
Lời dặn đến
tổ tiên trong nhà rồi mới đi qua
Đi qua cửa
nhà ra sân rộng hãy nán
225. Gửi lời dặn khắp
rồi thì lên ngồi Chong Khoang
Mới đi tiếp
đến nơi cửa rừng nghĩa địa
Nán lại dặn
Đẳm cùng có cả trầu cau
Tay phải em
vung vào rừng nghĩa địa đừng dừng tay nhé
Em đã xuống
đến rừng cây Chạ có nhà ma và nấm mộ
230. Lúc đi xuống
dưới nấm mộ lấp đất em đừng khóc nhé
Đừng khóc
khiến lưỡi le mặt đuỗn mắt trợn lên
Hãy vung tay
về với tổ tiên trên thiên cung đừng tủi
Hãy đi qua
sông Tà Khai về cho nhẹ nhõm
Về thành ma
mắt dọc trước anh đừng khóc
235. Hãy ở nơi rừng
nghĩa địa nơi không có gà gáy
Vợ quý yêu
thương tiếc của anh ơi
* Rải vía
Bây giờ
Nói lời tiễn
đưa vía em đến với nhiều đám vía
- Một vía hoá
thành gái cùng trai hái dâu nuôi tằm
240. - Một vía chải
chuốt đi vào chơi hạn khuống, ném Còn đôi
- Một vía về
hạn khuống lớn nơi người hay tụ đến
- Một vía lên
vòm trời biến thành ngôi sao
Rừng nào em
biến thành sao để cho ánh sáng rọi vào
- Một vía lên
đến Then thưa lời nhanh gọn
245. - Một vía đến
gặp người tình từ thuở đôi ta gặp gỡ
- Một vía tốt
thì biến về thành Đẳm
- Một vía về
ở nơi soạn sửa bữa trưa tối
Em sẽ kể lời
với khắp nhà cửa trong ngoài
Các ông bà tổ
tiên xưa mới nói lời đẹp
250. Rằng Thi Đi Khan
hãy yên bề trong nhà nhiều gian
Để quét tước
dọn dẹp gọn gàng đợi người xưa về gặp
Tủi nỗi ranh
mường người mường ma cách nhau bằng tờ giấy
Hai mường ở
kề nhau nhưng không còn thấy được em ơi
* Hẹn ước
Em yêu quý ơi
255. Hoá thân vào
mường trời lên cho đến thiên cung
Đừng nhẩn nha
mà quên sau quên trước
Em yêu mặt kề
mặt như thuốc quý của anh ơi
Thời trước
còn truyền lại chuyện ông An Đức hiền lành
Chủ Hoàng Ngô
dậy binh đến cướp bóc
260. Liền bắt lấy
Chiêu Nghịa vợ vía từ khuôn đúc
Hoàng Ngô
liền ép uổng bắt nàng làm vợ
Bấy giờ An
Đức thấy xót xa đau khổ trăm bề
An mới nước
mắt tuôn trào lã chã rơi
An mới tâu
xin với thầy Xay Thiên[7]
mường trời
265. Liền gặp được
nàng ngọc ngà là vía vợ
Bấy giờ cả
hai mới hẹn nhau bảo nàng ăn lá ngón
Giữa đêm
thanh vắng giờ tối tăm gà gáy
Nàng mới ngậm
lá ngón vào cổ lìa đời
Thầy Xay
Thiên quay về để họ được ước nguyện
270. Điều mong ước
của vạn người được thoả
Cả hai nghèo
khổ khó khăn nay được tốt lành
Nay hai vợ
chồng An được cận kề xây mường Ngô rộng rãi
Nay mới kể
lời với nàng để giữ lấy lời hẹn
Hãy đinh ninh
giữ dạ chờ trông
275. Không nóng vội
đợi chờ được gặp gỡ kết đôi
Luôn nhớ để
giữ lời thề hẹn cũ
Căn dặn lời
với em để mãi nhớ trong lòng
Lòng quyết
đợi chờ để nên đôi như lời xưa truyền lại
Chết thành ma
rồi sẽ còn gặp vía Nen để có đôi
280. Ta cùng giữ lòng
để trông mong
Đừng lìa bỏ
đi ơn nghĩa vợ chồng xưa cũ
Vợ chồng từ
thời ăn lóng mía chẻ đôi, em nhé
./.
Phỏng theo ghi chép của ông Lừ Văn
Chiến, Mường Chiên (Quỳnh Nhai, Sơn La)
[1] Piêu:
khăn đội đầu của phụ nữ Thái, ở hai đầu khăn có thêu hoa văn trang trí.
[2] Khun Lú-
Nàng Ủa: đôi thanh niên nam nữ trong câu chuyện tình cùng tên, do tình duyên
không thành nên chết và hoá thành hai ngôi sao ở hai nửa bầu trời, cùng toả
sáng nhưng không bao giờ gặp được nhau (sao Hôm, sao Mai).
[3] Cây Tạu: cây bùng bục.
[4] Khuôn
đúc của bà Thẻn Bảu trên trời, dùng để đúc thân thể cho hai vợ chồng.
[5] Căm
Phưa: tên một người con gái đẹp trong truyện cổ tích cùng tên.
[6] Ca Bông:
cũng còn gọi là Bông Ca- như một hình thức gieo trồng trong tập tục tang ma
nhằm thể hiện mong muốn để cho linh hồn người chết có được sức mạnh và trường
tồn.
[7] Xay
Thiên: Vị Then được coi như nhân vật giữ vai trò sứ giả, sống ở ranh giới giữa
các mường như Mường Đất- Mường Trời, Mường Người- Mường Ma vv.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét