SINH RA CÂY
* Phần phiên âm: Ẳm
ọc mạy
Mỏ
chằng má tày ẳm ệt mạy luổng
Hơ
chau hụ chắc táng mắn ọc
Tày
ẳm ọc mạy nhờ
Hơ
chau hụ chắc xọc mắn má
05. Mờ láng khắp cắp mờ láng còn
Tòn
nừng mắn tè mờ láng đải
Mắn
cò dù mướng bổn xủng ca
Dù
mướng phạ xủng bảng
Dù
mướng bổn bo quèn
10. Èn mướng phạ bo piếng
Ngúa
mướng bổn kỉn pải
Quái
bổn tếnh kỉn nhọt
Bông
mướng phạ kỉn bở
Tố
cớ đở cắt hạc
15. Phổn tốc bo ma
Phạ
họng bo bản
Hủa
cằm mạy hau háu phạ
Na
cày hau háu Thẻn
Thẻn
hển Thẻn chằng và
20. Phạ hển phạ chằng thảm
Mạy
cò tau dường hứ nhóng hứ?
Hển
Thẻn kỉn ké má hạu
Hển
Thẻn kỉn lau má ngắn và hứ?
Mạy
cò côm na lạy Thẻn thau lải hối
25. Mạy thổi chằng má cha vạu
Bo
chờ hển Thẻn kỉn ké má hạu
Hển
Thẻn kỉn lau má ngắn đở lẹo
Khoi
cò dù mướng bổn bo quèn
Èn
mướng phạ bo khới
30. Ngúa mướng bổn kỉn pải
Quái
mướng tếnh kỉn nhọt
Bông
mướng phạ kỉn bở
Tố
cớ đở cắt hạc
Phổn
tốc cò bo ma
35. Phạ họng cò bo bản
Nhỉn
tộc pảy quà ban
Nhỉn
chạn pảy quà mướng
Mồng
hển nặm mướng tơ chở kỉn
Mồng
hển đỉn mướng piếng phười dù
40. Khoi cò má xỏ
Lống
dù mướng lùm lặc liếng
Má
xỏ lống dù mướng piếng ton en
Thẻn
và
Lột
lệ mướng lùm xờ tành lải họi
45. Thoi mướng tơ xàu tành lải nhóng
Phú
xàu lộm xía ngái
Cốn
xàu tải xía chồ
Lộm
xàu tành hơ mí chúng lái
Tải
xàu tành hơ mí mạy
50. Xàu dết mạy quang hốc hóng chau
Dết
mạy quang cau pủ xừa hóng nón
Dết
dương nặn mứng quèn bo?
Lèn
nhóng nặn mứng khới bo?
Mèn
mèn lẹo xỏng hành cắm mí
55. Phú xàu lộm xía ngái
Cốn
xàu tải xía chồ
Khoi
cò xỏ dết mạy quang hốc hóng chau
Xỏ
dết mạy quang cau pủ xừa hóng nả
Hản
Thẻn chằng dà
60. Hản phạ, phạ chằng nẻ
Thẻn
nẻ táng hơ mạy ọc
Chị
xọc hơ mạy lống
Mạy
chằng lống táng pú Thảnh Cạt
Lống
táng lạt Thảnh Nửa
65. Lống táng quái hảu hắc hủ bảng
Táng
ngúa tào hủa lống
Pển
ngúa tôn xải
Quái
tào hảng lống
Pển
quái hảu pẹ
70. Be tào xang lống lùm
Pển
be hảu bít hảu lằng
Lống
táng pú nhùm pú nhuôi
Huôi
nặm xủng tằm bốm piếng
Quảng
kỉn nha kiểng ngấn kiểng cắm lống lùm
75. Tốc xờ Mướng Thảnh tì bảng
Mướng
Xáng đỉn nhán phạ tằm
Tốc
lống lùm lặc liếng
Tốc
mướng piếng tồng cảng ton en
Mạy
chằng mứa dù pà cùm lẳng ná
80. Mứa dù pà hủ pà xả lẳng ban
Tốc
xờ đỉn ùn mạy pển
Tốc
xờ đỉn dển mạy hưn
Ngúa
bo nhắng kỉn pải
Quái
bo nhắng kỉn nhọt
85. Bông bo nhắng kỉn bở
Tố
cớ đở bo nhắng kỉn hạc
Phổn
tốc mạy chốm ma
Phạ
họng mạy chốm bản
Pển
cỏ tôn xá lở
90. Pển bở xá lười
Nhọt
mắn xọng thẩng bổn
Cỏ
nặn xàu và
Cỏ
chuổng chắn mí cau pắn nhọt
Bo
họt phạ mắn dù uối huối
95. Mỏ má tày ẳm ệt mạy
Lẹo
hụ chắc táng ọc
Mỏ
tày ẳm ọc mạy
Lẹo
hụ xọc táng lống mộm nớ
Chừ
vạy nớ mốc khặc khạy
100. Chừ áu vạy na cày nhá lứm
***
Mết
thoi nị mỏ cào thoi lún
Mết
pùn nị mỏ cào pùn mờ
Pển
tè xuổn mướng tơ pà han
Cháo
mướng piếng pà hỉnh
105. Xình hướn họ pển muột Cháo Khoảng
Hản
Thẻn lống mướng piếng dù mí cà
Hản
phạ lống lùm dù mí cở
Pò
xàu lộm bo hế mí chúng lái
Pò
xàu tải bo hế mí chúng mạy
110. Hò khau nọi xờ tày vẻn ẻo
Vản
cốm hẻo hoi bà
Xưa
pốc hủa lực chái tiếu quà
Xưa
pạt bà khưởi ươi tiếu pảy
Cải
kè hong lệch hại
115. Mứa pòng đổng luổng
Hưn
Pú Cổng, lống Pú Cau
Hau
Pú Tào làu ọc Pú Nhủng
Hưn
pú xủng má pàu
Hau
đổng quang má đải
120. Pảy tảm pảy họt táng mứa dao
Hển
xỏng ai Láo hạp bủng pảy cạ
Xỏng
ai Xa pảy hải
Dù
đắc cảy chằng má khơ
Dù
tơ tằm chằng má chẳm
125. Xàu chằng thảm và
Tau
dường hứ cắp má nhóng hứ?
Lề
mí hò khau vẻn ẻo
Vản
cốm hẻo hoi bà nặn ná?
Quám
cốc lực chau má thải
130. Quám pải cháo khưởi má vạu
Pển
tè mảy lưởng kiu xáng cắm lải học
Pò
ọc chẳm kính khoi lẹo
Hản
phạ lống lùm dù chồ nén
Hản
Thẻn lống dù mướng piếng chồ tền
135. Pò khoi lộm hướn lực tò quái
Tải
cảng hướn tò chạng
Vảng
na tàng ếnh khếnh
Pò
khoi lộm bo hế mí chúng lái
Pò
khoi tải pày hế mí mạy
140. Xỏng ai Láo hụ chằng và
Xỏng
ai Xa hụ chằng thải
Ìn
đủ tiện cắp cánh ìn đủ ạ nọ
Xàu
cò cốc cốc nặm tả lảy ọc
Xỏng
xọc tạu mứ pái
145. Pò xủ lộm bo hế mí chúng lái
Pò
xủ tải bo hế mí mạy nặn ó?
Xỏng
ai Láo chằng và
Xỏng
ai Xa chằng nẻ
Xủ
pảy nắm táng nịu mứ cú chị bọc
150. Pảy nắm xọc nịu mứ tủ nẻ
Cỏ
nặn xàu và
Cỏ
chuổng chắn mí cau pắn nhọt
Bo
họt phạ mắn dù xiếu hiếu
Mạy
luổng nặn lề pển chúng
155. Mạy xủng nặn lề pển cào
Chừ
áu vạy nớ mốc khặc khạy
Chừ
áu vạy na cày nhá lứm
Chà
ởn tiện cắp cánh mấng ởn tẹ nọ!
Xàu
chằng phai đỏn hỉn đỏn xái cải mứa khặc khạy
160. Phai pà mạy mứa pòng Pú Nhúng
Hển
cỏ chuổng chắn mí cau pắn nhọt
Tau
họt mạy nhờ pển chúng
Mạy
xủng pển cào
Pổng
thổng vạy xỏng phạc
165. Ngoắc thổng vạy xỏng pái
Mứ
pẹt xại khưởi ai má nhánh
Chá
cánh tả khưởi cảng má lằm
Tả
lặp kịu khưởi ọt má chắm
Xổm
pển mạy quang hốc
170. Mứa xờ tổn chau
Xổm
pển mạy quang cau
Mứa
xờ tổn kính
Xảm
xíp mạc vản Táy
Khưởi
cốc chỉ má bắc na
175. Ha xíp mạc vản Xa
Khưởi
ọt chỉ má bắc lẳng
Mạy
cò xỏ lạy tiện cắp cánh xỏ ván
Nhá
păm mạy lộm xía ngái
Nhá
phắn mạy tải xía chồ
180. Tè pển cốc mạy khoi hạc ngó
Tè
pển cỏ mạy khoi hạc hưn
Phổn
tốc mạy hạc ma
Phạ
họng mạy hạc bản
Mạy
vạu dường nặn lực chau bo váng
185. Quám cốc mạy luổng xỏ đải
Quám
pải mạy luổng má vạu
Bo
chờ nhá phạo tiện nhá phủ
Mạy
cò xỏ hưn mướng bổn thảm chau
Hau
lựp phạ thảm Thẻn
190. Mạy chằng xà lặc hưn tếnh cỏ
Xà
lò hưn nắm kình
Xà
lình hưn nắm bở
Hưn
mướng bổn thảm pò Thẻn thau
Hau
lựp phạ thảm pò Thẻn luổng
195. Hưn hướn Thẻn hển xíp một Thẻn nằng chóng
Hển
xíp xỏng Thẻn khành ké kỉn lau
Thẻn
hển tào na má tặc
Thẻn
hển ngoặc tả má tuộng
Mạy
cò tau dường hứ má cắp nhóng hứ?
200. Hển Thẻn kỉn ké má hạu và hứ?
Hển
Thẻn kỉn lau má ngắn và hứ?
Mạy
xỏ vạu
Bơ
chờ hển Thẻn kỉn ké má hau
Bo
chờ hển Thẻn kỉn lau má ngắn đở ná!
205. Khoi cò nón cứn cằm lải láng phẳn đạc
Nhóng
phẳn chỉnh bo phẳn
Phẳn
và nộc Kẹ Nen má tọt cốc
Nộc
xốp lếch mướng piếng má tọt cỏ
Tắp
pọt phộng mứa na phính phính
210. Ẳn nặn láng hại hừ và láng đỉ ạ nọ?
Thẻn
hụ Thẻn chằng và
Phạ
hụ phạ chằng thảm
Phẳn
hển nộc xốp tền hừ và xốp nháng
Hển
nộc xốp tền xuồn tò mứng tải
215. Phẳn hển nộc xốp nháng
Xàu
má mải vày kiêng vạy
Mứng
cò tải pển đỉ nắm chau
Hản
hau hạu đỏm muột pứng phỉ
Xỏng
mứ nọp ảng lói hói
220. Khoi phú nọi xỏ chạc hướn Thẻn
Xà
lặc mạy lống đỏm bở
Xà
lở mạy lống đỏm kình
Xà
lình mạy lống đỏm cỏ
Xảm
xíp mạc vản Táy lực chau bắc na
225. Ha xíp mạc vản Xa lực tàn bắc lẳng
Mạy
chỉ lộm mạy nhắng xỏ ván
Nhá
phạo tiện nhá phủ
Mạy
chỉ lộm mạy nhắng xằng hả cốc
Mạy
chỉ tốc mạy nhắng hả tỏ
230. Còi dù đỉ dớ!
Chù
cỏ mạy lấng dù hồm cốc
Chù
tố nộc tố mánh xủ lấng chắp kình
Cú
chỉ tải pển đỉ đỏm muột pứng chau
Tải
hau hạu đỏm muột pứng phỉ
235. Còi dù đỉ xẻn pỉ nhá xay
Còi
dù đay mừn mự xẻn khuộp nhá ngảu
Phổn
tốc xủ hạc chuốn ma
Phạ
họng xủ hạc chốm bản
Nhốc
xờ hơ pển cỏ
240. Nhỏ xờ hơ pển tôn
Quám
cốc mạy lẹo thải
Quám
pải ẳn mạy lẹo xằng
Xảm
xíp mạc vản Táy lực tàn bắc na
Xảm
xíp mạc vản Xa lực chau bắc lẳng
245. Mạy chỉ lộm mạy chằm xiểng nắc
Mạy
chỉ lộm mạy chằm xiểng nường
Mạy
chỉ lộm táng đở mạy và
Mạy
vạu lộm táng nặm
Lộm
mứa nặm dan tặp vẳn pả
250. Mạy bo lộm mứa ná
Lộm
mứa ná dan tặp vẳn khau
Mạy
chỉ lộm mứa pà thau
Lộm
mứa pà tạu thau kè chốm lải
Mạy
lộm cốc tẹt pải
255. Pải mạy tặp tẹt nặm
Pải
mạy vạy puộc cắp đưởn
Mạy
nhạo đay xáo vá tộp xọc
Lược
mạy đay pẹt xọc tấng bói
Mạy
chịp hừ và mạy chóng
260. Mạy chịp hừ và phắn xỏng
Mạy
chóng xờ má phà phượng
Phắn
táng cuổng phắn ọc
Phắn
táng nọc phắn má
Phắn
chằm chá xỏng mứ má lụp
265. Phắn tọc mạy áu tò lắm điểu
Đay
mạy quang hốc pủ xừa hóng chau
Mạy
quang cau pủ xừa hóng tổn
Mạy
xảm vá tành hảm áu pòng
Mạy
cau pong tành hảm áu mứa
270. Má họt tà nặm kỉn
Má
họt lín nặm ạp
Lực
cốc má xuồi mạy lẹo đỉ
Cháo
khưởi má xỉ mạy lẹo kiêng
Chọn
chớ đỉ chớ ngám
275. Áu pò kính hau dù
Chọn
chớ đay bở lằn
Má
ọc Kỉm Xả
Hả
chớ đay chớ đỉ chớ ngám
Áu
mạy má dao
280. Binh tơ má pổng ngải
Cồng
hảu quái pổng tơ
Chọn
chớ đỉ chớ ngám
Áu
chau hau nón mạy púng
Áu
chau hau nón chúng mạy kèn
285. Hau nón tèn mạy kèn chúng lái
Táng
hủa táng tỉn tăng ngỏn ngọc
Xỏng
xang tẹ tăng xì néo mảy
Lắm
chúng cổm mí xảm nẻo cạt
Xì
đan mạy tá dường dảng cắm
290. Xẳng ải mển ải cáo bo ọc nọc
Xẳng
chau vạy nón cắp mạy púng
Xẳng
chau vạy nón chúng luổng mạy kèn
Hau
nón tẹt vạy
Cuổng
mạy kèn chúng lái đè nớ!
./.
SINH RA CÂY
* Phần dịch nghĩa: Sinh
ra cây
Mo
sẽ kể Ẳm Ệt cây to
Để
ông chủ áo biết được đường cây ra
Kể
Ẳm Ệt cây lớn
Cho
ông chủ áo biết chặng cây về
05. Ngày xưa với thời trước
Đoạn
trước đó từ ngày đã lâu
Cây
còn ở mường Bôn cao vút
Ở
mường trời cao xanh
Ở
mường Bôn không quen
10. Đi lại mường trời không bằng phẳng
Bò
mường Bôn ăn ngọn
Trâu
Bôn cao ăn đọt
Sâu
mường trời ăn lá
Con
Cơ Đớ[1]
gặm rễ
15. Mưa rơi không lên tốt
Sấm
động không lên xanh
Chiều
muộn cây vào hầu trời
Tinh
mơ vào hầu Then
Then
thấy Then mới nói
20. Trời thấy, trời mới hỏi
Cây
đến đây làm gì, việc chi?
Thấy
Then uống rượu đến ngó
Thấy
Then uống rượu cần đến chúc à?
Cây
cúi mặt lạy Then già nhiều lượt
25. Cây thôi lạy rồi mới thưa
Không
phải thấy Then uống rượu đến ngó
Thấy
Then uống rượu cần đến chúc đâu
Tôi
nay ở mường Bôn không quen
Đi
lại mường trời không thạo
30. Bò mường Bôn ăn ngọn
Trâu
Bôn cao ăn đọt
Sâu
mường trời ăn lá
Con
Cơ Đớ gặm rễ
Mưa
rơi không lên tốt
35. Sấm động không lên xanh
Thấy
tủi đi dạo bản
Thấy
nhác, đi dạo mường
Ngó
thấy nước mường dưới muốn uống
Ngó
thấy đất mường bằng ước được ở
40. Nay tôi đến xin
Được
xuống ở mường thấp quang quẻ
Đến
xin xuống ở mường bằng thảnh thơi
Then
nói
Luật
mường thấp bày ra trăm thứ
45. Lệ mường dưới họ đặt ra lắm điều
Họ
ngã xuống mất bữa cơm trưa
Họ
chết đi bỏ mất cuộc đời
Ngã
thì họ sắm cho áo quan đẹp
Chết
thì họ có quan tài
50. Họ lấy cây gỗ rộng sáu đỡ thân
Lấy
cây gỗ rộng chín[2] trải
nệm cho nằm
Làm
như thế mày có quen không?
Đặt
như thế mày có biết không?
Phải,
phải rồi cùng là phải đấy
55. Họ ngã xuống mất bữa cơm trưa
Họ
chết đi bỏ mất cuộc đời
Tôi
sẽ xin làm gỗ rộng sáu đỡ thân
Xin
làm gỗ rộng chín trải nệm dày
Nhận
rồi Then mới chỉ
60. Nhận rồi, trời mới bảo
Then
chỉ đường cho cây ra
Chỉ
lối cho cây xuống
Cây
mới xuống đường núi Thanh Cát
Xuống
đường mòn Thanh Nưa
65. Xuống đường trâu sừng gãy, tai mỏng
Đường
bò quay đầu xuống
Thành
con đầu đàn
Trâu
quay đuôi xuống
Thành
trâu sừng cụp
70. Dê quay sườn đi xuống mường thấp
Thành
dê sừng vặn xoáy vặn xiên
Xuống
đường núi trập trùng
Suối
nước nơi cao, nơi thấp nơi bằng phẳng
Hươu
ăn cỏ sợi bạc sợi vàng xuống mường thấp
75. Xuống đến Mường Thanh nơi mỏng
Xuống
Mường Xang[3]
đất chùng trời thấp
Xuống
đến mường thấp quang quẻ
Xuống
mường bằng đồng giữa thảnh thơi
Cây
mới về ở rừng cây Củm ven ruộng
80. Về ở rừng cây Hu cây dướng sau bản
Gặp
đất ấm cây tươi
Gặp
đất mát cây tốt
Bò
không còn ăn ngọn
Trâu
không còn ăn đọt
85. Sâu không còn ăn lá
Con
Cơ Đớ không còn gặm rễ
Mưa
rơi cây mừng cây lớn
Sấm
động cây mừng cây xanh
Thành
cây lớn sum suê
90. Thành cành lá xùm xòa
Ngọn
nó vươn tận mường Bôn
Cây
ấy họ bảo
Cây
Chuông Chăn[4] có
chín ngàn đọt
Chưa
đến trời, nó ở chơi vơi
95. Mo kể Ẳm Ệt cây
Rồi
biết rõ đường ra
Mo
kể Ẳm Ọc cây
Cùng
biết đường xuống trọn rồi nhé!
Ghi
nhớ vào trong lòng đinh ninh
100. Nhớ lấy hết đêm gà gáy sáng không quên!
*
Hết
đoạn này mo nói đoạn sau
Hết
phần này mo kể phần mới
Bởi
từ vườn mường dưới là rừng riềng
Họ
mường bằng là rừng gừng
105. Nhà của dòng họ là đám họ Khoang
Nhận
với Then xuống mường bằng ở có kỳ
Nhận
với trời xuống mường thấp ở có hạn
Người
nhà họ ngã mà chưa có áo quan đẹp
Họ
chết mà chưa có quan tài gỗ
110. Gói cơm nhỏ đựng túi đeo lưng
Rìu
lưỡi sắc buộc dây quàng vai
Áo
trùm đầu con cháu đi lên
Áo
vắt vai rể gốc đi đến
Đi
qua bao khoảnh rừng chông gai
115. Về thấu tận rừng lớn
Lên
núi Pu Công[5],
xuống núi Pu Cau[6]
Vào
núi Pu Tào[7]
rồi ra phía núi Pu Nhung[8]
Lên
núi cao về tay không
Vào
rừng sâu ra tay trắng
120. Đi mải miết rồi gặp lại lối về
Thấy
hai ông người Lào gánh Bung[9]
đi buôn
Hai
ông người Xá đi bán
Ở
xa xôi họ đi đến
Ở
dưới thấp họ lên đến gần
125. Họ mới hỏi rằng
Đến
làm gì và có việc chi?
Mà
có cơm nhỏ đeo lưng
Rìu
lưỡi sắc quàng vai như vậy?
Lời
gốc con cháu đến thưa
130. Lời ngọn rể gốc đến nói
Ấy
từ sợi tơ vàng quấn giăng nhiều lối
Ông
thân sinh chúng tôi
Nhận
với trời xuống mường thấp làm đời
Nhận
với Then xuống mường bằng quãng ngắn
135. Bố tôi ngã ở nhà, việc bằng trâu
Chết
ở nhà con cháu, việc bằng voi
Nằm
lù lù ở cửa
Bố
tôi ngã chưa có áo quan đẹp
Bố
tôi chết chưa có quan tài gỗ
140. Hai người Lào biết mới nói
Hai
người Xá biết mới bảo
Tội
lắm, thương lắm nhỉ
Họ
mới ràn rạt nước mắt rơi
Nâng
hai tay lên chùi
145. Bố ngã chưa có áo quan đẹp
Bố
chết chưa có quan tài gỗ à?
Hai
người Lào mới nói
Hai
người Xá mới bảo
Hãy
đi theo lối ngón tay tôi chỉ
150. Đi theo đường ngón tay tôi trỏ
Cây
đấy họ nói
Cây
Chuông Chăn có chín nghìn đọt
Chưa
đến trời, nó ở chơi vơi
Cây
to ấy làm được quan tài
155. Cây cao ấy làm được Cảo[10]
Ghi
nhớ vào trong lòng đinh ninh
Nhớ
lấy hết đêm gà gáy sáng không quên
Cảm
ơn nhiều, cùng là ơn lắm nhé!
Họ
mới bươn bả lặn lội qua bãi sỏi bãi cát
160. Đi qua khoảnh rừng về đến núi Pu Nhung
Thấy
cây Chuông Chăn có chín ngàn đọt
Đi
đến cây to xứng làm quan tài
Cây
cao xứng làm Cảo
Đặt
túi xuống hai phía
165. Treo túi ở hai bên
Tay
ngoặt trái rể gốc đến ngắm
Nghiêng
nghiêng mắt rể hai đến ngó
Mắt
hấp háy rể út đến sờ
Xứng
là gỗ rộng sáu
170. Về nâng thân thể chủ áo
Xứng
là gỗ rộng chín
Về
cho thân mình
Ba
mươi cái rìu Thái
Rể
gốc chặt phía trước
175. Năm mươi cái rìu Xá
Rể
út chặt đằng sau
Cây
van lạy rồi lại van xin
Xin
đừng chặt cây ngã mất bữa trưa
Đừng
chặt cây chết mất đời
180. Từ khi nên gốc tôi tự vươn
Từ
khi thành cây tôi tự lên
Mưa
rơi cây tự tươi
Sấm
động cây tự xanh
Cây
nói thế, con của chủ áo không buông
185. Lời gốc cây to xin nói tiếp
Lời
ngọn cây lớn xin thưa
Hãy
khoan, xin chớ vội
Cho
cây lên mường Bôn hỏi trời
Lên
cõi trời hỏi Then
190. Cây mới quyện ngược lên theo thân
Vấn
vít lên theo cành
Rung
rinh lên theo lá
Lên
mường Bôn hỏi ông Then già
Vào
cõi trời hỏi ông Then Luông
195. Lên nhà Then thấy mười một Then ngồi phản
Thấy
mười hai Then đua uống rượu cần
Then
thấy quay mặt lại chào
Then
thấy ngoảnh mặt lại hỏi
Cây
đến đây làm gì và có việc chi?
200. Thấy Then uống rượu đến ngó à?
Thấy
Then uống rượu cần đến chúc à?
Cây
xin nói
Không
phải thấy Then uống rượu đến ngó
Không
phải thấy Then uống rượu cần đến chúc
205. Bởi tôi ngủ đêm có giấc mơ lạ
Điều
đáng mơ thì không mơ
Mơ
thấy chim Kẹ Nen[11] đến
mổ gốc
Chim
mỏ sắt mường bằng đến mổ cây
Gan
ruột văng ra ngoài rào rào
210. Đấy là điềm xấu hay là điềm tốt vậy?
Nghe
biết rồi Then nói
Trời
nghe trời mới hỏi
Mơ
thấy chim mỏ ngắn hay chim mỏ dài
Thấy
chim mỏ ngắn thì cây sẽ chết
215. Mơ thấy chim mỏ dài
Họ
đến đánh dấu để lại đấy
Cây
sẽ chết ngã xuống cùng chủ vía
Nhận
vào nhập bọn với mường ma
Hai
tay chắp trước ngực ngập ngừng
220. Tôi thân nhỏ xin rời nhà Then
Rung
rinh cây xuống theo lá
Vấn
vít cây xuống theo cành
Quấn
quyện xuống theo thân
Ba
mươi cái rìu Thái con chủ vía chặt phía trước
225. Năm mươi cái rìu Xá họ chặt đằng sau
Cây
sắp đổ cây còn van xin
Hãy
khoan, xin chớ vội
Cây
sắp ngã cây còn nhắn gốc
Cây
sắp đổ cây còn nhắn cội
230. Ở lại bình yên nhé!
Muôn
loài cây náu dưới bóng râm
Muôn
loài chim loài ve đậu cành
Ta
sắp ngã xuống cùng chủ vía
Chết
vào nhập bọn với mường ma
235. Mạnh khỏe nhé vạn năm không ốm
Mạnh
khỏe mười vạn ngày, vạn tháng đừng đau
Mưa
rơi khắc rủ nhau lớn
Sấm
động khắc rủ nhau cao
Kéo
nhau lên thành cây
240. Đỡ nhau cho thành ngọn
Lời
gốc cây đã nói
Lời
ngọn cây đã dặn lại
Ba
mươi cái rìu Thái con chủ vía chặt phía trước
Năm
mươi cái rìu Xá họ chặt đằng sau
245. Cây sắp ngã thân cây nghe nặng
Cây
sắp ngã cành cây thấy rung
Cây
sắp đổ hướng nào thì nói
Cây
nói đổ phía nước
Đổ
về phía nước e đè vía cá
250. Cây không đổ về phía ruộng
Đổ
về ruộng e đè vía lúa
Cây
sẽ đổ về phía rừng già
Đổ
về rừng Tạu[12]
người già mừng vui
Cây
đổ gốc sát đất đến ngọn
255. Ngọn cây đổ sát mặt nước
Ngọn
cây dành cho mối và giun
Thân
cây dài hai mươi sải cùng gập khuỷu
Lựa
một đoạn tám khuỷu liền khúc
Khúc
ngắn hay khúc dài
260. Khúc ngắn thì chặt thành đôi
Khúc
dài thì để chẻ thành ván
Đẽo
từ trong đẽo ra
Chặt
từ ngoài chặt lại
Đẽo
thô xong rồi lấy tay sờ
265. Chặt rồi úp hai nửa thành một khúc
Được
gỗ rộng sáu ngả ra đỡ chủ vía
Gỗ
rộng chín trải nệm đỡ thân mình
Cây
ba sải làm đòn khiêng ra
Cây
chín lóng làm đòn khiêng về
270. Về đến bến nước ăn
Về
đến máng nước tắm
Con
trai cả đến rửa quan tài cho sạch
Các
rể đến lau chùi cho bóng
Chọn
giờ lành giờ đẹp
275. Lấy chủ vía vào nằm
Chọn
giờ được giờ Bơ Lăn[13]
Gác
qua giờ Kim Xa[14]
Tìm
giờ được giờ lành giờ tốt
Đưa
quan tài lên nhà
280. Tấm dưới đem đặt ngửa
Thanh
kê hình sừng trâu đặt dưới
Chọn
giờ lành giờ đẹp
Lấy
chủ vía vào nằm gỗ Pung[15]
Đưa
chủ vía vào nằm quan tài gỗ lõi
285. Vào nằm ngôi quan tài đẹp gỗ bền
Phía
đầu và chân dựng Ngỏn Ngọc[16]
Phía
hai bên có bốn dải vải tơ
Quan
tài tròn có ba khoanh dây néo
Bốn
bề trét kín nhựa cây
290. Bít kín tanh hôi không cho bay ra ngoài
Nhốt
chủ vía ngủ cùng gỗ Pung
Nhốt
chủ vía ngủ trong quan tài gỗ lõi
Vào
nằm yên nghỉ
Trong
quan tài gỗ lõi gỗ bền đấy nhé!
./.
[1] Cơ Đớ: một loài ấu trùng của sâu sống dưới đất.
[2] Rộng sáu, rộng chín: đo áng chừng bằng 6 và 9 nắm tay.
[3] Mường Xang: thuộc huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.
[4] Cây Chuông Chăn: cây chu.
[5] Pu Công: chưa rõ.
[6] Pu Cau: chưa rõ.
[7] Pu Tào: chưa rõ.
[8] Pu Nhung: chưa rõ.
[9] Bung: một loại sọt, chứa được từ 10-20 kg.
[10] Cảo: Cây Tồn Cảo.
[11] Kẹ Nen: Loài chim ở mường trời.
[12] Cây Tạu: Cây bùng bục.
[13] Bơ Lăn: Tên của giờ khắc trong chu kỳ tính giờ của người
Thái.
[14] Kim Xa: Tên của giờ khắc trong chu kỳ tính giờ của người
Thái.
[15] Pung: một loài cây cao lớn nhưng gỗ mềm và xốp.
[16] Ngỏn Ngọc: dựng thẳng lên, nhìn rõ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét