KHỞI TẠO LỚN
* Phần phiên âm: Ẳm
ệt luổng
Mỏ
luổng nẻ tè cốc họt pải
Nẻ
tè hành pển đỉn pển nha
Pển
phạ cắp cánh pển lốm
Chù
tố chù mí hảng
05. Khảu váng hảng vạy láng ngú má lạc
Chù
tố chù mí pạc
Khảu
váng pạc vạy mè nộc xéo kiểng
Chù
nhóng cốn chù mí xiểng
Khảu
váng xiểng vạy mỏ luổng má cào
10. Mờ láng khắp cắp mờ láng còn
Còn
nừng hăn tè mừa láng đải
Khảu
và:
Ẳn
năng pển còn phạ
Ẳn
năng ma còn đỉn
15. Tạo Ính cắp Náng Òn pển còn phạ
Tạo
Ính cắp Náng Òn ma còn đỉn
Cộp
hau chằng pển phạ
Pá
hau chằng pển mọc cắp lốm
Tạo
Ính chằng ọc ỉn Náng Lốm
20. Cộp hau dường hò khau
Nháu
hau dòng hò lánh ngái
Náng
Lốm chằng xỉnh ọc
Phèn
đỉn tò bở ba
Phèn
phạ tò kết hỏi
25. Chù chỏm pú chỏm đói hành hạng hói cày
Thẻn
và đỉn nhắng lệch nhắng lẹo chẳm coi
Phạ
nhắng nọi nhắng tằm piếng tả
Thẻn
đả hơ
Nộc
nọi chừ nộc Ổng Tổn
30. Tố phu xốp lếch
Tố
mè xốp khảng
Cành
mắn đay pắn vá
Hả
mắn đay pắn om
Pịch
mắn lọm xíp xì xẻn mướng
35. Mắn cò bỉn cảng bổn và dà
Bỉn
cảng phạ vái dái
Thẻn
đả dết chỏm phả luổng
Hơ
nộc má dù
Pú
nhờ hơ nộc chắp
40. Khảu chằng cộp hau dòng hò khau
Nháu
hau dòng hò lánh ngái
Khảu
chằng hổn hỉn xảm pỉ dết hắng
Chằng
xày ha nuồi tò chộc
Hốc
nuồi tò lạu
45. Xày xảm pỉ nộc chằng phặc
Phặc
xảm pỉ chằng tạch
Nuồi
nừng tạch từm phạ
Nuồi
nừng ma từm đỉn
Phèn
đỉn chằng hụ ma
50. Phèn phạ chằng hụ bản
Nuồi
nừng tạch pển
Pù
Chú Củm chủng phạ
Nuồi
nừng tạch pển
Nhà
Chú Củm chủng đỉn
55. Nuồi nừng tạch pển nặm hụ lảy
Nuồi
nừng tạch pển pháy hụ may
Thẻn
chằng bọc pù Chú Củm chủng phạ
Nhà
Chú Củm chủng đỉn
Pù
Chú Củm chủng chuốn ma
60. Nhà Chú Củm chủng đỉn chuốn hốt
Nhà
chằng hốt đỉn hau
Pển
xảm xíp pú dằm duôi
Cau
huôi lạn bốm pán
Thẻn
tành pển đỉn hơ mí nha
65. Pển phạ hơ mí bưởn mí đảo
Mí
tả vến hùng hiếng thiển hạ
Thẻn
và đỉn mướng piếng
Bo
mí cốn tành
Lành
mướng tơ bo mí cốn quàn
70. Thẻn pùn đả hơ
Tạo
Cắp cắp cánh Náng Ké
Đỉn
mướng piếng hơ xàu lống tành
Lành
mướng tơ hơ xàu lống quàn
Tả
ngắc hủa hản xu
75. Chụ na mạc hản áu
Nhốc
tỉn xủng tào hả lống lùm
Cùm
tào hả lống piếng
Đỉn
mướng piếng khảu tành
Lành
mướng tơ khảu quàn
80. Hạc và đỉn nhắng lệch nhắng lẻo chẳm coi
Phạ
nhắng nọi nhắng tằm piếng tả
Tẳm
khau nhắng hong xạc
Thạc
mạy nhắng hong hỏn vản
Pàu
pì nhắng hong hẻn
85. Pàu khén nhắng hong coi
Ngúa
quái bo chắc kỉn nha
Chạng
mạ bo chắc nhóng khì
Pày
nọi bo chắc hả dết luống kỉn
Dết
nùng bo pển
90. Dết kỉn bo xúc
Pục
mạc bo pển đới
Pục
phắc bo hưn tôn
Đỉn
mướng piếng bo chắc nhóng tành
Lành
mướng tơ bo chắc nhóng pùn
95. Thẻn tành mí mạy hơ mí bở
Pển
cốn hơ mí hủa chở hủa có hụ ào
Tắt
áu mạy cảng pà ết kìu cảng
Tẳm
đỉn hơ đỉn lống
Tổng
phạ hơ phạ hưn
100. Phạ chằng kiệt nhì nhứn
Phạ
chằng phứn nhì nhừn
Phạ
chằng xủng đùng hưn
Xảm
xíp chồ cỏng
Xáo
xỏng chồ dàm
105. Xảm xíp chồ na
Ha
xíp chồ khung
Xảm
xíp thung mảy đai
Xủng
đùng hưn pồng lống dương buộc quái nón
Phạ
nhắng kinh dòng mạy
110. Phạ nhắng váy dòng ù
Đỉn
mướng piếng bo chắc nhóng tành
Lành
mướng tơ bo chắc nhóng pùn
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
115. Thẻn chằng áu háy luổng lống
Pục
hủa Mà
Cỏ
ba lống pục Mướng Thảnh
Cỏ
tảnh lống pục Mướng Muồi
Đỉn
ùn pá pển
120. Đỉn dển pá hưn
Pển
tôn xá lở
Pển
bở xá luội
Hạc
háy xản lài lạ pảy
Xảm
xíp xì xẻn ngà
125. Bở ba hồm ha xíp xì xẻn mướng
Hạc
háy pển khảng đỉn
Đỉn
chằng bo nhắng hụ kinh
Ngà
ba pển khảng phạ
Phạ
chằng bo nhắng hụ váy
130. Háy luổng hồm cảng cằm chỉ chến
Mựt
cảng nghến chỉ chìu
Ngúa
quái bo chắc kỉn nha
Chạng
mạ bo chắc nhóng khì
Pày
nọi bo chắc na ết luống kỉn
135. Đỉn mướng piếng bo chắc nhóng tành
Lành
mướng tơ bo chắc nhóng pùn
Xàu
và:
Mí
xảm pì nọng Ẳm Ỳ
Xì
pì nọng Láng Chái
140. Dù Mướng Bổn xủng ca
Dù
Mướng Phạ khảu ngán
Pảy
hom nhử làu
Pò
nhển hướn Thẻn kỉn mạc ba
Pò
hàn Mướng Phạ kỉn mạc háy váng
145. Thẻn chằng kiệt nhì nhứn
Thẻn
chằng phứn nhì nhừn
Đỉn
mướng piếng hơ khảu lống tành
Lành
mướng tơ hơ khảu lống pùn
Thẻn
nẻ táng hơ khảu ọc
150. Nẻ xọc hơ khảu lống
Nhốc
tỉn xủng khảu và lống lùm
Cum
tào bà lống piếng
Hển
đỉn mướng piếng măn mựt
Mựt
cảng cằm chỉ chến
155. Mựt cảng nghến chỉ chìu
Mướng
Mùn hển hành tò bở khửa
Mướng
Nửa hển hành tò bở tảnh
Mướng
Chảnh hển hành tò bở lẹ
Mướng
Lẹ hển hành tò xắp xảng
160. Mướng Piếng bo xắng dong tành
Lành
Mướng Tơ bo xắng dong pùn
Táy
piếng nhỉn tộc chằng vạu
Nhỉn
xau chằng má ván
Ẳn
và xảm pì nọng Ẳm Ỳ hới!
165. Xì pì nọng Láng Chái xủ à!
Xủ
cò đay dù Mướng Bổn xủ hản ca
Đay
dù Mướng Phạ xủ ngán
Xủ
cò pảy păm cỏ cạt dù Mướng Thảnh
Păm
cỏ tảnh luổng hủa Mà đay bo
170. Hơ xủ kỉn cổng Mướng Piếng bo hợt
Kỉn
lợt Mướng Tơ bo húa
Mí
pảng luổng Mướng Piếng xển hả
Pảng
pả Mướng Tơ xển họt
Kỉn
năng hơ thọt hảng váng vạy
175. Tành mạc váng hảng xù
Tành
pú váng hảng cắp can
Tả
ngắc hủa hản xu
Chụ
na mạc chau hản áu
Tẳm
khau xản xờ tày tàn chau vẻn ẻo
180. Vản cốm hẻo quáng có hoi bà
Phai
tọng phạ mứa păm cỏ háy
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
Thẻn
hơ ngược lống ton táng hứa
185. Hơ xửa xảng lống ton hủa Mà
Hển
láng bo đỉ cứn tau
Láng
bo thau cứn má
Chau
chằng hưn Mướng Bổn xủng ca
Hưn
Mướng Phạ Mướng Mọc xủng bảng
190. Lặc áu lắm lếch hướn Thẻn nắc bạch
Xảm
lắm thẹp mướng phạ tò hẻn
Mứa
ván pò tỉ lếch Mướng Bổn chàng lò
Pò
lò tóng Mướng Phạ chàng tỉ
Dết
nàng lếch mí cau pắn cong
195. Dết cứn tóng xì xẻn pắn lêm
Đay
nàng lếch khảu chằng lòng
Đay
nàng tóng tào bà lống piếng
Khảu
chằng áu nàng lếch mứa xang hủa phóng
Nàng
tóng mứa xang hủa Mà
200. Xảu chằng mứa cộn ngược vắng nửa
Mứa
cộn xửa đỏn tơ
Ngược
nhỉn dan lèn mứa nửa
Xửa
nhỉn cổ chằng lèn lống tơ
Ngược
lèn mứa nửa tực nàng lếch cau pắn cong
205. Xửa lèn lống tơ tực cứn tóng cau pắn lêm
Đay
ngược khảu hổ
Đay
xửa khảu hùa
Đay
ngược hạc chúa
Đay
xửa hạc ha
210. Phắn ngược ết xa
Ha
xửa ết ngái
Mộm
kỉn ngái xàu bặt tau
Mộm
kỉn khau xàu bặt mứa
Hưn
lẳng luống lá pá tau
215. Hưn lẳng chạng mạ pá mứa
Táng
đắc phai hỉn hiếng
Táng
piếng phai kháo cảy lải nhàn
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
220. Thẻn chằng kiệt nhì nhứn
Phạ
chằng phứn nhì nhưn
Chằng
ết hà ngấn hà cắm lống còn
Don
hà đạp lống nẳm
Táy
Mướng Piếng tải ngà
225. Xa Mướng Tơ tải húm
Nhắng
tò xảm pì nọng Ẳm Ỳ
Nhắng
tò xì pì nọng Láng Chái
Khảu
cò bải hủa hau cong lạu bo chệp
Nếp
hủa hau cong hang hỉn bo tải
230. Từn nở khảu bặt tạu
Từn
chạu khảu bặt mứa
Táng
đắc phai xảm bưởn thuôn thàng
Lải
bàng mự mứa pòng cỏ háy
Phắng
pặc vạy kỉn xẻn
235. Phắng kén vạy kẹo mạc
Khảu
chằng phắn áu mạy cảng đổng má dết háo
Kháo
áu mạy cảng pà má dết hang
Xảm
xíp mạc vản Táy xàu má bắc na
Ha
xíp mạc vản Xa xàu má bắc lẳng
240. Phắn táng lẳng mạy nhắng ma
Bắc
táng na mạy nhắng bản
Mạy
luổng chằng má và
Xỏ
lạy tiện cắp cánh xỏ tàn
Xỏ
tàn khủn lực khủn nhá ha
245. Xỏ tàn la bả tạo nhá phắn cú đẻ
Tè
pển cốc bo mí phớ nhỏ
Tè
pển cỏ bo mí phớ pục
Phổn
tốc cú hạc ma
Phạ
họng cú hạc ngám
250. Táng đắc xỏ hửn cà pánh
Cổng
hánh xỏ hửn cà chạng
Cọng
bẳng bào nòm hảm mứa nắm
Cắm
đảnh bo nhắng lường chằng
Bo
chờ lắm ngấn tò lắm long
255. Đuổng cọng nọi xíp xì xẻn hả
Hả
ẳn đở mí ẳn nặn
Bo
tả ngắc hủa hản xù
Chụ
na mạc cò bo hản áu
Náng
ọt phổm xảng
260. Náng cảng phổm nháo na mày
Na
mày mọm hảo hùng khứ dường bọc cái
Ải
náng hỏm dường múi bọc què
Lằm
thì tẹ khứ nừng náng tiển áu bo?
Bo
ngắc hủa hản xu
265. Chụ na mạc cò bo hản áu
Khảu
cò hản kỉn cổng Mướng Piếng bo hợt
Hản
kỉn lợt Mướng Tơ bo húa
Xảm
xíp mạc vản Táy xàu bắc na
Ha
xíp mạc vản Xa xàu cừ bắc lẳng
270. Păm xảm pỉ mạy chằng xằn
Xiểng
mạy xằn tùa Bổn
Xiểng
mạy hốn tùa Phạ
Một
ai một mạ đắc cằm lảnh lười
Cười
kính hưn tếnh lẳng mạ èn
275. Lèn đay xáo nghến bo khòi
Èn
xảm xíp cằm bo khòi ngáu háy
Mạy
luổng hắc cắp bà
Ngà
mạy nhờ tặp hủa
Khảu
chằng lộm xía ngái
280. Khảu chằng tải xía chồ
Ai
Xên mứa dù hủa Mà
Ai
Đa mứa dù hủa Té
Ai
Có Lé mứa dù chặng Khăng Khiệt
Mí
pảng luổng Mướng Tơ xển hả
285. Mí pảng pả Mướng Piếng xển họt
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
Phạ
chằng kiệt nhì nhứn
Phạ
chằng phựn nhì nhưn
290. Táy Mướng Piếng khảu cạ
Xa
Mướng Tơ khảu ngán
Thẻn
chằng dết xải phổn lống lùm liến lệch
Dết
hà hệch lống piếng ạt ạt
Nuồi
phổn tò nuồi óm
295. Tôn phổn tò nuồi mạc muôi
Phổn
xáo nghến bo mết
Phổn
xảm xíp cằm bo hợt chớ lớ
Nặm
nóng đảnh piếng pải cỏ cùm
Nặm
thùm thuôm lút chạy
300. Táy tơ tải húm
Ngúa
quái cạng pải đàn
Pết
hàn cạng pải phả
Chù
cỏ mạy chù pển mè ngú
Chù
cỏ hủ cỏ xả chù pển mè ngược
305. Nhắng tò Tạo Cặp cắp cánh Náng Kẻ
Nặm
dù àng nhắng xở
Chở
dù có nhắng hụ
Chằng
áu than má dết pé
Hỏ
hẻ má dết thò
310. Thỏ pé hưn pải pú ván Phạ
Thỏ
pé hưn pải phạ ván Thẻn
Ván
Thẻn ẳn Thẻn bo dà
Ván
Phạ ẳn Phạ bo hốn
Thẻn
chằng dòn mạc tau tò búng
315. Mạc tả púng tò lạu
Hơ
nọng pì xàu dù
Dết
ù hơ nọng pì xàu nón
Mắn
chằng lảy pìn eo mứa bổn
Lảy
pìn mốn mứa phạ
320. Xàu chằng mứa pải chán hướn Thẻn ván phạ
Hau
na tàng hướn Thẻn xỏ ván
Xỏng
mứ nọp ảng lói hói
Khoi
pày nọi xỏ ván chiếng Thẻn
Ẳn
và
325. Nặm nóng đảnh mướng táy piếng pải cỏ cùm
Nặm
thùm thuôm táy tơ tải húm
Hưn
ván Thẻn ẳn Thẻn chằng dà
Ván
Phạ ẳn Phạ chằng hốn
Thẻn
hơ mè nộc nọi nộc Ổng Tốn
330. Pảy khảy táng hơ nặm lòng
Khảy
pòng hơ nặm lống
Xốp
nộc cạp lắm cọn
Tỉn
mắn xờ cẳm nhứm nhám
Nặm
chằng bít eo mứa Bổn
335. Nặm chằng pìn mốn mứa Phạ
Nặm
Mà hanh nhắng tò lẻ
Nặm
Té hanh nhắng tò thù
Ẳn
và
Nặm
nỏn nhắng piếng hàu
340. Nặm nàu nhắng piếng ẻo
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
Thẻn
chằng tành mí xíp mè tả hau
Mí
cau mè tả nghến
345. Đẹt lống nặm may xá lẳng phả
Đẹt
lống ná hỏa xá lẳng tàu
Đẹt
hau pà tạu hèo hảu quảng hảu phán
Hả
và
Đỉn
Mướng Piếng nhắng xỉ lục nạc
350. Nhắng xạc cốn tải
Ải
mển cáo tùa mướng liến pong
Mển
om eo tạu pòng Bổn tếnh
Đỉn
Mướng Piếng bo chắc dong tành
Lành
Mướng Tơ bo chắc dong pùn
355. Quám pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
Thẻn
chằng hơ xảm xíp mù khống ca
Ha
xíp mù khống một
Lống
Mướng Piếng chòi xỉ lục nạc
360. Lống Mướng Tơ chòi xạc cốn tải
Áu
tè tằng nọi quản pì nằng cai
Áu
tè pí lái quản mướng quạt lốm xía họn
Áu
tè đạp cốm ca
Mạ
thấc cằm liến ản
365. Lống Mướng Piếng dết phú một thau
Tau
lống lùm dết phú một luổng
Táy
Mướng Piếng nhỉn tộc má pạc
Nhỉn
nhạc má ván
Đay
kỉn chịn lải khái
370. Đay kỉn ngái pảng lải họ
Táng
khơ đay kỉn ngấn bắc
Táng
đắc đay kỉn ngấn bia
Tố
kỉn hắm áu phượng tặp na
Tố
kỉn nha áu phượng tặp lẳng
375. Tả ngắc hủa hản xu
Chụ
na mạc một thau hản áu
Nhốc
tỉn xủng một thau lống lùm
Tum
tào vá lống piếng
Xảm
xíp mù khống ca
380. Ha xíp mù khống một
Lống
Mướng Piếng chòi xỉ lục nạc bo đay
Lống
Mướng Tơ chòi xạc cốn tải bo mộm
Quám
pòng pù Thẻn Thau
Chau
pò phạ phú nhờ Thẻn Luổng
385. Thẻn chằng hơ
Xảm
xíp pù Táy thau
Cau
xíp mình mỏ mướng
Bạch
đạp tau Mướng Tơ kỉn khái
Khằm
pí lái lống piếng kỉn chang
390. Lống Mướng Tơ chòi xỉ lục nạc
Lống
Mướng Lùm chòi xạc cốn tải
Lống
Mướng Piếng dết phú mỏ thau
Tau
lống lùm dết phú mỏ mướng
Táy
piếng nhỉn tộc má pạc
395. Nhỉn nhạc má ván
Lống
kỉn chịn lải khái
Lống
kỉn ngái pảng luổng lải họ
Táng
khơ đay kỉn ngấn bắc
Táng
đắc đay kỉn ngấn khẳn ha
400. Tố kỉn hắm xờ áu hả na
Tố
kỉn nha xờ áu hả lẳng
Tả
ngắc hủa hản xu
Chụ
na mạc hản áu
Mỏ
chằng áu na hả lếch xỏng hòng
405. Na hả còng nhử phỉ
Hổm
áu xảm xíp phú mỏ thau
Cau
xíp mình mỏ mướng
Lống
Mướng Piếng chòi xỉ lục nạc cò đay
Lống
Mướng Tơ chòi xạc cốn tải cò khòi
410. Hạc và nhắng xíp mè tả hau
Cau
mè tả nghến
Đẹt
lống nặm may xá lẳng phả
Đẹt
lống ná khỏa xá lẳng tàu
Đẹt
hau pà tạu hèo hảu quảng hảu phán
415. Táy piếng dết khau bo pển
Dết
kỉn bo xúc
Nhỉn
tộc khảu chằng pạc
Nhỉn
dạc khảu chằng cha
Ẳn
và
420. Xảm xíp pù táy thau hới!
Cau
xíp mình mỏ mướng à!
Na
hả lếch hả tóng xỏng hòng
Mí
na hả còng nhử phỉ
Pảy
xắp hả xíp mè tả hau
425. Pảy hom cau mè tả nghến đay bo
Táng
khơ hửn ngấn cà bắc
Táng
đắc cảy đay kỉn cà chang
Chạng
mạ xờ đay kỉn cà khái
Ngấn
cắm bo nhắng liềng chằng
430. Cọng bẳng bào nòm hảm mứa
Tả
ngắc hủa mỏ mướng hản xu
Chụ
na mạc mỏ thau hản pảy
Na
hả lếch hả tóng mỏ mướng xắp ha
Na
hả còng mỏ thau xắp nhẳm
435. Nhỉn tộc tả hau chằng pái
Nhỉn
hại cau mè tả nghến chằng nỉ
Khảu
cò nỉ mứa phạ chỉ chến
Khảu
cò hổn mứa Bổn chỉ chìu
Tố
nừng nặn mắn cò lống tơ nặm bo hển
440. Lống dù tơ đỉn bo nhắng hển hùng
Đỉn
mướng piếng khăm đắp hùng bo pển
Nghến
đắp cứn bo hụ
Ngúa
quái bo đay nhóng kỉn nha
Chạng
mạ bo đay nhóng khì
445. Pày nọi bo chắc na ết luống kỉn
Nhỉn
tộc khảu chằng pạc
Nhỉn
nhạc khảu chằng cha
Mí
phú đở hụ tả nghến mắn ọc
Hụ
tả tọc mắn nón bo nọ?
450. Láng pết chằng má và
Cú
xờ hụ chắc táng tả nghến mắn ọc
Hụ
chắc táng tả tọc mắn nón
Hạc
và hiệc tả nghến mắn bo ọc
Hiệc
tả tọc mắn bo má
455. Pừa và có cổm cú kỉn kẹp
Xiểng
hẹp hiệc tả tọc bo đay
Táng
xỏng xờ xày pết nọi khoi nhắng dù phặc
Nhắng
ết tả nghến mắn ọc
Tò
phu cày cắm đứa lộc
460. Ết tả tọc mắn má
Tò
phu cày cắm đứa tóng đọc lẹo
Mèn
mèn lẹo xỏng hành quám mí
Ai
láng cày hới!
Mứng
cò ết tả nghến mắn ọc
465. Ết tả tọc mắn má bo lạ?
Ai
láng cày chằng hản và
Ẳn
xờ dết tả nghến mắn ọc
Dết
tả tọc mắn má
Hạc
và bo hụ bai nặm nhờ pển phóng
470. Bo hụ lòng nặm luổng khổng quang
Chau
chằng má và
Ai
láng pết hới!
Mứng
cò dết pé hơ cày lòng
Pết
xày vạy mè cày má phặc
475. Pết nọi cày má pủa
Tả
ngắc hủa láng pết hản xu
Chụ
na mạc láng pết hản pảy
Chằng
dết pé hơ cày lòng
Lống
pòng cà mướng xút xuôi
480. Cuôi mướng mạc Quang Mỉnh
Ai
cày chằng tốp pịch hiệc
Tả
nghến chằng ọc
Tốp
pịch hiệc tả tọc chằng má
Hiệc
từa nừng tả nghến hành hả từn
485. Hưn xỏng từa xảm từa
Tả
nghến hưn cà xọc
Hưn
ha hốc từa
Tả
nghến hưn cà vá
Hưn
ha hốc chết pẹt từa
490. Tả nghến hưn pú nở xở xòng
Phạ
chằng hiệc mí cằm chỉ chến
Hiệc
mí nghến mí cứn tè nhám kháo măn
Đỉn
Mướng Piếng chằng hụ dong tành
Lành
Mướng Tơ chằng hụ dong pùn
495. Đản pày hế mí dưởng
Mướng
pày hế mí tạo
Nhắng
tò Tạo Cặp cắp cánh Náng Kẻ
Nhắng
dù Mướng Bổn xủng ca
Dù
Mướng Phạ háu Thẻn
500. Thẻn khải hơ
Tạo
Cặp cắp cánh Náng Kẻ
Ẳn
và đỉn Mướng Piếng hơ xủ lống tành
Lành
Mướng Tơ hơ xủ lống quàn
Tả
ngắc hủa hản xu
505. Chụ na mạc hản áu
Nhốc
tỉn xủng tào hả lống lùm
Tum
tào hả lống piếng
Đỉn
Mướng Piếng Tạo Cặp cắp Náng Kẻ tành
Lành
Mướng Tơ Tạo Cặp cắp Náng Kẻ pùn
510. Dù Mướng Tơ pày hế hụ nhóng pè
Tau
lống lùm pày hế hụ nhóng pứn
Ọc
tồng hển phủa mía tắc tẻn o
Khộp
hau tì cắn ca
Pảy
ná hển phủa mía tắc tẻn ná
515. Pá hau tì cắn ná
Tạo
Cặp cắp Náng Kẻ và
Dết
thư nặn xờ Thẻn bo ha õ?
Dết
xắm nặn xờ phạ bo phà hủa õ?
Phủa
mía tắc tẻn o và
520. Dết thư nị phỉ hển bo ha
Phạ
hển phạ bo phà hủa đở lẹo
Dết
thư nị chằng pè
Dết
xắm nị chằng pè chằng pứn
Khảu
cò chừ vạy cảng chở mằn mằn
525. Chừ vạy cảng căm nỉa nỉa
Pảy
tồng ẻm cá
Pảy
ná ẻm ca
Pảy
pà ẻm hang hỉn
Chuộp
nhám chạu ẻm xải
530. Chuộp nhám ngái ẻm cại
Cộp
hau dong hò khau
Nháu
hau dường hò lánh ngái
Náng
Kẻ chằng mán
Mán
táng lẳng mán Xa
535. Mán táng na mán Táy
Mán
pải tỉn pải mứ mán học
Mán
khọc xang mán mủ mán quảng
Mán
kính đảng mán chau
Mán
tếnh cau mán pủa
540. Cau bưởn phạ Náng Kẻ chằng xỉnh
Dải
cẳn kỉn tùa mướng pắn pọng
Thẻn
tành
Táng
nửa xờ mí Thẻn Luổng
Táng
cuổng Thẻn Luổng má tành
545. Tành mí Thẻn Bắc cắp Thẻn Bằm
Thẻn
Tằm cắp Thẻn Xủng
Thẻn
Tằm tứ chò nhủng
Thẻn
Xủng tứ đạp ngạo
Tạo
phú nhờ kỉn ná
550. Thẻn tành đản hơ mí dưởng
Mí
mướng xờ hơ mí tạo
Ngạo
hơ mí phắc
Tành
pển ban pển mướng tè nhám kháo măn
Ban
tắn xưởng
555. Pển mướng phải tắn tạo
Tành
hơ mí lắc mí lằm
Mí
tằm mí xủng
Hỉn
tặp hỉn bo và
Dết
cốn tò cẳn và cẳn bo đay
560. Ệp phài phắng dặng
Cốn
lẳng phài phắng cốn còn
Pà
chằng pển bở
Chở
dết ná chằng pển khau
Thẻn
dết nặm hơ mí pả
565. Dết ná hơ mí khau…
./.
KHỞI TẠO LỚN
* Phần dịch nghĩa: Khởi
tạo lớn
Mo
Luông kể từ gốc đến ngọn
Kể
từ lúc mới thành đất thành cỏ
Thành
trời và thành gió
Muôn
loài đều có đuôi
05. Chúng cứ buông đuôi cho loài rắn đến kéo
Mọi
loài đều có miệng
Chúng
cứ để miệng cho con chèo bẻo
Mọi
giống người đều có tiếng
Họ
cứ để tiếng cho Mo Luông đến kể
10. Ngày xưa với thời trước
Trước
đó từ ngày đã lâu
Họ
bảo:
Cái
gì có trước trời
Cái
gì có trước đất
15. Tạo Inh và Nàng On có trước trời
Tạo
Inh và Nàng On ra trước đất
Gắn
vào nhau mới thành trời
Hòa
vào nhau mới thành sương thành gió
Tạo
Inh mới ra chơi với Nàng Gió
20. Gắn vào nhau như gói cơm
Châu
vào nhau như bữa trưa bữa tối
Nàng
Gió mới sinh ra
Mảnh
đất bằng lá đa
Mảnh
trời bằng vảy ốc
25. Mọi đỉnh núi đỉnh rừng chớm bằng vết chân gà
Then
bảo đất còn bé còn nhỏ bằng ngón tay út
Trời
còn bé còn thấp ngang mặt
Then
ban cho
Chim
nhỏ tên là Ôn Tôn[1]
30. Con đực có mỏ bằng sắt
Con
cái có mỏ bằng gang
Cẳng
chân nó được ngàn sải
Đùi
nó được ngàn ôm
Cánh
nó che trăm chín vạn mường
35. Nó thì bay trên mường Bôn ào ào
Bay
giữa trời ì ầm
Then
làm ra ngọn núi đá to
Cho
chim đến ở
Núi
lớn cho chim đậu
40. Chúng mới gắn với nhau như gói cơm
Châu
vào nhau như gói cơm trưa tối
Chúng
mới tha đá ba năm làm tổ
Mới
đẻ ra năm quả trứng to bằng cối giã
Sáu
quả trứng to bằng bồ thóc
45. Đẻ được ba năm chim mới ấp
Ấp
ba năm trứng mới vỡ ra
Một
trứng vỡ thêm trời
Một
trứng nứt thêm đất
Mảnh
đất mới biết lớn
50. Mảnh trời mới biết to
Một
trứng vỡ thành
Ông
tổ Chu Cum kéo trời
Một
trứng vỡ thành
Bà
tổ Chu Cum kéo đất
55. Một trứng nở thành nước biết chảy
Một
trứng nở thành lửa biết cháy
Then
mới bảo ông Chu Cum kéo trời
Bà
Chu Cum kéo đất
Ông
Chu Cum kéo thì trời rộng ra
60. Bà Chu Cum kéo đất rụt lại
Bà
mới co đất vào
Thành
ba mươi núi trập trùng
Chín
dòng suối ôm triệu khoảnh
Then
làm ra đất cho có cỏ
65. Làm ra trời cho có trăng sao
Có
mặt trời sáng soi thiên hạ
Then
bảo đất mường bằng
Không
có người gây dựng
"Chuồng"[2]
mường dưới không có người quản
70. Then liền sai bảo
Tạo
Cặp cùng với Nàng Ke
Đất
mường bằng cho họ xuống sắp xếp
"Chuồng"
mường dưới cho họ xuống quản
Mắt
trông đầu gật lấy
75. Người mặt đẹp nhận đi
Nhấc
chân cao về phía mường thấp
Quay
chân đi xuống mường bằng
Đất
mường bằng họ sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới họ trông coi
80. Vậy nhưng đất còn bé còn nhỏ bằng ngón út
Trời
còn bé còn thấp ngang mặt
Giã
gạo còn vướng chày
Đẽo
cây gỗ thì vướng đầu rìu
Thổi
sáo còn vướng cánh tay
85. Thổi khèn còn vướng ngón tay bấm lỗ
Trâu
bò không biết ăn cỏ
Voi
ngựa không biết làm sao cưỡi
Hầu
dân không biết cách làm ăn
Làm
mặc không nên
90. Làm ăn không chín
Trồng
cau không ra buồng
Trồng
rau không lên ngọn
Đất
mường bằng không biết cách sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới không biết cách sắp xếp
95. Then làm ra cây cho có lá
Thành
người cho có lòng dạ biết nghĩ biết lo
Chặt
cây trong rừng về đẽo thon phần giữa
Giã
cho đất lún xuống
Tông
cho trời cao lên
100. Trời mới giận hậm hực
Trời
mới tức sục sôi
Trời
mới cao bổng lên
Ba
mươi tiếng vọng trống
Hăm
hai tiếng vọng chiêng
105. Ba mươi tầm tên bắn
Năm
mươi tầm đạn súng
Ba
mươi thúng tơ tằm
Cao
vồng lên võng xuống như vũng trâu đằm
Trời
còn lăn như gỗ
110. Trời còn đung đưa như nôi
Đất
mường bằng không biết cách sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới không biết cách sắp xếp
Lời
đồn đến tai Then già[3]
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
115. Then mới lấy cây si to xuống
Trồng
ở đầu nguồn sông Mã
Cây
đa thì xuống trồng ở Mường Thanh[4]
Cây
Tanh[5]
xuống trồng Mường Muổi[6]
Đất
ấm giúp cây mọc
120. Đất mát giúp cây lên
Nên
thân cây vút thẳng
Nên
lá cây xùm xòa
Rễ
si đâm đi tua tủa
Ba
trăm tư vạn đường
125. Lá đa che phủ năm trăm tư vạn mường
Rễ
si thành dầm đất
Đất
không còn cuộn lăn
Cành
đa thành dầm trời
Trời
mới hết đung đưa
130. Si lớn che rợp cả chiều đìu hiu
Che
rợp ban ngày mờ mịt
Trâu
bò chẳng biết làm sao ăn cỏ
Voi
ngựa chẳng biết làm sao để cưỡi
Hầu
dân không biết cách làm ăn
135. Đất mường bằng không biết cách sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới không biết cách sắp xếp
Họ
mới nói:
Có
ba anh em nhà Ẳm Ỳ
Bốn
anh em nhà Lang Chai
140. Ở trên mường Bôn ngỗ ngược
Họ
ở mường trời ngạo mạn
Họ
đi săn, bắn phải
Cầy
già của nhà Then đi ăn quả đa
Ngan
già của nhà trời đi ăn quả si rụng
145. Then mới giận hậm hực
Then
mới tức sục sôi
Mới
bắt họ xuống sắp đặt đất mường bằng
Cho
họ xuống sắp xếp "chuồng" mường dưới
Then
bày đường cho họ ra
150. Chỉ lối cho họ xuống
Nhấc
chân cao họ xuống mường thấp
Cúi
vai xuống mường bằng
Thấy
đất mường bằng tối tăm
Buổi
chiều tối đìu hiu
155. Ban trưa tối mờ mịt
Mường
Mùn[7]
trông chỉ bằng lá cà
Mường
Nưa[8]
trông chỉ bằng lá dưa
Mường
Chanh[9]
trông bằng lá quả lẹ
Mường
Le[10]
trông bằng cái chập cheng
160. Mường bằng không biết cách sắp xếp
"Chuồng"
mường dưới không biết cách sắp đặt
Dân
mường nghe tủi mới nói
Nghe
buồn họ đi kêu
Này
ba anh em Ẳm Ỳ ơi!
165. Này bốn anh em Lang Chai à!
Được
ở Mường Bôn bây gan dạ
Được
ở mường trời bây ngỗ ngược
Bây
hãy đi chặt cây đa ở Mường Thanh
Chặt
cây Tanh lớn nơi đầu nguồn sông Mã được không
170. Sẽ cho bây ăn công mường bằng muôn thuở
Ăn
lộc mường dưới không dứt
Có
cỗ cúng lớn mường bằng mời đến
Ăn
cỗ cá mường dưới mời về
Ăn
gì thì bỏ đuôi lại
175. Bổ cau cho bỏ chũm
Rọc
trầu bỏ mút cuống
Mắt
trông đầu gật lấy
Người
mặt đẹp nhận nghe
Giã
gạo đựng ruột tượng đeo lưng
180. Rìu lưỡi sắc buộc dây quàng vai
Đi
dưới gầm trời đến chặt cây si
Lời
đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
Then
bảo rồng xuống chặn đường thuyền
185. Cho hổ vằn xuống chặn đầu nguồn sông Mã
Thấy
điềm không lành họ quay lại
Thấy
điềm không ở già họ quay về
Họ
mới lên Mường Bôn cao vút
Lên
mường trời mường sương cao xanh
190. Trộm lấy thanh sắt nhà Then nặng vác
Ba
thanh thép mường trời bằng bắp tay
Về
nhờ cậy ông thợ rèn mường Bôn khéo đánh
Ông
thợ đồng mường trời khéo đúc
Làm
thành lưới sắt chín nghìn đai
195. Làm được bẫy đồng bốn trăm triệu cái
Được
lưới sắt họ mới lui
Được
lưới đồng quay vai về mường bằng
Họ
mới lấy lưới sắt đi giăng đầu con sóng
Lưới
đồng đi giăng trên nguồn sông Mã
200. Họ mới đi khoắng rồng ở vũng trên
Đi
khua hổ rừng dưới
Rồng
hãi rồng trườn lên trên
Hổ
sợ hổ luồn xuống dưới
Rồng
trườn lên trên bị mắc lưới sắt chín nghìn đai
205. Hổ luồn xuống dưới mắc lưới đồng chín nghìn cái
Được
rồng họ cười
Được
hổ họ reo
Được
rồng họ quật
Được
hổ họ đánh
210. Chặt rồng làm Xa[11]
Giết
hổ làm bữa trưa
Xong
bữa trưa thì họ lui
Xong
bữa cơm thì họ về
Cưỡi
lưng ngựa họ lui
215. Lên lưng voi lưng ngựa họ về
Đường
xa đi qua muôn lối đá
Đường
bằng qua nhiều khúc quanh co
Lời
đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
220. Then mới giận hậm hực
Trời
mới tức sục sôi
Mới
đổ mưa vàng mưa bạc xuống trước
Đổ
mưa giáo mác xuống sau
Dân
mường bằng chết ngổn ngang
225. Xá mường dưới chết thành đống
Chỉ
còn ba anh em nhà Ẳm Ỳ
Bốn
anh em nhà Lang Chai
Họ
mới rúc vào dưới bồ lúa không bị đau
Rúc
đầu vào dưới mái đá không bị chết
230. Sáng mai họ lại đi
Từ
mờ sáng họ lại đi tiếp
Đường
xa đi hết hơn ba tháng
Đi
nhiều ngày rồi cũng thấu đến cây si
Họ
nghỉ chân ăn vỏ
235. Nghỉ lấy sức và nhai trầu cau
Họ
mới chặt cây trong rừng về làm giàn
Lấy
cây rừng buộc néo nhau làm bậc
Ba
mươi cái rìu Thái họ đến chặt phía trước
Năm
mươi cái rìu Xá họ về chặt phía sau
240. Chặt đằng sau gỗ tự liền vết
Chặt
đằng trước gỗ tự lành lại
Cây
lớn mới nói vọng xuống
Van
lạy nhé, van xin người chặt
Van
Tạo, van Khun đừng giết tôi
245. Xin Tạo Út đừng chặt đừng chém tôi
Từ
lúc thành gốc không có ai nâng
Từ
lúc thành cây không có ai trồng
Mưa
rơi tự tôi khắc lớn
Sấm
động tự tôi khắc tươi
250. Đi đường xa tôi xin trả nhiều
Xin
lấy bằng voi để trả công
Trống
đồng cho trai trẻ khiêng về
Vàng
mười không cần đong đếm
Kể
cả súc bạc to bằng máng giã
255. Cả chiếc cồng nhỏ một triệu tư núm[12]
Muốn
thứ gì có thứ đấy
Mắt
không trông, đầu không gật
Chủ
mặt đẹp không nhận lời
Nàng
út tóc bồng bềnh
260. Nàng hai tóc dài mặt trắng hồng
Mặt
tươi tắn như thể hoa đào
Thân
nàng tỏa thơm mùi hoa quế
Nhìn
kỹ như thể là nàng tiên, lấy không?
Không
trông, đầu không gật
265. Chủ mặt đẹp không nhận lời
Họ
đã nhận ăn công mường bằng muôn thuở
Nhận
ăn lộc mường dưới không dứt
Ba
mươi cái rìu Thái họ chặt phía trước
Năm
mươi cái rìu Xá họ vẫn chặt phía sau
270. Chặt được ba năm cây mới rung
Tiếng
cây rung vang khắp mường Bôn
Tiếng
cây rên vang khắp trời
Mỗi
người họ cưỡi một con ngựa khỏe
Họ
phi ngựa không kể ngày đêm
275. Phi được hai mươi ngày không thoát
Phi
ba mươi ngày không ra khỏi bóng cây si
Cây
lớn đổ đè vai
Cành
lớn đổ đè đầu
Họ
mới ngã xuống bỏ mất bữa trưa
280. Họ mới chết bỏ mất đời
Hồn
anh Xên về ở đầu nguồn sông Mã
Vía
anh Đa về đầu nguồn sông Đà
Anh
Co, anh Le đi ở Chặng Khăng Khiệt[13]
Có
cỗ cúng lớn người mường dưới gọi đến
285. Có cỗ cá người mường bằng mời gọi
Lời
đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
Then
mới giận hậm hực
Trời
mới tức sục sôi
290. Người Thái mường bằng ngổ ngáo
Người
Xá mường dưới ngỗ ngược
Then
mới làm dây mưa xuống mường thấp ào ào
Làm
trận mưa đá xuống mường bằng ầm ầm
Cục
mưa bằng cái vò
295. Hạt mưa bằng hạt gắm
Mưa
hai mươi ngày không dứt
Mưa
ba mươi ngày không lúc nào ngớt
Nước
lũ dâng ngang ngọn cây Củm[14]
Nước
dâng ngập lút bãi rì rì
300. Người Thái mường dưới chết như đụn
Trâu
bò chết trôi mắc vào vách đá
Vịt
ngan chết mắc trên đỉnh lèn
Mỗi
thân cây đều biến thành rắn
Mỗi
cây Hu[15],
cây dướng đều biến thành rồng
305. Chỉ còn Tạo Cặp và Nàng Ke
Nước
trong ang còn trong
Lòng
dạ còn hiểu biết
Mới
lấy cây dầm Thàn[16]
làm bè
Móc
phơi chài làm sào chống
310. Chống bè lên đỉnh núi van xin trời
Chống
bè lên đỉnh trời van xin Then
Van
Then, Then không thôi
Van
trời, trời không dừng
Trời
mới dòng dây thả quả Tảu[17]
bằng bồ thóc
315. Thả quả Pung[18]
bằng bịch lúa
Cho
anh em Tạo- Nàng vào ở
Làm
nôi cho anh em họ nằm
Qủa
mới nổi trôi vòng lên mường Bôn
Trôi
quanh về mường trời
320. Họ mới đến trước sàn đầu nhà Then van vỉ
Đến
cửa sổ nhà Then van xin
Hai
tay chắp trước ngực ngập ngừng
Hầu
dân chúng tôi xin van lạy Then
Bởi
nỗi
325. Nước lũ mường bằng dâng ngang ngọn cây Củm
Nước
ngập tràn người mường dưới chết chùm
Lên
van Then, Then mới thôi
Van
trời, trời mới dừng
Then
bảo con chim nhỏ Ôn Tôn
330. Đi mở đường cho nước rút
Mở
lối cho nước thoát
Mỏ
chim tha cây gỗ
Chân
chim vơ cành lá bùng nhùng
Nước
mới cuộn ngược về mường Bôn
335. Nước cuộn xoáy về trời
Sông
Mã cạn bằng lòng đĩa
Sông
Đà cạn bằng chiếc đũa
Bởi
nỗi
Nước
giòi còn ngang gối
340. Nước thối còn ngang eo
Lời
đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
Then
mới làm ra mười con mặt sắc[19]
Có
chín cái mặt trời
345. Nắng chiếu xuống nước nứt mai ba ba
Nắng
chiếu xuống ruộng nẻ mai rùa
Nắng
vào rừng cây Tạu[20]
làm héo gạc hươu nai
Bởi
tại
Đất
mường bằng còn hoang tàn
350. Còn ngổn ngang xác chết
Mùi
hôi tanh lan khắp mọi mường
Mùi
hôi thối thấu tận mường Bôn
Đất
mường bằng không biết cách sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới không biết cách sắp xếp
355. Lời đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
Then
mới sai ba mươi tốp bà Mo thiêng
Năm
mươi tốp bà Mo Một
Xuống
mường bằng dọn dẹp
360. Xuống mường dưới để chôn xác chết
Lấy
theo cả ghế nhỏ cho người đệm sáo
Lấy
cả quạt hoa cho quan mường đuổi nóng
Lấy
theo cả gươm lưỡi sắc
Ngựa
khỏe gắn yên cương
365. Xuống mường bằng làm bà Mo Một già
Xuống
mường thấp làm bà Mo Một lớn
Người
mường bằng khi tủi đến nhờ
Khi
khó khăn đến cậy
Được
ăn thịt nhiều đám
370. Được ăn bữa trưa cỗ cúng nhiều họ
Đi
gần được trả bạc lạng
Đi
xa được trả bạc đồng cân
Con
ăn cám lấy nửa gập trước
Con
ăn cỏ lấy nửa gập sau
375. Mắt trông, đầu gật nhận
Người
mặt đẹp Mo Một già nhận lấy
Nhấc
chân cao Mo Một già xuống mường thấp
Cuốn
cả sải tay xuống mường bằng
Ba
mươi tốp bà Mo thiêng
380. Năm mươi tốp bà Mo Một
Xuống
mường bằng dọn dẹp không được
Xuống
mường dưới để chôn xác chết không xong
Lời
đồn đến tai Then già
Là
chủ trời quyền cao Then Luông
385. Then mới sai
Ba
mươi ông tổ già
Chín
mươi ông Mo Mường
Vác
gươm xuống mường dưới ăn đám
Cầm
quạt hoa xuống mường bằng ăn công
390. Xuống mường dưới dọn dẹp
Xuống
mường thấp để chôn xác chết
Xuống
mường bằng làm ông Mo già
Đi
xuống mường thấp làm ông Mo Mường
Người
mường bằng thấy tủi đến nhờ
395. Thấy khó khăn đến cậy
Xuống
ăn thịt nhiều đám
Xuống
ăn bữa trưa cỗ cúng to nhiều họ
Đi
gần được trả bạc đồng cân
Đi
xa được trả bạc nén
400. Con ăn cám thì lấy đùi trước
Con
ăn cỏ thì lấy đùi sau
Mắt
trông, đầu gật nhận
Người
mặt đẹp nhận lấy
Mo
mới lấy nỏ cánh sắt hai rãnh tên
405. Nỏ cánh vồng đem nhắm ma
Gọi
lấy ba mươi ông Mo già
Chín
mươi ông Mo Mường
Xuống
mường bằng dọn dẹp đã sạch
Xuống
mường dưới để chôn xác chết đã xong
410. Nhưng mà còn mười con mặt sắc
Chín
cái mặt trời
Nắng
chiếu xuống nước cháy mai ba ba
Nắng
chiếu xuống ruộng nẻ mai rùa
Nắng
vào rừng cây Tạu làm héo gạc hươu nai
415. Người mường bằng làm lúa không nên
Làm
ăn không chín
Nghe
buồn họ mới nói
Nghe
khó khăn họ mới thưa
Thưa
rằng:
420. Ba mươi ông tổ già hỡi!
Chín
mươi ông Mo Mường à!
Có
nỏ cánh sắt hai rãnh tên
Có
nỏ cánh vồng nhắm ma
Hãy
đi theo tìm mười con mặt sắc
425. Đi đuổi chín cái mặt trời được không?
Đi
gần trả công bạc đồng cân
Đường
xa được trả nhiều công
Cỗ
voi ngựa thì được ăn cả đám
Vàng
bạc không cần đong đếm
430. Trống đồng cho trai trẻ khiêng về
Mắt
trông, đầu Mo Mường gật nhận
Người
mặt đẹp Mo già nhận đi
Nỏ
cánh bằng sắt bằng đồng Mo Mường đi đuổi
Nỏ
cánh vồng Mo già đi nhắm bắn
435. Thấy tủi, mười mặt sắc mới lẩn
Thấy
buồn, chín cái mặt trời mới trốn đi
Chúng
mới lẩn về trời cao xanh
Chúng
kéo nhau về mường Bôn cao vút
Còn
một cái lặn xuống nước sâu mất dạng
440. Xuống đất sâu không còn thấy sáng
Đất
mường bằng không còn sáng tối
Không
biết ngày hay đêm
Trâu
bò không còn biết đường ăn cỏ
Voi
ngựa không còn biết đường cưỡi
445. Hầu dân không biết đường làm ăn
Nghe
buồn họ mới nói
Nghe
khó khăn họ mới thưa
Có
ai biết đằng mặt trời nó ở?
Biết
chỗ "mắt ngày"[21]
ngủ đâu không?
450. Loài vịt mới thưa rằng
Tôi
biết rõ nơi mặt trời nó ở
Biết
chắc chắn nơi "mắt ngày" nó nằm
Nhưng
mà gọi thì mặt trời không ra
Gọi
"mắt ngày" thì nó không lại
455. Bởi tại cổ cao tôi ăn vỏ trấu
Giọng
khàn khàn gọi "mắt ngày" không được
Với
lại tôi đang dở dang ấp trứng
Làm
cho mặt trời phải ra
Có
gà trống đỏ cựa dài trong chuồng
460. Làm cho "mắt ngày" phải lại
Chỉ
có gà trống đỏ cựa đồng này thôi
Phải,
phải rồi cùng là phải đấy
Anh
gà trống ơi!
Anh
biết làm cho mặt trời nó ra
465. Làm cho "mắt ngày" nó lại được không?
Anh
gà trống mới đáp
Nếu
phải làm cho mặt trời nó ra
Làm
cho "mắt ngày" nó lại
Thì
tôi vốn không biết bơi trên sóng
470. Không biết xuôi dòng rộng nước to
Người
mới đến bảo
Này
vịt ơi!
Vịt
hãy làm bè chở gà trống xuôi dòng
Vịt
đẻ thì để gà mái ấp
475. Vịt con có gà mẹ chăm
Mắt
trông, vịt gật nhận
Khuôn
mặt đẹp vịt mái nhận đi
Mới
làm bè chở gà xuôi dòng
Xuống
thấu tận mường cuối chót
480. Cuối mường Mạc- Quang- Minh[22]
Gà
mới vỗ cánh gọi
Mặt
trời mới ra
Vỗ
cánh gọi "mắt ngày" mới lại
Gọi
một lần mặt trời mới thức
485. Lên hai lần ba lần
Mặt
trời lên bằng khuỷu
Lên
năm sáu lần
Mặt
trời lên bằng sải
Lên
năm sáu bảy tám lần
490. Mặt trời lên đỉnh núi sáng trong
Trời
mới lại có buổi chiều chập choạng
Có
ngày và đêm như thời xưa vững chãi
Đất
mường bằng mới biết sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới mới biết sắp xếp
495. Núi đá chưa có sơn dương
Mường
vẫn chưa có Tạo
Chỉ
có Tạo Cặp và Nàng Ke
Còn
ở trên mường Bôn cao vút
Ở
mường trời hầu Then
500. Then mới sai cho
Tạo
Cặp cùng với Nàng Ke
Rằng
mường đất mường bằng cho các ngươi xuống sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới cho các ngươi xuống quản
Mắt
trông, đầu gật nhận
505. Người mặt đẹp nhận đi
Nhấc
chân cao rảo cẳng xuống mường thấp
Cuốn
nhau quay chân xuống mường bằng
Đất
mường bằng Tạo Cặp và Nàng Ke sắp đặt
"Chuồng"
mường dưới Tạo Cặp và Nàng Ke sắp xếp
510. Ở mường dưới chưa biết cách sinh sôi
Đi
xuống mường thấp chưa nảy nở giống nòi
Ra
đồng thấy vợ chồng châu chấu cỏ
Đạp
nhau ở bờ mạ
Ra
ruộng thấy đôi châu chấu lúa
515. Nhảy nhau ở bờ lúa
Tạo
Cặp và Nàng Ke mới nói
Làm
điều đó mà Then không đánh à?
Làm
chuyện đó mà Then không chém đầu ư?
Vợ
chồng châu chấu cỏ mới nói
520. Làm điều này ma thấy thì không đánh
Trời
thấy trời không chém đầu đâu
Làm
điều này mới sinh sôi
Làm
chuyện này mới nảy nở giống nòi
Họ
liền nhớ khắc trong lòng đinh ninh
525. Ghi nhớ ngày đêm nắc nỏm
Đi
ra đồng lấy cỏ tranh chắn
Đi
đến ruộng lấy lá mạ che
Đi
vào rừng nấp sau phiến đá
Gặp
buổi sáng chụm nhau đến trưa
530. Gặp buổi trưa chụm nhau đến chiều
Gặp
nhau như gói cơm
Chụm
với nhau như gói cơm trưa tối
Nàng
Ke mới chửa
Chửa
sau lưng chửa người Xá
535. Chửa đằng trước chửa người Thái
Chửa
đầu ngón tay ngón chân chửa sóc
Chửa
bên sườn chửa lợn, hươu nai
Chửa
trong mình chửa chúa
Chửa
trên búi tóc là chửa vua
540. Chín tháng Nàng Ke mới đẻ
Chia
nhau đi "ăn" khắp mọi mường nghìn Pọng[23]
Then
đặt ra
Trên
cao thì có Then Luông
Bên
trong thì Then Luông về sắp đặt
545. Đặt ra có Then Bắc và Then Bẳm[24]
Then
Thấp và Then Cao
Then
Thấp cầm đầu giáo
Then
Cao gầm đại đao
Tạo
quyền lớn "ăn" ruộng
550. Then đặt cho núi đá có sơn dương
Có
mường thì có Tạo
Có
kiếm thì có vỏ bao
Sắp
đặt thành bản thành mường từ thuở xưa vững chãi
Bản
nghe theo ý đẹp
555. Thành mường phải nghe Tạo
Đặt
cho có khôn có đần
Có
thấp và có cao
Đá
va đá không nói
Làm
người như nhau không nói nặng với nhau
560. Giỏ nhỏ phải nghe giỏ lớn
Người
sau phải nghe người trước
Rừng
cây mới nhiều lá
Chú
tâm làm ruộng mới có lúa
Then
làm nước cho có cá
565. Làm ruộng cho có lúa…
./.
[1] Ôn Tôn: giống chim ở mường trời.
[2] Chuồng: Then trời coi hạ giới như một chuồng gồm người
và gia súc.
[3] Then già: cũng là Then Luông.
[4] Mường Thanh: nay
thuộc tỉnh Điện Biên.
[5] Cây Tanh: chưa rõ.
[6] Mường Muổi: nay thuộc tỉnh Sơn La.
[7] Mường Mùn:nay là
thị xã Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.
[8] Mường Nưa: Mường Trên.
[9] Mường Chanh: nay thuộc tỉnh Sơn La.
[10] Mường Le: nay thuộc huyện Quan Hóa, Thanh Hóa.
[11] Làm Xa: một hình thức liên hoan ăn uống và nhảy múa
quanh đống lửa.
[12] Ý nói có rất nhiều núm.
[13] Nay thuộc tỉnh Thanh Hóa.
[14] Cây Củm: cây bún.
[15] Cây Hu: một loài cây thân mộc, gỗ mềm xốp.
[16] Thàn: gác sàn lửng phía trên
gian bếp dùng để cất trữ thóc lúa và các sản vật khác tránh bị ẩm.
[17] Tảu: quả bầu tiên.
[18] Pung: quả bầu có dáng hơi thuôn dài và nhọn về phía cuống.
[19] Mặc sắc: chỉ mặt trời.
[20] Cây Tạu: cây bùng bục.
[21] Mắt ngày: chỉ mặt trời.
[22] Mạc- Quang- Minh: tên các mường rộng lớn và giàu có.
[23] Pọng: đơn vị hành chính, nhỏ hơn Tổng.
[24] Then Bắc và Then Bẳm: Then thực hiện việc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét