XUỐNG MƯỜNG HẠ GIỚI (1)
* Phần phiên âm: Lống mướng lùm
Tè
mờ chớ táng nửa pày mí phạ
Ột ô nừng cảnh bỏn
Xằn xì cón
05. Thỏn nhàng pảy bo đay
Đỉn xày hơ phạ phặc, phạ bo phặc
Phạ xày hơ đỉn phặc
Đỉn chằng ngám hản xu
Cu na ngoạc hản mí
10. Mí phèn đỉn tò bở ba
Phèn phạ tò kết hỏi
Mí nặm, bo mí cốn kỉn
Mí đỉn, bo mí cốn xang
Thẻn chằng chợ hơ Pù Cặp cắp Nhà Kẻ
15. Nặm mướng lùm hơ pù lống kín
Đỉn mướng piếng hơ pù lống xang
Pù chằng áu cỏ mạc háy lống pục ết khảng nha
Áu cỏ mạc ba lống pục ết khảng đỉn
Bạt nị phèn đỉn chằng chốm ma
20. Phèn phạ chằng chốm bản
Pẩng cốn hặn
Cốn nọi tò hòi pủn
Dửn xủng piếng cọp đông
Kỉn mạc khửa đay men
25. Kỉn mạc kẹm đay lán
Phèn Bổn nhắng pẻn nha
Phèn phạ nhắng pẻn piếng
Pẩng hặn bo pượt hày tỉn phả
Bo pượt ná tỉn ban
30. Bo hắp nặm má tồng
Bo cồng nặm má ná
Táy mướng piếng, tiềng cứn pảy xọc kỉn càm phạ
Na cày pảy xọc kỉn càm Bổn
Pớ lắc kỉn bở ca
35. Pớ ngoạ kỉn bở cớ
Phạ chằng kiệt dà dấn
Phạ chằng phẩn da dần
Bổn chớ hốt mứa na
Phạ chớ hốt mứa nửa
40. Hốt mứa cảy xảm xíp chồ na
Ha xíp chồ cổng
Xáo xỏng chồ khung
Tới ạ đắp xé đải
Tới ạ tải xé lạ
45. Pù tải bo mứa pái nửa hả pò chau
Bo hau pái phạ hả pò Thẻn huổng
Pù côm lống hú mếnh chón
Cỏn lống hú điển vạc
A pạc quang kỉn càm đỉn đẳm
50. Hẩng lải má pù tành lắm hưn lưởng dản pù dù
Pù chau hưn dù tèn pú xủng
Hưn ết pù chỏm chúc chỏm chọc
Pù bọc đỉn bọc nha
Cổng pù khắt khảng nặm khảng tà pù kỉn
55. Khắt khảng đỉn khảng xái chằng măn
Cải hặn nặm mướng lùm tăng bo mí pớ kỉn
Đỉn mướng piếng tăng bo mí pớ xang
Cỏ mạc háy nhắng hồm tùa phạ
Cỏ mạc ba hồm tùa mướng piếng
60. Ết kỉn bo pó pạc
Ết mạc bo pó có
Thẻn tăng chợ hơ Pù Ỷ Thư cắp Nhà Ỷ Thiếng
Lống xang nặm mướng lùm hơ hiếng
Lống tành đỉn mướng piếng hơ quang
65. Pù chằng má cài hang păm cỏ ba ngà ộm hơ khòi hồm mướng piếng
Pù păm đay xảm pỉ bo tắc
Pù bắc đay xảm pỉ bo lộm
Bắc táng nị táng nớ chằng ma
Ha táng nị táng ừn chằng bản
70. Tới ạ đắp xé đải
Tới ạ tải xé lạ
Pù tăng hưn pải phạ hả pò Thẻn huổng
Nặm mướng lùm tăng bo mí cốn kỉn
Đỉn mướng piếng tăng bo mí cốn xang
75. Thẻn tăng chợ hơ Pù Dớ Nhà May
Nặm mướng lùm hơ pù lống kỉn
Đỉn mướng piếng hơ pù lống xang
Pù chằng áu vản hỏn ngấn hỏn cắm
Lống mướng đỉn mướng piếng păm ba
80. Mạn áu pạ cốm kiêng đỏm pò lống phắn
Lống xang nặm mướng lùm hơ hiếng
Lống tành đỉn mướng piếng hơ chanh
Pù chằng hau cài hang tò quạnh pù phắn
Pù chằng hau cài cẩn tò thẳn pù păm
85. Pù păm đay xảm pỉ chằng tắc
Pù bắc đay xảm pỉ chằng lộm
Cỏ háy lộm cặp phèn phạ
Cỏ mạc ba lộm cặp phèn đỉn nuốn
Bạt nị táy mướng đỉn mướng piếng hắp nặm chằng pó buộc
90. Tức muộc chằng pó hủa
Ết múa chằng mí khau
Bo mí nộc pịt chắp khau đảnh
Bo mí mánh cánh tỏm khau lịp
Păm xé nhói nộc dù
95. Păm xé mù nộc xáu
Nộc chằng nỉ mứa pú
Nủ chằng nỉ mứa thăm
Pù păm đay cỏ ba ngáu ộm khòi hồm mướng piếng lẹo
Pù mướng đay kỉn cổng pù và
100. Pù khăm đay kỉn cà ẳn lớ
Hửn cổng hơ pù mướng lắm ngấn tò lắm long áu bo
Nồi cỏng nọi xíp xì xẻn nhống áu bo
Pù mướng tan cắm đỉ má và
Cú păm hơ bọc mạy mướng lùm chốm bản
105. Cú păm hơ bọc tản mướng piếng chốm ma
Chù bọc nha mướng lùm chốm hiếng
Cú tải pển phỉ cú hau dù cốc mạy kèn kỉn ngái
Nhà May tải mứa hau đổng khúa pển mè
Nhà Kè hau đổng quang pển Mè Chiếng Tóng
110. Kỉn khau hơ tủ kỉn còn tấng lải
Kỉn ngái hơ tủ kỉn còn tấng ban
Kẹo mạc tủ kỉn hủ
Kỉn pú tủ kỉn can kỉn nhọt
Lờ tì tủ hơ pọng lờ xiểng
115. Lờ mướng tủ hơ cổn lờ pạc
Bạt nị phèn đỉn chằng chốm ma
Lùm phạ chằng chốm bản
Pù đay păm cỏ ba mướng phạ ết cột khảng đỉn
Bạt nị pù dù đay họi khuộp pù mứa
120. Nặm mướng lùm tăng bo mí pớ kỉn
Đỉn mướng piếng tăng bo mí pớ xang
Pò tăng chợ hơ Pù Ỷ Thi cắp Nhà Ỷ Thỏn
Nặm mướng lùm hơ pù lống kỉn
Đỉn mướng piếng hơ pù lống xang
125. Pù chằng lống hắp nặm hơ nặm lò
Cò nặm hơ nặm lảy
Pù chằng mạn áu phửa áu thảy đỏm pò Bổn
Áu lống phửa lống thảy
Hơ phèn đỉn mướng piếng hốt má pển pú pển phả dùm duôi
130. Hơ mí huôi mí hòng pỉ tỏng
Hỉn khắp cỏng pển tèn phả lạn
Tì bòn ban pảy tằm má piếng
Pù lống xang nặm mướng lùm chằng hiếng
Pù tành đỉn mướng piếng chằng chanh
135. Pù tành ban mướng lùm chằng đỉ
Ết kỉn chằng hùng
Ết nùng chằng pển
Hắp nặm chằng pó buộc
Tức muộc chằng pó hủa
140. Ết múa chằng lải khau
Pù thau họi khuộp pù mứa
Mứa Bổn hả pò chau
Hau pái phạ hả pò Thẻn huổng
Bạt nị nặm mướng lùm tăng bo mí pớ kỉn
145. Đỉn mướng piếng tăng bo mí pớ xang
Thẻn tăng chợ hơ Pù Cắm Ngọc cắp Nhà Cắm Vả
Lống xang nặm mướng lùm hơ mí lải pả
Lống xang ná mướng piếng hơ mí lải khau
Pù mướng ngắc hản xu
150. Pù chằng cu tả tằm hản lống
Pù chằng lống xang nặm mướng lùm chằng hiếng
Lống tành đỉn mướng piếng chằng ma
Lống xang nha cắng kẹt chằng bản
Cắm hản xang mướng piếng chằng còng
155. Ai tấng nọng chằng nừng lóng đẻo
Kẻo tấng Táy pạch lới cắm cha
Tả pạch tả, na pạch na
Bo mèn xút mèn phá lón hau
Bo mèn nau tè nọi hau huồm chóng nón
160. Hủa chở vón chù chớ vón cha
Khảu chằng bạch na om cảng tồng chính xảo
Bạch tảo om cảng chiếng chính chụ
Bo hụ na chớ pựa mèn mè mía vẳn
Khảu hặc nhính phắn cẳn họt chớ tải xặm
165. Khảu hặc hăm cẳn tẹ họt mừa tải đắp
Tới ạ đắp xé đải
Tới ạ tải xé lạ
Tải bo hưn pái phạ pển pò Thẻn huổng
Cắm Ngọc mứa dù phả
170. Cắm Vả mứa dù thăm
Mứa dù nặm lảy dù vắng vứn
Hẩng pỉ má khảu chằng hoả pển
Ngấn tấng cắm pú phả chù nhóng lải chông
Bạt nị nặm mướng lùm tăng bo mí pớ kỉn
175. Đỉn mướng piếng tăng bo mí cốn xang
Pò tăng chợ hơ Tạo Cắm Xủng tấng Òn Cắm Láng
Lống xang nặm mướng lùm hơ hiếng
Lống xang đỉn mướng piếng hơ chanh
Lống tành ban mướng lùm hơ đỉ
180. Khải hơ Tạo Hủn Ví lống còn
Lống pục mạy mướng lùm hơ lải
Lống pục vải mướng piếng hơ ê
Pò bọc hơ lống lùm nhá thiểng
Hơ Hủn Ví lống tành mướng ết ban
185. Pù dù đay họi khuộp pù mứa
Mứa pái nửa hả pò chau
Tau hướn phạ hả pò Thẻn huổng
Tải váng lực pản cảng
Tải váng lản pản la
190. Ha xằm khạ Pù dù má lẳng
Ý khôn bo pượt hày tỉn phả
Bo pượt ná tỉn thăm
Khau bo nặm mạy nhờ kỉn hết
Khảu bo ết hày huổng kỉn khau
195. Khảu tò hau pà mạy lập tành hủa xấc
Nghến cứn khảu chực liệng tò mọn
Tọn đai khư lải cọn ết nàng cảng kẻ
Mí tò hẻ lực lếch lực tóng quàng vắng cuổm con
Ết nàng hau pà mạy tực mè quảng, hảnh
200. Nộc ảng vảnh hướn Thẻn lống tực
Học cốm ca khảu tánh
Chao cốm khảnh khảu ha
Phạ chằng cượt da dấn
Phạ chằng phẩn da dần
205. Thẻn và táy mướng đỉn mướng piếng khảu ngạ
Táy mướng la mướng lùm khảu xấc
Khảu chạy kỉn tò quảng tò phán khảu tanh
Pò Bổn chằng má tành ết cau mạc đẹt
Pò phạ chằng tành pẹt tả nghến
210. Chằng đẹt lống mướng la mướng lùm lịt liếng
Đẹt lống mướng đỉn mướng piếng khứ pè phí may
Đẹt tải mạy tải tọc pú phả
Đẹt tạch cờ đỏng phả
Đẹt khoả cờ đỏng tàu
215. Quảng dù làu khảu cháy
Táy mướng đỉn mướng piếng dù đỉ bo đay
Đẻo tò hay họng phạ bo hợt chớ lớ
Khảu chằng chuộp cẳn má nằng chóng
Pỏng cẳn má nằng cha
220. Hau má lập ết na hả nhạo nhính mạc tả nghến
Bạt nị xíp pò Táy má khựt ết na
Ha pò Xa má khựt ết cổng
Má khựt ết hủa mạy ca
Ế hả mạy lừn
225. Ế pửn mạy cốn
Nhính mứa nửa xì tực tả phạ
Nhính mứa na chằng tực tả nghến
Bạt nị xíp pò Táy má tành xải na
Ha pò Xa má tành ết cảy
230. Khảu nhính hưn tếnh hủa chằng lằn
Pửn phăn hưn tạu phạ tực mạc tả nghến
Nhắng tò tả nghến đẻo mựt méo hẻo hăm
Khảu chằng eo lặt qua phằng nặm chằng lằng nỉ lống
Lống pan khư cảng vắng la nhàn
235. Thẻn chằng áu hau vạy tơ phàn khảu xáu
Ết mựt lống mướng la mướng lùm lịt liếng
Lắp mựt lống mướng đỉn mướng piếng hẻo pinh
Mè binh xeo pải mạy bỉn đùng mứa phả
Pớ nhắng lé tả hển vình vớ má hau
240. Phau pạc thăm hỉn lạn xặm xạt tới cốn
Nhắng pớ dù cảng mướng khăm khựt lớ hơ đay
Đẻo tò hay háng mự hả mạc tả nghến
Khảu và: Pớ hụ họng tả nghến nhắng ọc
Pớ hụ họng tả tọc nhắng má
245. Dược kỉn cổng ẳn lớ xì và
Dược kỉn cà ẳn lớ xì thảm
Chắc và tạo tả nghến dù căm mướng lớ chằng ọc
Khảu dù căm nọc phạ mướng nhờ cảy tả
Háu khăm pảy xọc pảy hả táng lớ hơ đay!
250. Bạt nị cày đảnh tan cắm đỉ má và
- Chớ pò khư tả phạ cú cò mói hển
Chớ pò xòn pò dẳm tả nghến mí chù pái lải biêng
Tả khoi xiêng tè nọi khoi xọc lé mói
Tả tọc ạ pò xòn cảng vắng
255. Tả nghến ạ Thẻn xẳng la nhàn
Tì ạ nặm lảy tàn vắng vấn
Mí tấng ngấn tấng cắm chù nhóng lải chông
Khoi bo thông lói nặm khăm xọc chớ lớ hển
Láng pết tan cắm đỉ má và:
260. - Mứng cha ho cắm ạ cú chằng xiểng hảy cọ ai cày ới!
Cổng và téo táng nắc táng cảy mứng khăm xọc má hả đay bo?
Mứng xọc đay cà tẹ tốc pạc hản xiểng
Pảy lói mưởng lói phải tò lớ cú cò bo xiểng dan
Nhá hơ pườn tan ho cắm hại chớ chằm tải oản!
265. Bạt nị láng cốn tan cắm đỉ má và
- Chựa xì xủ khăm pảy lòng nặm lòng tà khỏn khỏn
Pảy lòng cón lòng mưởng vong vong
Pảy lòng căm vắng ộm xọc mạc tả nghến!
Bạt nị phu cày tấng ơi pết
270. Pá cẳn ọc hả nặm pí và
Bọc cẳn ọc hả tà pí vẻ
Bo áu hứa áu pé lòng pảy cò đay
Bọc hơ ai cày phu tố ngạ hưn khì lẳng pết
Khảu chằng pá cẳn phai lống vắng na tà
275. Khảu lòng ham xẻo nặm nhắng pày tỉm niểng
Lòng xẻo mưởng nhắng pày tỉm tọng
Khảu chằng lói hau cong cạu chạy pảy xọc kỉn pả
Khảu chằng bắc tả hển từn chở xến dan
Mói hển pả chạt lươm cạu chạy cày xằn xến hỏn
280. Nón phúm lống bọc lói pảy lanh
Lói canh hau phằng tạ chớ chằm háu tải
Láng pết tan cắm đỉ má và
- Ạ mèn pả chòn lươm kỉn cáy
Pả náy lươm kỉn cáy la nhàn
285. Khảu pàn xe xẻo nặm mứng cò lỏ tải
Pớ chựa cò ết xẩn cốn chái bo lái lải cò nhắng lái noi
Bo khăm hoi khư xé lạ bo pạt cẳm quắng xé bọ!
Khảu cò xiểng chắng má nón phúm lống xằn hảng ết khoe
Bạt nị pết mè pe có ngoại cạp lạc pải hảng
290. Lổi nón lống lòng lảy pảy lanh
Lống pon canh tạng ộm họt tì vắng vấn
Khảu cò tốc xiểng hẳn tùa mướng ân ân
Tả tọc đay từn lẹo chằng nghiềng hủ phắng
Khảu và cú xiểng chắng chờ pớ má hay
295. Xiểng tong hưn tạu phạ bắc tò tển Ấc
Khảu xiểng cức xiểng đảu chằng xè tả má diêm
Bạt nị pết mè liêm pịch chại tốp pịch bỉn má
Pá cẳn hưn hủa vắng ngoành ngoành
Hưn pon canh tùng ộm họt tì đỏn cảng
300. Pết vảng hau đỏn xái quặt xày
Cánh tả lé mói hển tả nghến hưn mứa nửa huồn huồn
Khảu đuồn hưn tếnh phạ má xừng nửa hủa
Khảu má tong nửa hủa lắng tiềng
Cày chằng piêng lé tẹ tấng nghiềng hủ phắng
305. Láng pết tan cắm đỉ má và:
- Mói hển khảu nón tiềng mứng nón
Nhám lớ khảu nón lống mứng lục
Mứng lục tốp pịch hẳn tùa mướng xiểng cong
Mứng lục pặp ngáu long mứng họng khảu lột lống mói
310. Mói hển khảu lột lống lọt ngáu cỏ ba
Mứng chằng ọc má xa kỉn puộc kẻm hướn
Lắp má còi kỉn pắc kỉn piển đỏm chau
Còi kỉn khau mịt ộm khảu mằn lống cửa
Mói hển mơi mứng kỉn lửa lẹo láng pết xiểng chẹp
315. Khau lộn hau mí kẹp tấng hắm…
Mói hển tả nghến tốc pạt pú hẻo hăm
Hau lặt mạy noi nừng lắp má
Pết chằng hau hả lộc mạy phày
Cày tên hưn tếnh hạn ộp lực nón cón
320. Lục nón khảu tốp pịch hẳn cong
Khảu tăng tốp pịch ân xiểng họng hả mạc tả nghến
Mói hển nở xải tả nghến hưn mứa nửa mày mày
Phắng nghỉn cày mè ân xiểng động cục tạc khỏn khỏn
Khảu và mói hển xỏng tố vón lòng cón xẻo huôi
325. Chớ lớ khảu chằng áu xốp pạc hăng hỏn luội lóng khạc lải néo
- Cú cò dược téo táng hau đỏn cảng quặt xày lăm ới!
Cày phu hưn xiểng hại tốc pạc oản khỏng
- Tổng cú pảy lói mưởng lói nỏng lói tùa
Lóng cú đay cuộc cua hử hại cú cò xỏ tải
330. Láng pết tan cắm đỉ má và
- Mứng đay tốc pạc cha nừng ạ cú cò xiểng hảy
Tổng cú téo táng nắc táng cảy đẻo lỏ tải hàng táng váng
nau
Khôn mứng dù cà hướn đẻo xọc tè khau mịt ộm mịt đòn mứng
kí
Chớ và ẳn bo mí mứng cà lón vạu
335. Chựa xì mứng phài hau pà mạy phặc xày thể cú!
Bạt nị cải tới nị tới na Thẻn tành pổng lống
Nặm mướng lùm pựa khăm lống kỉn
Đỉn mướng piếng khảu cò lống xang
Tành ban quang hơ muồn hơ hỏm
340. Xảm ai nọng Ẳm Ết
Chết ai nọng Láng Chái
Nặm mướng lùm khảu cò xỏ lống kín
Đỉn mướng piếng khảu cò xỏ lống xang
Pò bọc hơ lống lùm bo thiểng
345. Khảu chằng lống tành mướng ết ban
Đẻo tò ai cốn chạn bo dược ết kỉn
Bo hắp nặm má tồng
Bo cồng nặm má ná
Xọc áu pả ết pừa tảng khau
350. Lục tè chạu ết pừa lánh ngái
Khảu lang xon lải lảng ngá thì
Khảu lang lì lải chằng ngá cắm
Bạt nị ngược có póng mướng phạ lống cải
Ngược có lái mướng Bổn lống hau
355. Học cốm ca khảu tánh
Chao cốm khảnh khảu ha
Phạ chằng cượt da dẩn
Thẻn chằng phẩn da dần
Thẻn chằng tành ết nặm pìn
eo mứa Bổn
360. Tành ết xải pìn mốn mứa phạ
Nặm thùm thuôm lạt tà mướng piếng
Mói hển phả Xạt nhắng tò mo
Phả Cho nhắng tò chóng
Phả Tóng nhắng tò long
365. Xỏng ơi nọng yểu ợt cốn cói
Khảu chằng lói hau tau nặm pọt
Chón hau tau nặm nạch
Nặm tỉm cong lọc lạch áu pảy
Xàu lảy hưn mứa nửa pòng phạ
370. Lảy hưn pan xờ tông háng hạ na huồng hướn Thẻn
Thẻn hển Thẻn chằng và
Phạ hển phạ chằng thảm
- Chớ lớ và táy mướng đỉn mướng piếng xủ ngạ?
Táy mướng la mướng lùm xủ xấc xủ ngán?
375. Xủ đay ha xé ngược có póng hướn mè lống cải
Ha xé ngược có lái hướn Thẻn lống hau?
Xủ đay tau họt nị cú bò mí xả
Khảu chằng tan cắm đỉ má và
Xỏ nắm Bổn nắm Thẻn xỏ pườn nhá ha
380. Xỏ nắm chau pò phạ xỏ tàn nhá phắn
- Táy mướng đỉn mướng piếng tải xặm lẹo
Nặm thùm thuôm mướng lùm tải đắp
Hơ khoi xỏ má cắp má cử pò Bổn kỉn khau
Côm na lạy pò chau kỉn pừa lánh ngái
385. Pò Bổn khải ẳn lớ khoi cò bo tam thiểng chớ noi
Xỏ ết hoi tăm tắc cửa cày
Xỏ ết hoi tăm tày cửa mủ cửa mả!
Pò Bổn tan cắm đỉ má và
- Hoi tăm tắc cửa cày cú cò mí lẹo!
390. Hoi tăm tày cửa mủ cửa mả cú cò mí lẹo!
- Chựa xì hơ khoi xỏ ết hoi liệng ngúa pặp phải
Xỏ ết hoi liệng quái phạc nặm phạc tà
Pò Bổn tan cắm đỉ má và
- Hoi liệng ngúa pặp phải cú cò mí lẹo!
395. Hoi đủ quái phạc nặm phạc tà cú cò mí lẹo!
- Chựa xì khoi xỏ ết hoi liệng mạ hơ pò khì téo táng
Pò và hoi liệng mạ hơ pò khì téo táng pò cò mí lẹo
Khoi tăng tan cắm đỉ má và
- Chựa xì tiềng cứn khoi xỏ pảy liệp nặm ca
400. Na cày pảy liệp nặm ná
Mói nỏng pủ nỏng pả chù nhóng đỉ chanh!
Khảu tan ho cắm hặn pò nghiềng hủ má
- Chựa xì xủ hày pá cẳn hau cuổng hướn kỉn khau
Hau tỉn xuôm xủ tành kỉn ngái
405. Kỉn khau cú hơ kỉn chớ xải
Kỉn ngái cú hơ kỉn chớ chạu
Mói hển tả nghến hau pà mạy pảy liệp mói ná
Liệp mói pủ mói pả dù nỏng nhắng khoè bo
Mói hển mè tụa chắp cỏ khau xủ bọc hơ nỉ
410. Khảu bo nỉ má bọc pò phạ
Bo tam ha má bọc pò Thẻn!
Khảu pảy mói hển xỏng phủa mía tắc tẻn chằng ong
Xỏng phủa mía cắp cỏng chằng pê
Khảu chằng và
415. - Chớ lớ xủ đay ết xau ết tệ cảng tồng ná Thẻn
Thẻn hển Thẻn khăm ha bọ?
Phạ hển phạ khăm mở bọ?
Chớ lớ mứng bo hơ pườn pảy cải còi lèn má pê
Đay ết xau ết tệ hơ pườn chể đẻn
420. Thẻn hển Thẻn khăm ha
Phạ hển phạ khăm mở
Thẻn pắt má xờ cổng tứ toi
Pườn khăm coi bít vặn chược mờ má kiến
Háu khăm bo mí ngấn tiến thọt cổng tén vạ
425. Pườn khăm ha tổi cọn tải lền xé nẳng
Chớ lớ cú xiểng chắng chờ mả phỉ ha
Tổng quà lăm pớ chựa mứng cò tải xé!…
Cạng và xàu cạng xằn hẻn lén lén
Cạng mảng xàu cạng xằn hả đạt đạt
430. Đay mộm lẹo khảu chằng tan quám đỉ má và
- Bo mèn cú ết xau tấng tệ lóng dề tấng khỉnh
Cú cò lứm kính tải đờ đảng cảng pông
Mứng hày ngăm hơ thông mết pựn nhá đà cắm đảu
Ẳn bo hảy xỏng háu huồm mạng
435. Nhám lớ háu huồm xang chảo lại háu còi xòn tấng dẳm
Chằng áu bở láu bở cá hồm tả ngắm na
Khứ nừng pườn mí pha lái xọng cháu huồm nón tổi
Khứ nừng táy mướng đỉn mướng piếng
Khảu ết xút ết phá phửn đỉ cà nọng
440. Tọn chường pha lái xọng cà lực náng xảo
Bạt nị khảu chằng ngăm nghỉn hụ khảu liệp cải pảy
Pảy mói pủ mói pả chù tố đỉ an
Tau họt căm thiểng hạn cảng tồng ná Thẻn
Khảu chằng pá cẳn hưn thiểng hày kẹo dả
445. Pá cẳn hưn thiểng ná kẹo mạc
Khảu chằng tốc pạc cha kẻm chiện cha xù đỏm cẳn
Khảu chằng má pắn phục pắn phá nón lẳn tấng ngăm
Khăm khựt nừng lơ luống lợ hơ pè nhóng cốn
Khảu chằng má ết dắp dắp tơ cỏng phá tẹp
450. Dẹp dẹp tơ cỏng phá póng
Mói hển hóng hóng pủm hảo xở pờ náng dù mang
Khư mứng mang pủm ộm chừa mù láng cốn
Bạt nị tấng bưởn dù hạc dù
Cù bưởn xỉnh hạc xỉnh
455. Láng nhính xỉnh lực nhính lực chái lải ê
Kề ọc thuôn mết xặm mí cù nỏ nhóng
Mí tè Kẻo tè Láo tấng Xa
Xỉnh nhóng cốn xì ọc táng na
Pà mè chông phỉ lạ xì ọc táng lẳng
460. Pà cốc hổn ọc nhúng tấng hịn
Tơ cốc lịn ọc mè mếnh chỉnh
Tạc tấng pỉnh xì ọc táng xôn
Ọc xộn tơ bở mạy tày dù lán lán
Cán má cạp kỉn nốm lạc tổm má khăng
465. Khảu má hăng áu mệ khảu bò mí váng
Bạt nị chằng phắng nghỉn pò Bổn tan cắm đỉ má và
Táy mướng đỉn mướng piếng tải xặm
Nặm thùm thuôm mướng lùm tải đắp
Nặm mướng lùm bo mí cốn kỉn
470. Đỉn mướng piếng bo mí cốn xang
Tì ban quang bo mí cốn dù cốn kỉn
Thẻn chằng bọc hơ Tạo Ló Cắm lống tành mướng ết ban
Chau Cắm Lạn lống nằng Pú Quái
Pái nửa hơ Tạo Ló Cắm tứ tiêng
475. Bương tơ hơ xỏng ai nọng Tạo Lê, Tạo Nguyền tứ quyến
Pò bọc hơ lống lùm nhá thiểng
Còng cẳn lống tành mướng ết ban
Khảu chằng tan cắm ngám má và:
- Hơ tủ khoi xỏ tè xình đỏm pò lống cỏng
480. Xỏ tấng hỏng pò Bổn bành mắn pẳn hơ
Lống xang tơ lùm phạ pển hằng tấng mí
Tơ làng xỏ tè quái
Pái hướn xỏ tè khau
Xỏ tè pết tỉn vày
485. Xỏ tè cày tỉn khoả
Xỏ tè mả tấng méo tỉn pe
Xỏ tè be dù cọc tỉn tắm
Xỏ tấng mủ tỉn đẳm kỉn hắm tơ làng
Xỏ tè chạng tè mạ lống khì téo táng
490. Chù chông pò chằng pẳn
Chù ẳn pò Bổn chằng bành mắn pẳn hơ
Bạt nị xửa xảng tan cắm đỉ má và
- Chớ lớ pò bo hơ khoi lống mướng la mướng lùm lịt liếng
Bo hơ khoi lống mướng đỉn mướng piếng dù đỉ kỉn đay
495. Chạu cằm hau pà mạy pảy xọc kỉn đẻo
Pò Bổn tan cắm ngám má và
- Mứng lống mướng đỉn mướng piếng táy mướng khăm dan
Tơ lùm phạ tấng ban pườn cổ!
Khảu chằng tan cắm ngám má và
500. - Khoi bo lống ngúa quái bo má ban
Cốn chạn bo ết hướn
Khảu dược dù cà lở cò đỉ
Khảu dược kỉn cà lở cò đay
Pò Bổn tan cắm đỉ má và
505. - Chựa xì mứng lống mướng đỉn mướng piếng mứng nhá ết hại
Phai mướng la mướng lùm mứng nhá ết hử
Pớ bo xẻo bo thử mứng hày thảm phạ
Mứng dược ha pớ lạ mứng hày thảm Bổn thảm Thẻn
Mứng hày nghẻn có hưn mứa nửa thảm pò
510. Cú diêm đay hò lẹo mứng còi ết hử
Bạt nị tố hịn dù na tàng bỉn xủng
Tố nhúng dù pải chán ân họng
- Hơ tủ khoi ơi nọng xỏ lục xỏ lống
Pò Bổn tan cắm đỉ má và
515. - Xủ khăm lục khăm lống ết lớ?
Tố nhúng tan cắm đỉ má và
- Khoi bo lống táy mướng piếng bo ết xút ết phá cà nọng
Bo ết pha lái xọng cà lực mứa phủa
Bạt nị tạc tấng pỉnh chằng và
520. - Hơ khoi xỏ lống mướng đỉn mướng piếng đỏm mè!
Pò Bổn tan cắm đỉ má và
Tan cắm cà má thảm
- Và xủ khăm lống ết lớ?
Bạt nị tố tạc lục má a pạc thảm Thẻn
525. - Táng huổng pẻn pờ mí tủ khoi
Khoi bo lống táng huổng nha nhúng táy piếng bo thạc
Nha vạc táy ban bò bải
Nha vải táy mướng bo pheo…
Khảu thưa kheo xặm lẹo Thẻn bọc lống mết
530. Khảu áu tè ngúa tấng lải
Áu tè quái tấng ê
Áu tè pết tỉn vày
Áu tè cày tỉn khoả
Áu tè mả tè méo tỉn pe
535. Áu tè be hảu tạu dù cọc tỉn tắm
Áu tè mủ tỉn đẳm kỉn hắm tơ làng
Áu tè chạng tè mạ lống khì téo táng
Pò Bổn tan cắm ngám má và
- Tấng lải xủ lống mướng đỉn mướng piếng bo hơ dù lạ
540. Tau mướng la mướng lùm bo hơ dù đải
Láng quái tan cắm ngám má và
- Tỉn ộm lống lùm khoi xỏ nhằm tổm
Có cổm khoi lống piếng xu ạch
Khoi xỏ tứ ong tứ ạch hờ nửa
545. Xỏ tứ phửa tứ thảy hờ tơ
Tố mạ tan cắm đỉ má và
- Cành nọi khoi lống lùm xằm tổm bo đay
Có cổm khoi lống piếng xu ạch bo đay
Khoi xỏ bạch tạo hảo hìa téo táng
550. Láng cốn tan cắm ngám má và
- Chù chông pò hơ khắp
Nặp ẳn pò hơ đù
Khoi xỏ tè nặm đỏm pò lống lảy
Xỏ tò pháy đỏm Thẻn lống pinh lống chì
555. Tấng lải lống họt huông quái cuộc
Lống họt buộc quái nón
Lống họt đỏn quái hạu
Tơ cạu mạy quái mằn nón hém
Quái chằng hau kỉn cù bo má
560. Hau kỉn láu kỉn cá bo tào má ban
Hau kỉn nha pà lạn bo tào má hướn
Láng cốn tăng tốc tỉn mứa pái nửa hả pò chau
Hau pái phạ hả pò Thẻn huổng
Và quái pảy kỉn láu kỉn cá bo tào tỉn tau
565. Nỉ xàn hau pà mạy pảy xọc bo hển
Thẻn chằng bọc hơ xửa chuồng ai lái lưởng
Xửa téo táng xửa lái chẳm lọt
Lống xọt xeo cuổng pà quái xến
Quái xến quái nỉ tào má ban
570. Quái dan hau tơ làng Ló Cắm
Pù xang nặm mướng lùm chằng hiếng
Pù xang đỉn mướng piếng chằng chanh
Pù tành ban mướng lùm chằng đỉ
Mí nặm chằng mí pả
575. Mí ná chằng mí khau
Mí nặm chằng lảy
Mí pháy chằng ết chanh ết hò
Tành khuộp cẳn má nằng chóng
Pọm cẳn má nằng quan
580. Tau nằng pọm khảu chằng bán cẳn
Pớ khăm hưn xỏ nặm đỏm pò lống lảy
Pớ khăm hưn xỏ pháy đỏm Thẻn lống pinh lống chì
Tấng lải tan cắm ngám má và
Họng hả ai láng pết tỉn vày
585. Họng hả ai láng cày tỉn khoả
Khăm hưn mứa mướng Bổn mướng Thẻn xỏ phí lống may
Khư háu pảy chạy đay ẳn tụa ết xù cẳn kí
Bạt nị láng pết ngám hản xu
Láng cày cu tả tằm hản pảy
590. Khảu chằng pá cẳn hưn mứa nửa huồn huồn
Tành dong hưn mướng phạ hả pò xỏ phí
Khảu cò hưn pọ khau cảng ná
Khảu cò hưn pọ pả cảng tồng
Khảu cò hau xạy kỉn đay pủm pồng tấng niểng
595. Nỉ tào lống mướng đỉn mướng piếng hả chau
Tau lùm phạ hả lộc tấng huống
Láng cốn tan cắm đỉ má và
Bo đay nặm đỏm pò lống lảy
Bo đay pháy đỏm Thẻn lống may
600. Tăng khải hơ mè lượt nọi bỉn việt mứa nửa
Mứa pái nửa hả pò Thẻn chau
Hau pái phạ hả pò Thẻn huổng
Hưn xỏ nặm đỏm pò lống lảy
Hưn xỏ pháy đỏm Thẻn lống pinh lống chì
605. Pò Bổn tan cắm đỉ má và
- Tộc áu xưa lái màn ngắm tả
Tộc áu xưa lái mốn ngắm na
Tha chớ noi khảu còi áu lống
Pò chằng má phặc áu mạy hựa mạy hàng pong nháng
610. Áu mạy hốc mạy xáng pong nen pong thì
Má tành hưn na huồng xỉ phí
Mói hển xỏng mứ hăng xỏng mứ pò lạc
Xỏng mứ hăng xỏng phạc pò khển
Mói hển quắn phí hưn tếnh hủa pò dà
615. Áu hơ ai lượt nọi đay dật áu lống
Lống cảng hảo nhắng pày họt quan
Tau cảng ban nhắng pày họt hướn
Pò tăng bọc hơ Thẻn Lốm lống pàu đắp xé xặm
Lượt chằng tốc tỉn phai nhại pịch bỉn má
620. Láng cốn tan cắm đỉ má và
Xỏ đay nặm đỏm pò lống lảy bo?
Xỏ đay pháy đỏm Thẻn lống pinh lống chì bo?
Khảu và tành hơ đỉ lẹo lống họt đắp xong
Ý khôn bo đay lăng xỏng làu bo lỏ
625. Tủ khoi xỏ kỉn cổng kỉn khún khoi còi xỏ cha
Khoi và hơ hụ lẹo còi chừ má lẳng
Pò chằng áu mạy hựa mạy hàng pong nháng
Áu mạy hốc mạy xáng pong thì
Má tành đay đỉ lẹo chằng tành má xỉ
630. Lờ mứ hăng lờ mứ má lạc
Lờ mứ hăng lờ phạc má khển
Mói hển quắn phí hưn mứa nửa ngoi ngoi
Hưn cò nọi may ọc hóng hóng
Bạt nị tốp mứ hưn mứa nửa hổ xà
635. Tè cạc pa cạc mệ hổ từm chốm hổ
Láng cốn tan cắm đỉ má và
- Ai lượt nọi chàng việt bỉn cảy
Pảy xỏ phí đỏm Bổn đỏm Thẻn chằng đay
Cà lớ kho kẻm hại háu còi pảy xỏ
640. Mứng kỉn cổng ẳn lớ xì và
Kỉn cà ẳn lở xì nẻ!
Khảu chằng tan cắm ngám má
và
- Khoi xỏ kỉn cành tạo ná
Kỉn hả tạo nọi
645. Mứng đay ho cắm ạ còi chừ má
lẳng…
./.
(Phỏng theo
bản ghi từ Lô Vĩnh)
XUỐNG MƯỜNG HẠ GIỚI (1)
* Phần dịch nghĩa: Xuống mường hạ giới
Từ thuở bên trên chưa có bầu trời
Phía dưới chưa có đất
Sền sệt như canh môn
Lắc thì rung
05. Bước chân đi chẳng được
Đất đẻ cho trời ấp, trời không ấp
Trời đẻ cho đất ấp,
Đất đẹp lòng ưng thuận
Ngoảnh mặt nhận rằng "có"
10. Có vạt đất bằng lá đa
Mảnh
trời bằng vảy ốc
Có nước chẳng có người uống
Có đất không có người chăm
Then mới bảo ông Pủ Cặp và bà Nhả Kẻ
15. Nước mường[1]
trũng[2]
cho ông xuống uống
Đất
mường bằng cho ông xuống chăm
Ông mới mang cây si xuống trồng cho cỏ ken
Lấy cây đa trồng làm dầm cho đất
Từ đó vạt đất mới mừng vươn rộng
20. Mảnh trời mới mừng vươn cao
Lớp
người đó
Người nhỏ bằng cái chìa vôi
Kiễng chân cao ngang cạp nong
Hái cà phải dùng sào
25. Bứt quả Kẹm[3]
phải chặt cành
Đất
mường Bôn còn sạch cỏ
Cả mường trời còn phẳng lì
Thuở ấy không làm rẫy chân núi
Không cày ruộng chân bản
30. Không đắp bờ đưa nước về đồng
Không
khơi dòng cho nước vào ruộng
Người dưới trần gian nửa đêm đi tìm kiếm ăn cùi trời[4]
Gà gáy đi tìm ăn cùi Bôn[5]
Người khôn ăn lá Cà[6]
35. Kẻ dại ăn lá Cơ[7]
Trời
mới bực sục sôi
Trời bực không nguôi dịu
Mường Bôn cuộn về trước
Mường trời cuộn lên trên
40. Cuộn về xa ba mươi tầm tên nỏ
Năm
mươi tầm cung
Hai mươi hai tầm súng
Lớp ấy chết mất vậy
Đời ấy chết mất hoài
45. Ông bà chết không về trên với Bố chủ[8]
Không
vào mường trời cùng bố Then Luông[9]
Ông chui vào lỗ dế dũi
Luồn xuống lỗ giun đào
Há miệng chờ ăn cùi đất đen
50. Lâu sau ông hóa thành cây lên trần gian ở
Ông
lên ở trên đỉnh núi cao
Lên làm ông ngự cao trên đỉnh
Làm ông của hoa đất hoa cỏ
Có công đắp dòng, giữ nước ông ăn
55. Ken mạch đất mạch cát mới vững
Từ
đó nước mường trũng lại không có ai uống
Đất mường bằng chẳng có ai chăm
Cây si mọc che rợp vòm trời
Cây đa che rợp khắp mường bằng
60. Làm ăn không đủ miệng
Kiếm
ăn không đủ họng
Then mới bảo ông Ý Thư cùng bà Ý Thiếng
Xuống chăm nước mường trũng cho tốt
Xuống mở đất mường bằng cho rộng
65. Ông mới bắc giàn lên chặt cây đa cành lớn cho hết rợp mường
bằng
Ông
chặt được ba năm không gãy
Ông đốn được ba năm không đổ
Đốn bên này, bên kia liền lại
Đẵn bên này, bên nọ lại liền
70. Lớp ấy chết mất vậy
Đời ấy chết mất hoài
Ông bà lên trời ở với Then Luông
Nước mường trũng lại không có người uống
Đất mường bằng lại không có người chăm
75. Then lại bảo ông Pủ Dơ cùng bà Nhả Mày
Nước
mường trũng cho họ xuống uống
Đất mường bằng cho họ xuống chăm
Ông mới lấy rìu đầu bạc đầu vàng
Xuống mường đất mường bằng chặt đa
80. Mượn con dao lưỡi bén với trời xuống chặt
Xuống chăm nước mường trũng cho tốt
Xuống
chăm đất mường bằng cho sáng
Ông mới bắc giàn lên quanh cây ông chặt
Ông mới vào đẽo bậc ông lên
85. Ông chặt được ba năm mới gãy
Ông đẵn được ba năm thì đổ
Cây si đổ xuống chật gầm trời
Cây đa đổ xuống trùm kín mặt đất
Từ đó người mường đất mường bằng đắp nước mới nên bùn
90. Lấy nước ngâm gạo gội mới sạch đầu
Làm mùa mới có lúa
Không có chim ri đậu bông lúa đỏ
Không
có bọ xít đậu bông lúa lép
Chặt mất cành chim ở
95. Chặt mất nơi chim náu
Chim mới bay về núi
Chuột mới chạy về hang
Ông
đã chặt đổ cây đa bóng lớn che rợp mường bằng
Chủ mường được thưởng công, Then bảo
100. Ông muốn được trả công cái gì?
Trả công cho chủ mường thỏi bạc bằng cái máng gạo lấy
không?
Cái cồng nhỏ "mười bốn vạn tiếng ngân"[10]
lấy không?
Chủ
mường cất lời đẹp và nói
Tôi chặt cho bông hoa mường trũng vui nở
105. Tôi chặt cho chùm hoa mường bằng vui xòe
Mọi bông cỏ mường trũng vui khoe sắc
Tôi chết ra ma, xin vào gốc cây gỗ ăn cơm
Bà
Nhả Mày chết, vào rừng ma, nên mẹ
Bà Nhả Kẻ chết vào rừng rậm thành bà Chiêng Tong[11]
110. Ăn cơm, cho chúng tôi ăn trước tất cả
Ăn cỗ trưa cho chúng tôi ăn trước cả bản
Nhai cau, chúng tôi ăn "tai cau"[12]
Ăn
trầu chúng tôi ăn cuống ăn ngọn
Mỗi nơi chúng tôi cho nói
mỗi tiếng
115. Mỗi mường chúng con cho nói
mỗi lời…
Bấy giờ vạt đất mới thành
tốt
Trần gian mới thành tươi
Ông
chặt cây đa mường trời làm cột giữ đất
Từ đó ở được trăm tuổi ông
về
120. Nước mường trũng lại không có
ai uống
Đất mường bằng lại chẳng
có ai chăm
Then lại bảo ông Ý Thi
cùng bà Ý Thón
Nước
mường trũng cho họ xuống uống
Đất mường bằng cho họ
xuống chăm
125. Ông mới xuống đắp bờ cho nước
tụ
Khơi nước cho nước chảy
Ông mới mượn bừa mượn cày
với bố Bôn
Mang
xuống bừa xuống cày
Cho mảnh đất mường bằng dồn lại thành núi thành
đồi trập trùng
130. Cho có suối có bờ dong, chuối
Đá chất đống nên dãy núi
đá
Nơi đặt bản đi thấp về
bằng
Ông
xuống chăm, nước mường trũng mới ngời
Ông sắp đặt, đất mường
bằng mới sáng
135. Ông lập bản, mường trũng mới
đẹp
Làm ăn mới sáng
Làm mặc mới nên
Đắp nước mới đủ bùn
Lấy nước ngâm gạo gội mới sạch đầu
140. Làm mùa có nhiều lúa
Ông già cả trăm tuổi ông
về
Về Bôn cùng Bố chủ
Vào
mường trời với Then Luông
Từ đó nước mường trũng lại
không có người uống
145. Đất mường bằng lại không có
người chăm
Then lại bảo ông Căm Ngọc
cùng bà Căm Vá
Xuống chăm nước mường trũng cho lắm cá
Xuống
chăm ruộng mường bằng cho có nhiều lúa
Chủ mường gật đầu ưng thuận
150. Ông hạ mắt xin vâng
Ông mới xuống chăm nước mường trũng mới đẹp
Xuống chăm mường bằng mới tốt
Xuống
chăm cỏ bãi rộng xanh tươi
Lời nhận chăm mường bằng mới xứng
155. Anh và em mới chung một dạ
Kinh và Thái giống lời nói chuyện
Mặt giống mặt, mắt giống mắt
Không phải màn không phải chăn của mình cũng nằm
Không phải vợ chồng từ nhỏ cũng vào chung giường
160. Lúc nào cũng nói chuyện yêu đương
Họ vác ná chạy quanh đồng giành người tình
Vác
đao chạy quanh Chiềng giành người yêu
Chẳng biết ai là vợ của mình
Họ bắn nhau chém nhau đến lúc chết tiệt
165. Họ giết nhau đến khi chết hết
Lớp ấy chết mất vậy
Đời ấy chết mất hoài
Chết không lên trời thành Then Luông
Căm Ngọc lên ở núi
170. Căm Vá vào ở hang
Về với suối nước lững lờ trôi
Lâu
ngày họ hóa thành
Bạc và vàng trên núi nhiều thứ
Từ đó nước mường trũng lại không có người uống
175. Đất mường bằng lại không có người chăm
Then lại bảo Tạo[13]
Căm Xúng và nàng Căm Láng
Xuống chăm nước mường trũng cho ngời
Xuống chăm đất mường bằng cho sáng
Xuống
đặt bản ở mường trũng cho đẹp
180. Sai Tạo Hún Vi xuống trước
Xuống trồng cây dưới trần gian cho rậm
Xuống trồng dây mây đất bằng cho dày
Bố[14]
bảo xuống trần gian đừng chối
Cho
Hún Vi xuống khai bản lập mường
185. Ông sống đến trăm tuổi ông về
Về trên cùng Bố chủ
Về trời với Then Luông
Chết, bỏ con lứa giữa
Chết,
bỏ cháu lứa út
190. Bỏ năm đời con côi lại sau
Nhưng không làm rẫy chân
núi
Không làm ruộng chân lèn
Không có cơm ăn rau ăn nấm
Họ
không làm rẫy rộng trồng lúa
195. Họ chỉ chăm vào rừng đánh bẫy
Ngày đêm họ chỉ nuôi tằm
Trữ nhiều tơ để đan lưới
đan chài
Làm chài khuy sắt khuy
đồng quăng sông giăng suối
Làm
lưới vào rừng bắt nai, tê giác
200. Chim Áng Vanh[15]
nhà Then xuống mắc
Giáo lưỡi nhọn họ xỉa
Thương lưỡi sắc họ đâm
Trời mới giận tím mặt
Then
nổi trận lôi đình
205. Then rằng người mường đất
mường bằng ngỗ ngược
Dân mường út[16]
mường trũng xấc xược
Ngày ngày chỉ biết săn nai
săn hươu…
Bố
Bôn mới làm chín "quả nắng"[17]
Làm ra tám mặt trời
210. Nắng chiếu xuống mường út
mường trũng xa xăm
Nắng xuống mường đất mường bằng như lửa cháy
Nắng chết cây chết cối núi
rừng
Nắng
nứt lưng ba ba
Nắng nẻ cả lưng rùa
215. Nai trong rừng phát cuồng
Người mường đất mường bằng
ở không yên
Khóc kêu trời không lúc
nào ngớt
Họ
mới gọi nhau về tụ tập
Rủ nhau ngồi bàn kế
220. Ta cùng làm cái nỏ cánh dài để
bắn mặt trời
Bấy giờ mười ông Thái đẽo
thân nỏ
Năm ông Xá[18]
đẽo cánh
Đầu
nỏ gỗ Mạy Cà[19]
Cánh nỏ tre Mạy Lửn[20]
225. Mũi tên bằng Mạy Côn[21]
Bắn lên trên trúng
"mắt trời"[22]
Bắn về phía trước trúng
mặt trời
Bấy
giờ mười ông Thái bện dây nỏ
Năm ông Xá làm lẫy nỏ
230. Họ giương lên trên đầu mới bắn
Tên xoáy lên tận trời cắm
trúng mặt trời
Chỉ còn lại một mặt trời-
tối tăm
Nó
mới vòng qua bờ nước và rụng trôi xuống
Xuống mắc vào vũng to cuối
dòng
235. Then đưa mặt trời vào giấu gầm
phản
Làm tối khắp mường út
mường trũng xa xăm
Tối tỏa khắp mường đất
mường bằng mờ mịt
Con
dơi liệng ngọn cây bay biến về núi đá
Ai nhác thấy lần bước theo
dơi
240. Chực ở cửa hang đá hết cả đời
người
Còn ai ở giữa mường biết
liệu làm sao
Chỉ biết ngày ngày khóc
mong mặt trời
Người
ta bảo: Ai biết gọi, mặt trời còn ra
Ai biết kêu, mặt trời còn
lại
245. Muốn trả công cái gì thì nói
Muốn lấy cái gì thì bảo
Chẳng
biết Tạo Mặt Trời ở tận mường nào?
Tạo ở ngoài cõi trời, nơi
mường lớn nhìn không thấu?
Ta đi tìm đi kiếm đằng nào
cho được?
250. Lúc đó con gà tía mới nhẹ
nhàng nói[23]
Khi Bố cất mặt trời tôi có
thấy
Khi
Bố giấu mặt trời có mọi bề mọi phía
Mắt tôi lé từ nhỏ tôi đã
liếc trộm thấy
"Mắt độc"[24]
ấy Bố cất giữa vũng
255. Mặt trời ấy Then nhốt cuối
dòng
Chỗ ấy nước trôi luẩn quẩn
Có
cả bạc cả vàng mọi thứ
Tôi không biết bơi làm sao
mà tìm?
Con vịt mới nhẹ nhàng nói
260. Anh nói thế tôi nghe hay đấy
anh gà ơi!
Công đi đường khó đường xa
anh có tìm về được không?
Nếu
tìm được nói tôi nghe một tiếng
Bơi lội dọc mương dọc Phai[25]
bao nhiêu tôi cũng không hãi
Chớ để mọi người cười chê
mà bị chết oan!
265. Bấy giờ con người mới bảo:
Vậy thì chúng bây sẽ xuôi
theo nước theo suối ì oạp
Xuôi
theo dòng theo mương băng băng
Xuôi xuống tận nơi vũng
lớn tìm mặt trời
Bấy giờ gà trống và chị
vịt
270. Rủ nhau ra bến nước Pi Vả
Bảo nhau ra bến nước Pi Vé
Không
có thuyền có bè cũng bơi đi được
Bảo cho anh gà bảnh bao
lên cưỡi lưng vịt
Họ rủ nhau bơi xuống vũng
sâu trước bến
275. Rủ nhau xuôi theo dòng, diều
chưa đủ no
Xuôi theo mương trong lòng
còn đói
Họ
phải bơi vào dưới lùm Chạy[26]
tìm bắt cá
Bỗng nhìn thấy vật gì thót
tim sợ hãi
Ấy là cá Chạt[27]
bơi loáng qua gốc Chạy làm gà sợ run mào
280. Gà mẹp xuống lưng vịt bảo bơi
đi gấp
Bảo bơi tránh sang bờ bên
kẻo chết cả hai
Vịt
mới nhẹ nhàng nói
Ấy là cá quả lượn ăn rêu
Cá chép lượn đớp rêu giữa
dòng
285. Chúng lượn lờ dưới nước mà anh
sợ chết
Vậy mà anh cũng là gà
trống không vằn ít thì cũng vằn nhiều
Khéo
lại chỉ để treo phí hoài hoặc chỉ để vứt
Gà nghe bực nằm mẹp rung
đuôi khoe
Thế là vịt ngoái cổ cạp mỏ
kéo đuôi gà
290. Kéo gà nằm mẹp xuống và bơi
nhanh hơn
Qua chỗ ghềnh lớn xuống
nơi vũng lặng[28]
Gà
vỗ cánh gáy rộn cả mường
Mặt trời thức giấc nghiêng
tai nghe ngóng
Mặt trời nói: Ta ghét lắm
tiếng ai đến khóc
295. Tiếng vọng lên nhức óc tận
trời
Nghe
bực mình tức tối mới ghé mắt dòm
Bấy giờ vịt mái mới vỗ
cánh bay lại
Dẫn nhau vòng lên đầu vũng
nước băng băng
Lên qua ghềnh, qua vực rộng đến ven bờ cát
300. Vịt ghé tìm chỗ cát êm vịt đẻ
Nghiêng
đầu nhìn thấy mặt trời lên cao vòi vọi
Mặt trời lên trên cao đến thẳng trên đầu
Mặt trời đến đỉnh đầu đứng im
Gà nhìn kỹ và nghiêng tai nghe ngóng
305. Vịt nói lời đẹp với gà
Thấy nó nằm yên thì anh ngủ
Lúc
nào nó xuống ngủ thì anh thức dậy
Anh dậy vỗ cánh gáy vang khắp mường
Anh dậy gáy cạnh máng gạo nó nghiêng xuống nhìn
310. Thấy mặt trời xuống quá cành đa
Anh mới ra bới mối quanh nhà
Tối
ăn tấm ăn thóc với chủ
Ăn hạt thóc to người hay xuống vãi cho
Thấy gà ăn no nê vịt cũng đâm thèm
315. Thóc trộn lẫn cả trấu và cám
Thấy mặt trời xuống vắt ngang núi thẫm
Xuống
sau rừng chốc lát là đêm
Vịt mới vào ở trong chuồng tre
Gà nhảy lên gác nơi hay ấp gà con ngủ
320. Sáng dậy vỗ cánh gáy vang
Vỗ cánh gáy vang gọi mặt trời
Xế
trưa mặt trời lên chói lọi
Mới nghe tiếng gà mái cục tác ầm ĩ
Người ta thấy có hai kẻ mê mải xuôi dòng
325. Nghe họ nói, thấy mỏ vịt cạp mào gà, như thể có tình ý
Tôi cũng muốn tìm chỗ đẻ trứng quá đi thôi
Gà trống cất tiếng oác thật to
Tôi đi theo ao, theo mương đi khắp
Trong lòng tôi mà có ý cong queo, xin chết ngay đây!
330. Vịt mới nói ra lời đẹp
Chị gà nói thế tôi cũng nghe thấy lạ
Tôi đi đường xa đường khó chỉ lo chết uổng giữa đường
Chị
ở nhà bới tìm hạt thóc to, hạt gạo trắng chị ăn
Chuyện không có chị cũng bịa ra để nói
335. Vậy thì chị hãy vào bụi rậm ấp trứng thay tôi
Từ đó qua đời này đến đời khác
Then cho nước xuống mường trũng ai uống?
Đất
mường bằng ai chăm?
Ai lập ra mường bản đông vui?
340. Ba anh em Ẳm Ết
Bảy anh em Lang Chai
Nước mường trũng họ xin xuống uống
Đất
mường bằng họ xin xuống chăm
Bố bảo xuống trần gian không chối
345. Họ mới xuống lập mường xây bản
Chỉ toàn anh lười nhác không muốn làm ăn
Không đắp bờ dẫn nước vào đồng
Chẳng
khơi dòng cho nước vào ruộng
Đi
bắt cá làm bữa thay cơm
350. Nấu bữa sáng cho cả trưa cả tối
Họ đặt Đó có nắp đan kín
Đặt nhiều Lỷ[29]
với Chặng[30] nắp
vàng
Bấy
giờ rồng cổ bạnh mường trời đi qua
Rồng cổ vằn mường Bôn chui vào
355. Thương lưỡi nhọn họ xỉa
Giáo lưỡi sắc họ đâm
Trời mới giận tím mặt
Then
nổi trận lôi đình
Then làm cho nước chảy vòng lên Bôn
360. Làm dây nước xoáy vòng về trời
Nước dâng tràn ngập cả
mường bằng
Thấy núi Phá Xạt chỉ bằng
cái nồi
Núi
Phá Chò chỉ bằng cái giường
Núi Phá Toong chỉ bằng
máng gạo
365. Thấy có hai chị em yếu ớt tí
hon
Họ mới bơi vào trong vỏ
quả bầu tròn
Chui vào trong vỏ quả bầu
dài
Nước
ngập gầm trời lúc lắc cuốn đi
Nước trôi dạt họ lên tận
trời
370. Trôi vướng vào đám rều trước
sân nhà Then
Then thấy Then mới kêu
Trời thấy trời mới hỏi
Tại làm sao người dưới
mường đất mường bằng bây ngỗ ngược?
Người mường út mường trũng
bây xấc xược
375. Giết mất rồng cổ bạnh nhà mẹ[31]
đi qua
Giết chết rồng cổ vằn nhà
Then đi xuống
Chúng mày lên đây ta chẳng
tha đâu!
Họ
mới mở lời đẹp xin thưa
Xin Bôn xin Then đừng đánh
đập
380. Xin chủ mường trời xin đừng
chém cổ
Người mường đất mường bằng
đã chết hết rồi
Nước ngập lụt mường trũng
chết sạch
Chúng
con xin hầu hạ Bố kiếm miếng cơm
Cúi đầu lạy Bố chủ xin
kiếm bữa
385. Bố sai làm gì chúng con không
dám chối
Xin làm tôi gầm sàn nuôi
gà
Xin làm tớ gầm chạn nuôi
lợn nuôi chó
Bôn
mới nhẹ nhàng nói
Tôi gầm sàn nuôi gà ta
cũng có rồi
390. Tớ gầm chạn nuôi lợn nuôi chó
ta cũng có rồi
Vậy thì cho chúng con xin
chăn bò cạnh Phai nước
Xin chăn trâu cạnh bờ suối
bến sông
Bố
Bôn lại nhẹ nhàng nói:
Kẻ chăn bò cạnh Phai ta
cũng có rồi
395. Người chăn trâu bên bờ suối
bến sông ta cũng có rồi
Vậy thì chúng con xin làm
tôi chăn ngựa để Bố cưỡi đi đường
Bố nói: Kẻ chăn ngựa cho
Bố cưỡi đi đường Bố cũng có rồi
Họ lại nhẹ nhàng thưa
Vậy thì nửa đêm chúng con
xin đi canh nước ruộng mạ
400. Lúc gà gáy xin đi canh nước
ruộng lúa
Canh ao cua ao cá cho mọi
bề êm đẹp
Họ
nói thế Bố mới chịu lắng nghe
Vậy thì hãy bảo nhau vào
nhà ăn cơm
Vào chân buồng sửa soạn ăn
tối
405. Ăn cơm ta cho ăn xế trưa
Ăn cỗ trưa ta cho ăn sáng
sớm
Thấy
mặt trời xuống sau rừng đi vòng xem ruộng
Xem cua xem cá mọi giống
còn tốt không
Thấy con gì đậu cây lúa
các con bảo chúng đi chỗ khác
410. Chúng không đi về bảo ông trời
Không dám đập về bảo ông
Then
Họ
đi xem thấy vợ chồng châu chấu đang cặp nhau
Vợ chồng châu chấu đang
cõng nhau
Họ mới bảo
415. Tại sao chúng mày làm điều tệ
điều xấu giữa cánh đồng Then?
Then thấy Then đánh đấy
Trời
thấy trời mắng đấy
Tại sao chúng mày không để cho người đi qua rồi hãy cặp?
Làm xấu làm xa người ta chê cười
420. Trời thấy thì Trời đập
Then thấy thì Then mắng
Then
bắt về mang gông mang xiềng
Người ta trói quặt dây vặn buộc chằng
Ta chẳng có bạc vàng tháo gông đền vạ
425. Người ta đập đôi gậy chết thối cả da
Sao mà tôi ghét đồ chó quỷ tha
Thật
là quá lắm mày chết vứt đi!
Càng nói nó càng run tay giần giật
Càng mắng mỏ thì càng run chân rần rần
430. Xong xuôi rồi chúng mới quay ra nói
Chẳng phải tôi làm xấu làm xa coi thường người khác
Bởi
tôi quên khi thân đang lở dở
Em hãy ngẫm cho hết nhẽ chớ nói lời trái tai
Điều không hay hai ta chung chịu
435. Khi nào ta nên vợ nên chồng ta hãy giấu hãy che
Ta lấy lá lau lá gianh che mắt che mặt
Như
người trần có đệm có chăn ngủ đôi
Như người dưới mường đất mường bằng
Làm màn làm chăn gả cho con gái
440. Sửa soạn chăn hoa cho con gái về nhà chồng
Bấy giờ hai người mới hiểu liền đi qua
Đi xem cua xem cá mọi con đều đẹp
Đi
đến nơi chòi ruộng giữa cánh đồng Then
Họ rủ nhau lên chòi ăn trầu
445. Dắt nhau lên chòi ruộng nhai cau
Họ nói chuyện tỏ ra đằm thắm
Họ trải chiếu đắp chăn nằm kề
Cùng
nhau nghĩ làm sao cho con người sinh sôi
Rồi họ nằm nhấp nhấp dưới lớp chăn dày
450. Nhẹp nhẹp dưới lớp chăn rộng
Thấy lùm lùm bụng trắng nàng có mang
Để cho nàng bụng to mà chửa loài người
Từ
đó đến tháng cữ ở cữ
Đủ tháng sinh mới sinh
455. Thân gái sinh con gái con trai nhiều nhiều
Kể đủ đầy tất cả chẳng thiếu thứ chi
Có cả Kinh cả Lào và Xá…
Sinh
ra người thì ra đằng trước
Những thứ Ma với Qủy thì ra đằng sau
460. Lỗ chân lông ra muỗi và dĩn
Nơi gốc lưỡi ra con Manh Chính[32]
Sên vắt đỉa thì ra bên sườn
Ra
nấp đầy thảm lá và bò lổm ngổm
Bò đến bú kéo vú mà mút
465. Chúng bám vào người mẹ không buông
Lúc đó mới nghe bố Bôn nhẹ nhàng nói
Người mường đất mường bằng chết cả
Nước
ngập tràn mường trũng chết sạch
Nước mường trũng chẳng có người uống
470. Đất mường bằng không có người chăm
Chốn bản rộng không có người ở
Then mới bảo Tạo Lo Căm xuống khai mường lập bản
Chủ
Căm Lạn xuống ngồi núi Pu Quai[33]
Bên trên Tạo Lo Căm cai quản
475. Bên dưới anh em Lê, Nguyễn cầm quyền
Bố bảo xuống trần gian đừng chối
Đồng lòng xuống khai bản lập mường
Họ
mới cùng nhau nói lời đẹp
Cho chúng con xin của xuống chất đống
480. Xin mọi thứ của bố Bôn chia cho
Đưa xuống dưới trần gian làm giàu làm có
Dưới sàn xin từ trâu
Trên
nhà xin từ lúa
Xin cả vịt chân chéo
485. Xin cả gà chân xòe
Xin từ chó từ mèo chân quặt
Xin từ dê trong chuồng chân thon
Xin
cả lợn chân đen ăn cám dưới sàn
Xin từ voi từ ngựa xuống cưỡi đi đường
490. Mọi giống Bố mới chia
Mọi loài bố Bôn mới chia mới trao
Bấy giờ hổ vằn mới cất tiếng thưa
Sao Bố không cho con xuống mường út mường trũng xa xăm
Không cho xuống mường đất mường bằng ở ăn yên ổn
495. Sớm tối vào rừng kiếm ăn một mình?
Bố Bôn mới nói ra lời đẹp
Con xuống mường đất mường bằng dân mường sợ hãi
Dưới
trần gian cả bản sợ con
Hổ mới lựa lời hay thưa tiếp
500. Con không xuống trâu bò không về bản
Kẻ lười nhác không làm nhà
Họ muốn ở đâu cũng được
Họ
muốn ăn đâu cũng xong
Bố Bôn mới nhẹ nhàng nói
505. Vậy thì xuống mường đất mường bằng con đừng làm hại
Xuống mường út mường trũng con đừng làm càn
Ai không theo không tha con hãy hỏi trời
Con
muốn giết ai hãy hỏi Bôn hỏi Then
Con hãy ngửa mặt lên trời hỏi Bố[34]
510. Bố nhìn xuống thấy rõ thì con mới giết
Lúc đó con dĩn trước nhà bay trên cao
Con muỗi trước sàn cất tiếng hỏi
Cho chúng con xin đi xin xuống
Bố Bôn cất lời đẹp nói
515. Các con xuống dưới đó làm gì?
Muỗi mới nhẹ nhàng thưa
Chúng con không xuống, người mường bằng không làm màn dệt
chăn cho con gái
Không
có chăn hoa đẹp cho con gái về chồng
Lúc đó sên vắt và đỉa cũng nói
520. Cho chúng con xin xuống mường đất mường bằng
Bố Bôn nhẹ nhàng hỏi
Lấy lời đẹp hỏi han
Các con xuống làm gì?
Lúc
đó sên vắt mới há miệng hỏi Then
525. Đường rộng sạch là nhờ chúng con
Chúng con không xuống, đường cái cỏ Nhung[35]
người mường không phát
Cỏ may người trong bản không cuốc
Cỏ Vái[36]
người mường không dọn
Họ
cùng nói khéo nên Then cho xuống cả
530. Họ mang hết cả đàn bò đông
Mang hết cả trâu nhiều con
Mang từ vịt chân chéo
Mang cả gà chân xòe
Mang từ chó từ mèo chân quặt
535. Mang từ dê sừng gộc trong chuồng chân thon
Mang từ lợn chân đen ăn cám dưới sàn
Mang từ voi từ ngựa xuống cưỡi đi đường
Bố Bôn cất lời đẹp và dặn
Tất cả các con xuống mường đất mường bằng chớ ngồi không
540. Xuống mường út mường trũng không được ngồi rỗi
Trâu cất lời đẹp thưa
Chân to xuống trần con xin lội bùn
Cổ mập con xuống đất bằng để mang ách
Xin kéo dây kéo ách ruộng trên
545. Xin kéo bừa kéo cày ruộng dưới
Ngựa nhẹ nhàng thưa
Cẳng chân nhỏ con xuống trần lội bùn không được
Cổ con xuống đất bằng mang ách không đặng
Con
xin đưa Tạo đi thong dong trên đường
550. Người mới nhẹ nhàng thưa
Mọi giống Bố cho đủ
Mọi loài Bố cho đầy
Chúng con xin nước với Bố xuống để chảy
Xin
cả lửa với Then xuống nướng xuống thui
555. Tất cả xuống đến ao trâu đằm
Xuống đến vũng trâu mẹp
Xuống đến lùm cây trâu nằm nghỉ
Dưới gốc cây trâu nằm qua đêm
Trâu lại vào ăn lau không về
560. Vào ăn lau ăn gianh không quay về bản
Vào ăn cỏ rừng săng lẻ không quay về nhà
Người phải quay lên trên gọi Bố chủ
Vào mường trời nhờ Then Luông
Trâu đi ăn lau ăn gianh không trở về
565. Chạy tản vào rừng đi tìm chẳng thấy
Then liền bảo hổ vằn, hổ vàng
Hổ vằn đi đường đến mường Chăm Lọt[37]
Hổ luồn rừng làm trâu giật mình
Trâu sợ trâu chạy về bản
570. Trâu hãi trâu vào gầm sàn nhà Lo Căm
Ông chăm nước mường trũng mới ngời
Ông chăm đất mường bằng mới sáng
Ông khai bản mường trũng mới nên
Có nước mới có cá
575. Có ruộng mới có lúa
Có nước mới chảy
Có lửa lửa mới sáng mới tỏ
Gọi nhau về ngồi giường
Tụ nhau về giữa gian
580. Gọi về khắp rồi ngồi bàn bạc
Ai sẽ lên xin nước với Bố xuống chảy
Ai sẽ lên xin lửa với Then xuống nướng xuống thui?
Tất cả cùng cất lời đẹp nói
Gọi đến anh vịt chân chéo
585. Gọi đến anh gà chân xòe
Lên mường Bôn mường Then xin lửa xuống đốt
Để ta kiếm miếng ăn cùng nhau nấu nướng
Bấy giờ vịt nhận lời
Gà cụp mắt nhận đi
590. Chúng đưa nhau lên trên mải miết
Chải chuốt lên gặp Bố xin lửa
Chúng lên bắt gặp lúa giữa ruộng
Bắt gặp cá giữa đồng
Chúng vào ăn căng diều căng bụng
595. Trở về mường đất mường bằng với chủ
Về trần gian với chuồng với lồng
Người mới lựa lời đẹp và nói
Không được nước của Bố đem xuống chảy
Không được lửa của Then đem xuống đốt
600. Thì cho ruồi trâu nhỏ bay vụt lên trời
Lên trên với bố Then già
Vào khung trời với bố Then Luông
Lên xin nước với Bố xuống chảy
Lên xin lửa với Then xuống nướng xuống thui
605. Bố Bôn nhẹ nhàng nói
Hãy lấy áo hoa sọc che mắt
Hãy lấy áo hoa tròn che mặt
Chờ một chút rồi hãy đưa về
Bố chặt lấy cây nứa cây giang lóng dài
610. Lấy Mạy Hốc[38],
Mạy Xang[39] lóng
dày lóng nhặt
Về sửa soạn ngoài sân đánh lửa
Thấy hai tay cầm, hai tay kéo, cọ
Hai tay cầm, hai phía Bố lôi
Thấy khói lửa bốc quá đầu Bố dừng
615. Đưa cho anh ruồi trâu nhỏ mang xuống
Xuống giữa thinh không chưa đến gian
Xuống đến bản chưa đến nhà
Bố lại bảo Then Lôm[40]
xuống thổi tắt hết
Ruồi trâu đành trở cánh quay về
620. Người vội đưa lời đẹp ra hỏi
Xin được nước với Bố xuống chảy không?
Xin được lửa với Then xuống nướng xuống thui không?
Chúng bảo: Bố cho rồi mà xuống giữa đường tắt mất
Nhưng
xin đừng lo, xin chớ lo lắng làm gì
625. Chúng tôi xin được ăn phần trả công mới nói
Chúng tôi kể cho biết mà nhớ về sau
Bố chặt lấy cây nứa cây giang lóng dài
Lấy Mạy Hốc, Mạy Xang lóng nhặt
Đem
về sắp đặt bày ra rồi cọ xát
630. Một tay cầm một tay kéo
Một tay giữ một tay lôi
Thấy khói bốc lên trên cao ngùn ngụt
Than bén đỏ tỏa cháy rực hồng
Bấy
giờ mọi người vỗ tay cười ầm
635. Các bà các mẹ cười mỉm cười vui
Người mới đưa lời mừng rỡ nói
Anh ruồi trâu nhỏ mà bay xa
Đi xin lửa với Bôn với Then mới được
Có
cần có thiết ta mới đi xin
640. Anh muốn trả công thế nào thì bảo
Muốn được thưởng gì thì nói ra
Chúng mới nhẹ nhàng thưa
Chúng tôi muốn hút máu chân người làm ruộng
Muốn
hút máu cẳng Tạo nhỏ
645. Anh nghe lấy lời này để nhớ về sau…
./.
[1] Mường: Một quần cư đông đúc có nhiều thôn bản, về sau
gọi thành tổng, châu, nay là xã, huyện.
[2] Mường Trũng: nguyên văn tiếng Thái là "mướng
lùm", thường được dịch thành "trần gian", "hạ giới"-
tuy nhiên chúng tôi chọn cách dịch là "mường trũng" cho sát nghĩa
trong tiếng Thái hơn.
[3] Qủa Kẹm: Chưa rõ.
[4] Cùi trời: người Thái xưa quan niệm vũ trụ có khuôn
tròn như quả dừa khổng lồ, vòm trời như phần bên trong quả dừa và có cùi như
cùi dừa, ăn được.
[5] Bôn: Xứ Mường Trời.
[6] Cà: một loài cây thân gỗ hay mọc trên núi đá, quả ăn
ngon.
[7] Cơ: chưa rõ cây gì.
[8] Bố chủ: Ngọc Hoàng.
[9] Then Luông: Ngọc Hoàng.
[10] Mười bốn vạn tiếng ngân: ý là ngân rất lâu.
[11] Chiêng Tong: bà nữ thần canh giữ nghĩa địa.
[12] Tai cau: phần đài hoa phía cuống trái cau.
[13] Tạo: Người dòng họ quý phái nắm quyền cai quản bản
mường người Thái.
[14] Tức Ngọc Hoàng.
[15] Áng Vanh: loài chim trên mường trời.
[16] Mường út: ý chỉ mường của người mường nhỏ nhất.
[17] Quả nắng: tức mặt trời.
[18] Xá: nay là dân tộc Khơ Mú.
[19] Cả: một loài cây rừng.
[20] Mạy Lửn: một loài cây thuộc họ tre nứa.
[21] Mạy Côn: một loài cây thuộc họ tre nứa.
[22] Mắt trời: tức mặt trời.
[23] Quan niệm người Thái xưa cho rằng muôn vật đều biết
nói như người.
[24] Mắt độc: nguyên văn tiếng Thái là "tả tọc"-
nghĩa là con mắt duy nhất; chỉ mặt trời.
[25] Phai: Cái đập ngăn dòng suối cho nước dâng cao để lấy
nước vào ruộng.
[26] Chạy: cây rì rì.
[27] Chạt: tên một loài cá suối.
[28] Vũng lặng: Biển khơi.
[29] Lỉ: Một loại đó đặt trên đường mở cái
"chặng" để cá lọt xuống chui vào và không đi ngược ra được.
[30] Chặng: Tấm đan ngăn ngang dòng suối không cho cá lọt
đi được.
[31] Nhà mẹ: mường trên trời, nơi có bà Mẹ Bảu là khuôn đúc
người.
[32] Manh Chính: một loài côn trùng.
[33] Pu Quai: tên ngọn núi ở xã Châu Kim, huyện Quế Phong,
Nghệ An.
[34] Dân gian kể rằng, mỗi lần loài hổ định vồ mồi (nhất là
con người) thì đều ngửa mặt lên trời, xong rồi mới vồ. Họ cho rằng lúc đó Hổ
đang "hỏi ý ông trời" như nội dung này nêu.
[35] Cỏ Nhung: tên một loài cỏ hay mọc thành đám cao và
lớn.
[36] Cỏ Vái: tên một loài cỏ mọc lan dài trên mặt đất
[37] Chăm Lọt: Mường tưởng tượng.
[38] Mạy Hốc: loài cây thuộc họ tre nứa.
[39] Mạy Xang: loài cây thuộc họ tre nứa.
[40] Then Lôm: Là Then sáng tạo và điều khiển mây mưa, sấm,
chớp và các hiện tượng tự nhiên (cùng nhiệm vụ như Then Hung- Then Khao).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét